نبرد بزرگ انرژی بین روسیه و آمریکا

اقتصاد ایرانی: شورای راهبردی روابط خارجی روز چهارشنبه میزبان بحثی بود که «چشم انداز بازار جهانی گاز در پرتو چالش های جاری» را مورد بررسی قرار می داد. در این نشست محمدحسین عادلی دبیرکل مجمع کشورهای صادرکننده گاز، مهدی عسلی مدیر امور اوپک و روابط با مجامع انرژی وزارت نفت و عزیز الله رمضانی مدیر امور بین الملل شرکت ملی گاز ایران در باره صادرات گاز برای این شورا که ریاست آن بر عهده کمال خرازی بود به بحث پرداختند. مهم ترین بحث را محمدحسین عادلی انجام داد.

هفت چالش بازار گاز

به گزارش تعادل، دبیرکل مجمع کشورهای صادرکننده گاز سخنان خود را به دو بخش تقسیم کرد و در بخش اول به 7 چالش بازار گاز پرداخت و گفت: عصر طلایی گاز در راه بوده و گاز درحال درخشیدن و ظهور است.
محمدحسین عادلی با اشاره به اینکه چهار سال پیش آژانس بین المللی انرژی در چشم انداز خود از عصر طلایی گاز نام برد که اینک به دلیل چالش های کنونی برخی نسبت به این عصر طلایی دچار شبهه شده اند، تصریح کرد: با وجود چالش های کنونی در بخش گاز، پیش بینی آژانس بین المللی گاز درباره عصر طلایی گاز درست بوده و گاز ستاره یی درحال درخشیدن و ظهور است.
عادلی نخستین چالش انرژی به خصوص بازار گاز را کند شدن اقتصاد جهانی دانست و با یادآوری اینکه اقتصاد جهان پس از بحران مالی سال ٢٠٠٨-٢٠٠٧ هنوز قد راست نکرده است، اعلام کرد: هنوز اقتصاد جهان روی روال نیفتاده و این موضوع با کند شدن اقتصادهای بزرگ دنیا همزمان شده؛ مانند چین که به جایی رسیده که درحال تغییر ساختار است.
دبیرکل مجمع کشورهای صادرکننده گاز، چالش دیگر بازار گاز را بحث تقاضا عنوان کرد و با بیان اینکه با پیشرفت اقتصاد جهان دو موضوع سبب کاهش تقاضا برای گاز شده است، تصریح کرد: بالارفتن کارایی انرژی و کاهش شدت انرژی که به نوعی مکمل یکدیگر هستند سبب شد تقاضا برای گاز کاهش پیدا کند.
به گفته عادلی با وجود رشد اقتصادی، بالارفتن راندمان در بخش های مختلف انرژی در این کشورها سبب شد مصرف انرژی در آنها کاهش پیدا کند.
وی با بیان اینکه ظهور ال ان جی یکی دیگر از چالش های بازار گاز است به تولید آن در امریکا اشاره کرد و افزود: امریکا با استفاده از تکنولوژی های مدرن موفق به تولید گاز از شیل ها شده و این کشور هم اکنون از وارد کننده گاز به صادرکننده آن تبدیل شده و قرار است نخستین محموله آن ژانویه صادر شود.
عادلی، وجود صادرکنندگان متعدد گاز و کاهش قیمت نفت را به عنوان چهارمین و پنجمین چالش گاز عنوان کرد و درباره چالش ششم نیز توضیح داد: بازار صادرات مجدد دیگر چالش بازار گاز است که در آن وارد کنندگان گاز بیش از نیازشان اقدام به خریداری گاز کرده و آن را در بورس عرضه می کنند که اسپانیا در این زمینه پیشقدم بوده و هم اکنون گاز را خرید و فروش می کند.
به گفته وی هم اکنون رقابت فشرده یی بین کشورهای چین، ژاپن و سنگاپور برای تشکیل بورس خرید و فروش گاز شکل گرفته است.
دبیرکل مجمع کشورهای صادرکننده گاز، آخرین چالش بازار گاز را تحولات ژئوپلیتیکی عنوان کرد و با بیان اینکه این موضوع تاثیر زیادی روی بازار گاز دارد، گفت: واضح ترین مثال در این زمینه تحولات مربوط به روسیه، اوکراین و اروپا بود که سبب شد سیاست های انرژی در اروپا تغییر کند و میزان وابستگی به گاز روسیه کاهش پیدا کند.
عادلی با اشاره به اینکه امریکا زمانی که اقدام به سرمایه گذاری در بخش شیل گاز کرده بود، آسیا را به عنوان مقصد خود انتخاب و قراردادها را با کشورهای این منطقه امضا کرده بود، گفت: هم اکنون مقداری از گازهایی که هنوز قرارداد آن بسته نشده است به کشورهای اروپایی امضا شده و قرار است گاز امریکا به اروپا برود.

افزایش ٦٤ درصدی تقاضای انرژی در خاورمیانه

دبیرکل مجمع کشورهای صادرکننده گاز بخش دوم سخنان خود را به چشم انداز بلندمدت گاز(٢٠٤٠- ٢٠١٥) اختصاص داد و با بیان اینکه ارقامی که ارائه می شود، برگرفته از مدل جهانی گاز است به چشم انداز کلان اقتصادی جهان اشاره کرد و گفت: جمعیت جهان در بین این سال ها ۸ درصد افزایش پیدا می کند که این بدان معناست که یک میلیارد و ٧٠٠ میلیون نفر به جمعیت جهان اضافه می شوند.
وی بحث دیگر در زمینه چشم انداز کلان اقتصادی را شهرنشینی عنوان کرد و با بیان اینکه جمعیت شهرنشین جهان از ٥٤درصد در سال ٢٠١٤ به ٦٤ درصد در سال ٢٠٤٠ می رسد، تصریح کرد: شهرنشینی و افزایش جمعیت با خود افزایش مصرف انرژی را به همراه خواهد داشت. عادلی با بیان اینکه رشد اقتصاد جهانی در دوره محاسبه شده به طور میانگین ٣,١ درصد خواهد بود، افزود: پیش از این پیش بینی ها بیشتر از این رقم را نشان می داد.
دبیرکل مجمع کشورهای صادرکننده گاز با اشاره به اینکه رشد اقتصادی سبب افزایش مصرف انرژی خواهد شد، خاطرنشان کرد: میزان انرژی مصرفی از ١٣٧٤٩ میلیون تن معادل بشکه نفتی در سال ٢٠١٤ به ١٨ میلیون تن معادل بشکه نفتی در سال ٢٠٤٠ خواهد رسید که رشد ٣٠ درصدی را نشان می دهد.
وی با بیان اینکه رشد تقاضا برای انرژی در خاورمیانه بالاتر از دیگر مناطق است، افزود: تقاضا برای انرژی در این منطقه ٦٤ درصد افزایش پیدا می کند.
عادلی، میزان تقاضا در آفریقا را ٥٤ و در آسیا را بیش از ٥٠ درصد عنوان کرد و گفت: آسیا بیشترین افزایش تقاضا از جهت قدر مطلق را خواهد داشت.
دبیرکل مجمع کشورهای صادرکننده گاز با بیان اینکه انرژی هسته یی در ٢٥ سال آینده بیشترین رشد را در جهان خواهد داشت، افزود: گاز با رشد ١,٨ در صد بعد از انرژی هسته یی با رشد ۲.۱ در رده دوم قرار دارد و پس از آنها انرژی های تجدیدپذیر با رشد ۱.۹ درصد قرار دارد. وی رشد زغال سنگ و نفت را نیز به ترتیب زیر یک درصد و ۴.۰ درصد عنوان کرد.
دبیرکل مجمع کشورهای صادرکننده گاز در ادامه با بیان این کفه ترازوی مصرف انرژی در ٢٥ سال آینده همچنان به سمت انرژی های فسیلی سنگینی می کند، افزود: نفت و گاز بالاترین سهم را در تامین انرژی جهان تا سال ٢٠٤٠ خواهد داشت.
وی با بیان اینکه حدود ٨٠ درصد مصرف انرژی جهان تا سال ٢٠٤٠ به انرژی های فسیلی وابسته خواهد بود درخصوص ترکیب آن گفت: سهم گاز از ٢١ درصد در سال ٢٠١٥ به ٢٦ درصد در سال ٢٠٤٠ خواهد رسید که روند صعودی خواهد داشت.
عادلی، سهم نفت را در سال ٢٠١٥، ٣١ درصد عنوان کرد و با بیان اینکه این میزان در سال ٢٠٤٠ به ٢٧ درصد می رسد درباره زغال سنگ و انرژی های تجدیدپذیر هم گفت: سهم زغال سنگ از ٢٩ درصد به ٢٤ درصد در سال ٢٠٤٠ می رسد و سهم انرژی های تجدیدپذیر نیز ١٧ درصد خواهد بود.
دبیرکل مجمع کشورهای صادرکننده گاز با بیان اینکه تقاضای جهانی برای انرژی حدود ٦٠درصد افزایش پیدا می کند، یادآور شد: تقاضای برای انرژی از ٣٣٩١ میلیارد مترمکعب به ٥٤٢٣ می رسد که بیشترین رشد در کشورهای آسیایی غیرعضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (او. ای. سی. دی) است که ٢٣١ درصد افزایش پیدا می کند.
وی افزود: رشد تقاضا در آفریقا ١١٩ درصد، امریکا لاتین ٦٦ درصد و خاورمیانه ٦٣ درصد خواهد بود. عادلی، مهم ترین بخش مصرف گاز را در تولید نیرو و برق، خانگی و صنعتی عنوان کرد و گفت: اخیرا بخش حمل و نقل دریایی برای حفظ محیط زیست نیز برای استفاده از گاز ابراز تمایل کرده و اعلام می کنند تا ١٠ درصد از این سوخت استفاده خواهند کرد.

نیمی از منابع گاز جهان تخمینی است

دبیرکل مجمع کشورهای صادرکننده گاز در ادامه به منابع گازی جهان پرداخت و با بیان اینکه منابع گازی جهان ٤٩٢ تریلیون مترمکعب تخمین زده می شود، تصریح کرد: از این میزان منابع تنها ٢٠٠ تریلیون مترمکعب آن ذخایر ثابت شده واقعی است و بقیه تخمینی است.
وی با بیان اینکه کمتر از ٥٠ درصد ذخایر دنیا روی آن سرمایه گذاری صورت گرفته، خاطرنشان کرد: ٢١ درصد از ذخایر گاز جهان ذخایر جاری، ٢٠ درصد پروژهای جدید و ٩ درصد آن گازهای غیرمتعارف است.
عادلی با بیان اینکه امریکای شمالی، روسیه، آفریقا و آسیا بیشترین حجم شیل گاز را در خود جای داده اند، تصریح کرد: البته در بقیه مناطق ازجمله خاورمیانه نیز وجود دارد و عربستان ٤٠ میلیارد دلار بودجه برای پیدا کردن شیل گاز هزینه کرده که اگر پیدا کند، تحول بزرگی در خاورمیانه خواهد بود.
وی با بیان اینکه همچنین در لهستان نیز شیل گاز وجود دارد که هنوز کاری درباره آن انجام نشده است، خاطرنشان کرد: دولت فرانسه نیز به دلیل مشکلات زیست محیطی اجازه فعالیت در این زمینه را نمی دهد.
به گفته عادلی هم اکنون شیل گاز در امریکا، ژاپن و چین تولید می شود.

افزایش سهم صادرات گاز در جهان

دبیرکل مجمع کشورهای صادرکننده گاز با بیان اینکه حدود ٧٠ درصد گاز تولیدی در کشورهای تولید کننده مصرف می شود و ٣٠ درصد آن برای صادرات در نظر گرفته می شود. وی افزود: هم اکنون سه منطقه امریکای شمالی، کشورهای سی آی اس (روسیه و برخی از کشورها) و خاومیانه گاز جهان را تامین می کنند.
عادلی با بیان اینکه میزان مصرف داخلی از ٢٥٧٤ میلیارد مترمکعب در سال ٢٠١٥ به ٣٦٩٥ می رسد درباره صادرات نیز گفت: میزان صادرات نیز از ١١٠٠ میلیارد مترمکعب در سال ٢٠١٥ به ١٨٠٨ در سال ٢٠٤٠ می رسد.
دبیرکل مجمع کشورهای صادرکننده گاز با بیان اینکه امریکا، آفریقا، استرالیا بازیگران جدید در زمینه ال ان جی هستند درخصوص قراردادهای صادرات گاز گفت: گاز برخلاف نفت بازار جهانی ندارد بلکه بازار منطقه یی دارد و بیشترین تجارت آن از طریق خط لوله انجام می شود.
به گفته وی، طبیعت بازار گاز این است که قبل از تولید گاز باید قرارداد آن به صورت بلندمدت بسته شود. عادلی در عین حال اشاره کرد: خرید به صورت تک محموله هم اکنون در دنیا رایج است که ال ان جی سبب انعطاف و نزدیک شدن بازارها به هم شده است.

افزایش وابستگی اروپا به واردات گاز

دبیرکل مجمع کشورهای صادرکننده گاز با بیان اینکه اروپا هم اکنون ٤٠ درصد گاز مورد نیاز خود را تولید می کند که این رقم در سال ٢٠٤٠ به ٢٥ درصد می رسد، افزود: این رقم نشان می دهد وابستگی گاز اروپا در سال ٢٠٤٠ افزایش پیدا می کند و به همین دلیل به فکر متنوع سازی انرژی است.
وی با بیان اینکه این موضوع برای چین برعکس خواهد بود و وابستگی چین به گاز با تکیه بر شیل گاز کاهش پیدا می کند، تصریح کرد: چین هم اکنون ٢٨ تا ٣٠ درصد تقاضای گازی خود را تولید می کند که این رقم در سال ٢٠٤٠ به ٥٠ تا ٥٢ می رسد.
عادلی در ادامه به تلاش چین و امریکا دو کشور بزرگ آلوده کننده جهان برای کاهش آلودگی هوا و کاهش انتشار گازهای گلخانه یی اشاره کرد و افزود: باید منابع انرژی این کشورها عوض شود و از انرژی زغال سنگ به سمت استفاده از انرژی های پاک تر یعنی تجدیدپذیر و گاز حرکت کنند.
وی با بیان اینکه گاز یک انرژی بسیار اثرگذار و مهم در کمپین مربوط یه محیط زیست جهانی خواهد بود، تصریح کرد: گاز یک انرژی ترانزیتی است برای استفاده از انرژی های تجدیدپذیر.
دبیرکل مجمع کشورهای صادرکننده گاز با اشاره به اینکه بازار گاز در میان مدت بازار پررونقی نخواهد بود، تاکید کرد: این یک موضوع دینامیک است و ممکن سال آینده پیش بینی ها تجدید نظر شود. به گفته وی، بازار گاز از سال ٢٠٢٥ بازار پررونقی خواهد بود.
عادلی با بیان اینکه ایران به عنوان بزرگ ترین دارنده ذخایر گازی جهان و به دلیل موقعیت ژئوپلیتیک می تواند مرکز تجارت جهانی گاز باشد، تاکید کرد: ایران با توسعه میدان های گازی و سرمایه گذاری در پروژه های گازی حتما می تواند یک بازیگر بزرگ در بازار انرژی جهان باشد.
دبیرکل مجمع کشورهای صادرکننده گاز به عنوان سخن پایانی گفت:«اگر جایگاه ایران در بخش نفت با افت روبه رو شود، جایگاه ایران در بخش گاز نه تنها آن را جبران می کند بلکه از آن بالاتر می رود و گاز می تواند ایران را به عنوان یک منبع بزرگ تامین کننده توسعه جهانی تبدیل کند.»

صادرات گاز به اروپا با کاهش قیمت نفت اقتصادی می شود

مدیر امور بین الملل شرکت ملی گاز ایران هم در این نشست صادرات گاز به کشورهای منطقه را اولویت نخست ایران دانست و گفت: با کاهش قیمت نفت صادرات گاز به اروپا اقتصادی می شود. عزیزالله رمضانی با اشاره به اینکه ایران با وجود داشتن ذخایر بزرگ گازی سهم ناچیزی در صادرات گاز دارد، گفت: ایران باید با استفاده از فناوری های روز دنیا سهم خود را در بازار گاز افزایش دهد.
وی با بیان اینکه ظرفیت تولید گاز در ایران با وجود ذخایر ٣٤ تریلیون فوت مکعبی سالانه ٢٠٠ میلیارد مترمکعب است درباره ظرفیت تولید در روسیه و امریکا نیز گفت: ظرفیت تولید گاز در روسیه و امریکا با ذخایر ٣٣,٢ و ١٠ تریلیون فوت مکعبی هم اکنون ٨٠٠ میلیارد مترمکعب در سال است.
به گفته وی در صورتی که ایران به فناوری و سرمایه گذاری لازم دسترسی یابد، می تواند با تکیه بر ذخایر موجود، تولید گاز خود را افزایش دهد.
مدیر امور بین الملل شرکت ملی گاز ایران با بیان اینکه جنگ برای به دست آوردن سهم از بازار گاز در پیش است، صادرات گاز به اروپا به صورت ال ان جی را با صرفه عنوان و اظهار کرد: امریکا برای کاستن از وابستگی اروپا به گاز روسیه به دنبال صادرات ال ان جی به این قاره است.
وی با بیان اینکه ایران نیز می تواند سهمی در بازار گاز اروپا داشته باشد، تصریح کرد: با کاهش قیمت نفت، صادرات گاز به اروپا نیز با توجه به نزدیک شدن قیمت ها به هم اقتصادی خواهد بود؛ هند و چین نیز می تواند بازار بزرگی برای گاز ایران باشند.
به گفته رمضانی، روسیه با ساخت خط لوله سه هزار کیلومتری گاز به اروپا صادر می کند؛ پس ایران نیز می تواند با داشتن چنین خط لوله یی به بازار گاز اروپا وارد شود.
مدیر امور بین الملل شرکت ملی گاز ایران با اشاره به اینکه شدت مصرف انرژی در ایران هم اکنون بالاتر از کشورهای دیگر است، یکی از دلایل این موضوع را گستردگی شبکه گازرسانی در کشور عنوان کرد و گفت: هم اکنون تمام کشور به شدت به گاز وابسته است.
وی از نبود راهبرد بخش انرژی در کشور انتقاد کرد و گفت: ایران با افزایش مصارف داخلی تنها بازارهای صادراتی خود را از دست داده است.
رمضانی با اشاره به اینکه هم اکنون ٤٠ درصد ذخایر انرژی ایران را نفت و ٦٠ درصد آن را گاز تشکیل می دهد، اعلام کرد: باید تلاش کرد تمرکز بیشتری برای توسعه صنعت گاز داشته باشیم.

صادرات گاز، منافع بلندمدت ایران را تامین می کند

مدیر امور اوپک و روابط با مجامع انرژی وزارت نفت هم به اعضای شورای راهبردی روابط خارجی گفت: صادرات گاز به کشورهای منطقه منافع ایران را در بلندمدت تامین می کند.
مهدی عسلی در این شورا به مصرف بی رویه انرژی در کشور اشاره کرد و درباره راهکار آن گفت: مهم ترین راهکار برای مصرف بی رویه انرژی در کشور واقعی کردن قیمت آن است.
وی با تاکید بر اینکه رفتن به سمت قیمت بین المللی برای انرژی باید استراتژی کشور باشد، تصریح کرد: با واقعی شدن قیمت ها می توان برنامه ریزی مناسبی برای همه بخش ها انجام داد.
عسلی، مهم ترین چالش در تقاضای گاز را کاهش رشد اقتصادی چین عنوان کرد و درباره چالش عرضه نیز گفت: روسیه دارای چاه های زیاد گازی است که آماده برداشت بوده و در صورت صادرات ال ان جی امریکا به اروپا، این کشور می تواند از این تعداد چاه ها استفاده کند و صادرات خود را افزایش دهد. به گفته مدیر امور اوپک و روابط با مجامع انرژی وزارت نفت ١٠ سال آینده شاهد نبرد بزرگی در حوزه انرژی بین روسیه و امریکا خواهیم بود.