بزرگ‌ترین افشاگری تاریخ درباره پناهگاه‌های مالیاتی

اقتصاد ایرانی: انتشار یازده ونیم میلیون سند مالی شرکت حقوقی پانامایی «موساک فونسکا» نشان می دهد که ثروتمندان و قدرتمندان جهان چگونه دارایی واقعی خود را پنهان می کنند و از پرداخت مالیات واقعی می گریزند. مجموعه اسناد منتشر شده از اسناد ویکی لیکس و اسناد افشا شده از سوی ادوارد اسنودن نیز بیشتر است. براساس بررسی اولیه این اسناد دستکم ۱۴۰ سیاستمدار و مقام مسوول از کشورهای مختلف جهان مشتری این شرکت حقوقی هستند.

به گزارش تعادل به نقل از رویترز، این اسناد که پس از انتشار به «اسناد پانامایی» شهرت یافته است در حقیقت افشاکننده روش های این شرکت برای کمک به مشتریان جهت پولشویی، دور زدن تحریم ها و نپرداختن مالیات است. سرآغاز افشای این اسناد با همکاری روزنامه آلمانی «زوددویچه سایتونگ» و شبکه یی از ۴۰۰ خبرنگار بین المللی بوده است. پیش از آغاز کار میلیون ها سند محرمانه به دفتر روزنامه زوددویچه فرستاده شد و این روزنامه نیز این اسناد را دراختیار «کنسرسیوم بین المللی روزنامه نگاران تحقیقی» گذاشت. همزمان ۴۰۰ خبرنگار از ۸۰ کشور جهان بررسی این اسناد را آغاز کردند. «جرارد رایل» رییس کنسرسیوم روزنامه نگاران تحقیقی گفته که این اسناد حاوی فعالیت روزانه شرکت موساک فونسکا در ۴۰ سال گذشته است. جرارد رایل گفته است: «گمان می کنم باتوجه به گستردگی این اسناد، لو رفتن آنها احتمالا بزرگ ترین ضربه به فعالیت های پناهگاه های مالیاتی جهان باشد.» این ۱۱ میلیون سند حاوی ایمیل، گردش حساب های ملی، کپی گذرنامه و سایر مدارک مشتریان شرکت «موساک فونکسا» است. نگاه اولیه به این اسناد نشان می دهد که شرکت حقوقی «موساک فونسا» چگونه با پیشنهاد تاسیس شرکت های صوری و جعلی و باز کردن حساب به مشتریان، آنها را در دور زدن قوانین مالیاتی و تحریم ها کمک می کند.

از همه جا، از همه رنگ

نام افراد زیادی در فهرست مشتریان این شرکت وجود دارد که موجب شده تا توجه به جزئیات آن بیش از پیش مهم جلوه کند. در فهرست مشتریان نام افرادی چون پادشاه عربستان، پسرعموی بشار اسد، پترو پوروشنکو رییس جمهور اوکراین و حتی لیونل مسی بازیکن سرشناس فوتبال به چشم می خورد. نام 60 نفر از نزدیکان لی پنگ نخست وزیر سابق چین، ازجمله دختر او و نام مائوریسیو ماکری رییس جمهوری آرژانتین که در دسامبر سال گذشته در انتخابات ریاست جمهوری کشورش پیروز شد نیز دیده می شود. از دیگر نام های مشهور در این سند می توان به زیگموندور گونلاگسون نخست وزیر ایسلند که میلیون ها دلار را در جزایر ویرجین بریتانیا پنهان کرده بود، نواز شریف نخست وزیر پاکستان و ایان کامرون پدر دیوید کامرون نخست وزیر بریتانیا که 6 سال پیش درگذشت، اشاره کرد. قرار است فهرست کامل افراد و شرکت های متخلف که اقدام به فرار مالیاتی کرده اند تا ماه آینده منتشر شود. اگرچه نام ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه، در این فهرست نیست اما مدارک مربوط به اختلاس و تخلف مالیاتی نزدیکان او به ارزش ۲ میلیارد دلار که با همکاری بانک ها انجام شده، دیده می شود.

در کشور چین نیز خانواده های برخی از بالاترین مقامات چینی ازجمله رییس جمهور این کشور از متهمان فرار مالیاتی از مبادلات خارجی برای پنهان کردن ثروت خود هستند. نام برادر همسر شی جین پینگ رییس جمهوری چین، بین اسامی این ۸ نفر قرار دارد. همچنین گزارش رسانه های خارجی حاکی از ثروت بی اندازه خانواده شی جین پینگ است اما رسانه های داخلی چین ترجیح داده اند این گزارش را نادیده گرفته و آنها را روی خروجی های خود قرار ندهند. پیش از این در سال ۲۰۱۲ بلومبرگ تحقیقاتی را درباره ثروت گسترده این خانواده چینی منتشر کرده بود. علاوه بر خاندان شی جین پینگ، نام نخست وزیر اسبق چین که بین سال های ۱۹۸۷ تا ۱۹۹۸ در قدرت بود نیز بین اسامی این ۸ فرد قرار دارد. با مطالعه این اسناد مشخص شد که شرکت صوری پروشنکو سال ۲۰۱۴ میلادی و تنها دو ماه پس از پیروزی او در انتخابات ریاست جمهوری اوکراین تاسیس شده است. در فهرست مشتری های این شرکت نام لیونل مسی، ستاره آرژانتینی دنیای فوتبال و حتی نام خوان پدرو دامیانی از اروگوئه، یکی از اعضای هیات بررسی تخلفات مالی فیفا نیز به چشم می خورد. روسای باندهای قاچاق مواد مخدر هم مشتری این شرکت هستند و شماری از نهادهای مالی بین المللی از جمله برخی بانک های آلمانی در این شبکه پولشویی دست دارند. بنا بر اسناد، موساک فونسکا حتی مردی را جای شخص دیگری جا زده که تظاهر کند مالک یک میلیون و ۸۰۰ دلار است تا صاحب اصلی بتواند بدون برملا کردن هویتش این پول را از بانک بگیرد.

رد پای شرکت های تقلبی

چنین به نظر می رسد که شرکت های «سونت اورسیز»، «اینترنشنال میدیا اورسیز»، «سانبارن» و «سندالوود کنتینانتال» ظاهرا از اقداماتی چون مبادله سهام تقلبی، مشاوره های صوری، وام های غیر تجاری و خرید زیرقیمت اموال سود برده اند. در یک نمونه، شرکت سندالوود مالی را به یک دلار خریده و سه ماه بعد آن را به قیمت ۱۳۳ میلیون دلار فروخته است. این شرکت همچنین ۸۰۰ میلیون دلار از بانک دولتی روسیه وام گرفته است. در مدارک به دست آمده هیچ نشانه یی وجود ندارد که سندالوود برای گرفتن این وام ضمانتی تامین کرده باشد یا آن را بازپرداخته باشد.  تام کیتینگ مدیر مرکز مطالعات جرایم مالی و امنیتی گفت: «باید به دقت اینها را بررسی کنیم و ببینیم چه خبر است. داستان قرض هایی که ظاهرا بدون اینکه دلیلش روشن باشد در ازای پرداخت یک دلار پاک شده، چیست و چرا وام ها بدون اینکه دلیل روشنی داشته باشد چندین بار دست به دست شده است.» مدارک به دست آمده نشان می دهد که «اینترنشنال میدیا اورسیز» و «سونت اورسیز»، دو شرکت بزرگ واقع در پناهگاه های مالیاتی رسما به یکی از نزدیک ترین دوستان رییس جمهور روسیه تعلق داشتند؛ یعنی سرگئی رولدوگین نوازنده حرفه یی ویولن سل که از زمان نوجوانی با ولادیمیر پوتین آشنا بوده و پدرخوانده ماریا دختر پوتین است. روی کاغذ، سرگئی رولدوگین شخصا صدها میلیون دلار از معاملات مشکوک سود برده است. اما مدارک مربوط به شرکت رولدوگین نشان می دهد که «این شرکت، یک شرکت صوری برای پنهان کردن و محرمانه نگه داشتن هویت مالک و منتفع اصلی بوده است.»

ما بی گناهیم!

باوجود موج عظیمی که اسناد منتشر شده در دنیا به راه انداخته اما نخستین واکنش این شرکت به محتوای اسناد این بود که تمام فعالیت ها در چارچوب روال قانونی انجام شده و سوء استفاده از خدمات این شرکت مایه تاسف است.
رامون فونسکا، یکی از مدیران این شرکت در نخستین واکنش به این اتهام مطرح گفت: «همه آنهایی که نام شان آمده از بازیکن فوتبال تا مافیاهای مختلف، هیچ یک مشتری این شرکت نبوده اند، بلکه آنها مشتری یک بانک واسط بوده اند که یکی از شرکت های ما را خریده و سپس برای مقاصد خود آن را فروخته اند.» براساس ادعای این شرکت «موساک فونسکا» همیشه برای آنکه مطمئن شود شرکت هایی که طرف همکاری اش هستند در پولشویی، فرار مالیاتی، حمایت مالی تروریسم و سایر اقدام های غیرقانونی دست ندارند، براساس پروتکل های بین المللی عمل کرده است.
سخنگوی این شرکت نیز اعلام کرد: «۴۰ سال است که موساک فونسکا فارغ از هرگونه نقصی در کشور خودمان و دیگر حوزه های فعالیت مان مشغول به کار بوده و شرکت ما هرگز متهم به ارتباط با موارد غیرقانونی نبوده است. اگر با فعالیت مشکوک و سوءاستفاده یی برخورد کنیم، سریعا به نهادهای قانونی گزارش می دهیم. همچنین اگر این نهادها با مدارکی دال بر سوءاستفاده احتمالی به ما مراجعه کنند، کاملا با آنها همکاری می کنیم.» موساک فونسکا می گوید که شرکت های مشابه در همه جهان در دسترس هستند و برای بسیاری از موارد قانونی استفاده می شوند. با این وجود این شرکت با اذعان به درستی بسیاری از اطلاعات اوراق پانامایی، ادعا کرده که این اسناد به طور غیرقانونی به بیرون درز پیدا کرده است.