اختلاف ۹ میلیون تومانی هزینه‌های شهرنشینان
اقتصاد ایرانی: در حالی که سال گذشته بانک مرکزی با انتشار گزارش بودجه خانوار شهری از سر به سر شدن درآمد و هزینه در سال ۱۳۹۴ خبر داد، گزارش مرکزی آمار ایران در رابطه با بودجه خانوار شهری در سال ۱۳۹۴ که به تازگی انتشار یافته نشان می دهد در این سال به طور متوسط درآمد یک خانوار شهری یک میلیون و ۶۴۸ هزار تومان از هزینه ها پیشی گرفته است. این آمار در حالی از سوی متصدی امور آماری کشور انتشار یافته که اختلاف قابل توجه میان متوسط هزینه و درآمد خانوار شهری در محاسبات دو دستگاه مرکز آمار و بانک مرکزی، صحت یا عدم صحت هریک از این آمارها را با تردید همراه کرده است. سال پیش بانک مرکزی متوسط درآمد سالانه خانوار شهری را ۳۵ میلیون و ۲۵۸ هزار تومان اعلام کرد در حالی که متوسط هزینه های سالانه به روایت این دستگاه ۳۵ میلیون و ۲۶۵ هزار تومان بود. اختلاف تنها ۷ هزار تومانی میان درآمد و هزینه های سالانه خانوار شهری نقدهایی را هم در خصوص عدم کفایت درآمد خانوار برای پس انداز یا امور تفریحی و سفر برانگیخت اما این بار مرکز آمار ایران درآمد متوسط سالانه خانوار شهری را ۲۷ میلیون و ۹۹۷ هزار تومان و متوسط هزینه های سالانه را ۲۶ میلیون و ۲۳۹ هزار تومان اعلام کرد که حاکی از مازاد یک میلیون و ۶۴۸ هزار تومانی است.
به گزارش تعادل، نکته مهم دیگر در این گزارش، اختلاف شایان توجه متوسط درآمد و هزینه خانوار شهری بر اساس محاسبات مرکز آمار و بانک مرکزی است. به گونه یی که متوسط هزینه های سالانه خانوار شهری در آمار بانک مرکزی حدود ۹ میلیون تومان بالاتر از رقم محاسبه شده توسط مرکز آمار ایران است. همچنین اختلاف حدود ۷ میلیون و ۴۰۰ هزار تومانی متوسط درآمد در محاسبات مرکز آمار و بانک مرکزی مشاهده می شود.
اختلاف ۹ میلیون تومانی متوسط هزینه های سالانه خانوار شهری در حالی است که در سال ۹۴ میزان تورم سالانه اعلام شده از سوی این دو دستگاه به نسبت به هم نزدیک بود. تورم سالانه این سال از سوی بانک مرکزی ۱۱.۹ درصد اعلام شد و این شاخص از سوی مرکز آمار ۱۱.۳ درصد محاسبه شد. بر اساس اعلام مرکز آمار، این دستگاه از جامعه آماری متشکل از ۱۸ هزار و ۸۷۱ خانوار استفاده کرده در حالی که جامعه آماری بانک مرکزی متشکل از ۱۲ هزار و ۶۶۷ خانوار بوده است. این اختلافات نااطمینانی از آمار منتشره از سوی این دو دستگاه را پررنگ تر می کند.
افزایش هزینه ها بالاتر از تورم
در حالی که مرکز آمار ایران تورم سال ۹۴ را ۱۱.۳۱ درصد اعلام کرده بود، متوسط هزینه های خانوار شهری به روایت همین دستگاه ۱۱۳.۷ درصد افزایش یافته که بالاتر از متوسط تورم در همین سال است. نتایج بررسی های مرکز آمار ایران نشان می دهد متوسط هزینه سالانه یک خانوار شهری در سال ۹۴ به میزان ۲۶ میلیون و ۲۳۹ هزار تومان بوده که از این مقدار ۲۳.۸ درصد مربوط به هزینه های خوراکی و دخانی و ۷۶.۲ درصد مربوط به هزینه های غیرخوراکی است. همچنین متوسط هزینه سالانه خانوار شهری در مقایسه با رقم مشابه در سال ۹۳ به میزان ۱۱.۷ درصد افزایش یافته است. هزینه های خوارکی و دخانی خانوار در سال ۱۳۹۴ نسبت به سال ۱۳۹۳ معادل ۷.۴ درصد و هزینه های غیرخوراکی معادل ۱۳.۱ درصد افزایش یافته است.
نان و غلات بیشترین هزینه خوراکی
در سال ۱۳۹۴ متوسط هزینه خوراکی و دخانی یک خانوار شهری برابر با ۶ میلیون و ۲۴۳ هزار تومان بوده که در این میان آرد، رشته، نان، غلات و فرآورده های آن با ۲۲ درصد بیشترین سهم را داشته است. هزینه های مربوط به گوشت با ۲۱ درصد، میوه ها و سبزی ها با ۱۷.۶ درصد، شیر و فرآورده های آن و تخم پرندگان با ۱۱.۶ درصد و نوشابه ها، غذاهای آماده و دخانی ها با ۷.۷ درصد در مراتب بعدی اهمیت قرار دارند. در سبد خوراکی خانوار شهری در سال ۹۴ در هزینه های مربوط به آرد، نان و غلات افزایش ۱۲.۷ درصدی در مقایسه با سال ۹۳ رخ داده است. همچنین گوشت با افزایش هزینه ۴.۵ درصدی در سال ۹۴ در مقایسه با ۹۵ همراه بوده است. همچنین هزینه های میوه و سبزی ۳ درصد نسبت به رقم مشابه در سال ۹۳ افزایش داشته است.
مسکن، غول هزینه های غیرخوراکی
در سال ۱۳۹۴، متوسط هزینه های غیرخوراکی یک خانوار شهری برابر با ۱۹ میلیون و ۹۹۶ هزار تومان بوده که در مقایسه با سال ۱۳۹۳ به میزان ۱۳.۱ درصد افزایش یافته است. هزینه مسکن با سهم ۴۴.۲ درصدی از کل هزینه های غیرخوارکی خانوار شهری در صدر هزینه های خانوار در سال ۹۴ به ثبت رسیده است. همچنین هزینه های حمل و نقل و ارتباطات با ۱۵.۱ درصد، بهداشت و درمان با ۱۳.۸ درصد، کالا و خدمات متفرقه با ۱۲.۵ درصد و پوشاک و کفش با ۵.۵ درصد در مراتب بعدی قرار دارد. همچنین در سال ۱۳۹۴ هزینه های بهداشت و درمان خانوار شهری در مقایسه با سال ۱۳۹۴ به میزان ۲۳.۳ درصد افزایش یافته که بیشترین افزایش در هزینه های غیرخوراکی خانوار شهری است. پس از آن حمل و نقل و ارتباطات با ۱۴ درصد در رده دوم افزایش هزینه قرار دارد. افزایش هزینه مسکن هم در سال ۹۴ در مقایسه با سال ۹۳ به میزان ۱۲.۵ درصد گزارش شده است.
افزایش ۱۵.۶ درصدی متوسط درآمد
نتایج بررسی مرکز آمار ایران در رابطه با هزینه و درآمد خانوار شهری در سال ۱۳۹۴ نشان می دهد متوسط افزایش درآمد خانوار شهری بالاتر از رقم تورم ثبت شده برای همین سال است. براساس نتایج مرکز آمار ایران، متوسط درآمد اظهار شده سالانه یک خانوار شهری در سال ۱۳۹۴ برابر با ۲۷ میلیون و ۸۸۷ هزار تومان بوده که نسبت به سال ۱۳۹۴ به میزان ۱۵.۶ درصد افزایش داشته است. ۵۰.۳ درصد درآمد از محل درآمدهای متفرقه، ۳۳.۴ درصد از مشاغل مزد و حقوق بگیری و ۱۶.۳ درصد از محل مشاغل آزاد تامین شده است. همچنین بررسی متوسط درآمد سالانه یک خانوار شهری برحسب فعالیت اصلی محل کار سرپرست خانوار نشان می دهد خانوارهایی که فعالیت اصلی محل کار آنها بهداشت و مددکاری اجتماعی بوده با درآمد اظهار شده سالانه ۴۶ میلیون و ۷۱۹ هزار تومان بیشترین درآمد و خانوارهایی که فعالیت اصلی محل کار سرپرست آنها خانوارهای معمولی دارای مستخدم است، با درآمد اظهار شده سالانه ۱۸ میلیون و ۱۶۵ هزار تومان کمترین درآمد را در سال ۱۳۹۴ داشته اند.
تهران؛ پرخرج ترین استان
استان تهران با هزینه سالانه ۳۷ میلیون و ۴۵۷ هزار تومان بیشترین و استان کرمان با هزینه سالانه ۱۵ میلیون و ۶۱۲ هزار تومان، کمترین هزینه را در سال ۱۳۹۴ داشتند. همچنین استان تهران با ۳۰ میلیون و ۶۸۵ هزار تومان بیشترین و استان سیستان وبلوچستان با ۱۱ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان کمترین متوسط هزینه های غیرخوراکی سالانه یک خانوار شهری را در سال ۱۳۹۴ داشتند. استان چهارمحال وبختیاری با ۸ میلیون و ۸۹۳ هزار تومان بیشترین و استان کرمان با ۳ میلیون و ۹۸۱ هزار تومان کمترین متوسط هزینه خوراکی و دخانی سالانه یک خانوار شهری را در سال ۹۴ ثبت کردند. همچنین استان تهران با ۳۷ میلیون و ۴۶۴ هزار تومان بیشترین و استان ایلام با ۱۹ میلیون و ۷۹۸ هزار تومان کمترین متوسط درآمد سالانه خانوار شهری را در سال ۱۳۹۴ به نام خود ثبت کردند.
افزایش سرپرستان خانوار بیکار
گزارش مرکز آمار ایران از جزییات بودجه خانوار شهری نشان از افزایش تعداد سرپرستان خانوار بیکار هم دارد. در سال ۱۳۹۴ به میزان ۶۳.۶ درصد از سرپرستان خانوار شاغل بوده اند. این درحالی است که در سال ۱۳۹۴ افراد شاغل سرپرست خانوار ۶۴.۲ درصد از کل سرپرستان خانوار را تشکیل می داده است. به عبارت دیگر تعداد سرپرستان خانوار شاغل ۰.۶ واحد درصد در گذر از سال ۹۳ تا ۹۴ کاهش یافته است. در همین حال، تعداد سرپرستان خانوار خانه دار هم در سال ۹۳، به میزان ۱.۳ درصد از کل سرپرستان خانوار بوده که این نسبت در سال ۹۴ به ۱.۸ درصد رسیده است.
بین خانوارهای شهری وضع شغلی سرپرست اغلب خانوارها مزد و حقوق بگیر خصوصی و پس از آن کارکن مستقل است. همچنین درصد سرپرستان خانوار بی سواد با ۰.۶ واحد درصد افزایش از رقم ۱۵.۶ درصد در سال ۹۳ به ۱۶.۲ درصد در سال ۹۴ رسیده است. با این حال، در سطح فوق لیسانس و بالاتر هم شاهد افزایش تعداد سرپرستان خانوار بودیم و درحالی که در سال ۹۳ به میزان ۳.۳ درصد از سرپرستان خانوار فوق لیسانس یا بالاتر بودند این نسبت در سال ۹۴ به ۳.۵ درصد افزایش یافته است.
آمارگیری انجام شده در بخش امکانات و تسهیلات مورد استفاده خانوار نشان می دهد در سال ۹۴ به میزان ۶۶.۴ درصد از خانوارهای شهری دارای مسکن ملکی بوده اند. در سال ۹۳ این رقم ۶۵.۷ درصد بوده است. با این حال نسبت خانوارهای دارای خانه اجاره یی و رهنی همچنان ثابت باقی مانده و ۲۴.۳ درصد از کل خانوارهای شهری را تشکیل می دهد.
همچنین بررسی خانوارها از نظر تعداد اتاق در اختیار آنها نشان می دهد که ۴۰.۹ درصد خانوارهای نمونه دارای ۴ اتاق، ۳۶ درصد دارای ۳ اتاق، ۱۲.۳ درصد دارای ۵ اتاق، ۷ درصد دارای ۲ اتاق، ۳.۱ درصد دارای ۶ اتاق و بیشتر و ۰.۸ درصد دارای یک اتاق هستند.
جاگیری اینترنت در هزینه های خانوار
بررسی نتایج این آمارگیری در حوزه تسهیلات عمده مسکن نتایج جالبی را درخصوص تغییر در سبک زندگی خانوار شهری نشان می دهد. در حالی که در سال ۹۳، ۲۶.۴ درصد از خانوارهای شهری از اینترنت برخوردار بودند این نسبت در سال ۹۴ به ۳۴.۷ درصد رسیده که می توان از آن به عنوان یکی از اعضای جوان اما تاثیرگذار در سبد مصرفی خانوار شهری یاد کرد. همچنین درصد خانوارهای شهری استفاده کننده از تلفن در سال ۹۴ به ۷۹ درصد رسیده که نسبت به سال پیش از آن کاهش ۱.۱ درصدی را نشان می دهد. با این حال ۹۴.۱ درصد از خانوارهای شهری استفاده کننده از تلفن همراه استفاده می کنند. همچنین ۴۶.۶ درصد از خانوارها دارای اتومبیل شخصی هستند.
