زنگنه و بازآفرینی نفت ایران

اقتصاد ایرانی: از ابتدای انقلاب تاکنون، ایران ۹ وزیر نفت را به خود دیده است؛ علی اکبر معین فر، محمدجواد تندگویان، سید محمد غرضی، غلامرضا آقازاده، بیژن نامدارزنگنه، کاظم وزیری هامانه، غلامحسین نوذری، مسعود کاظمی و رستم قاسمی.

به گزارش خبرآنلاین، در میان وزرای نام برده شده، شاید بیشترین دوره وزارت را بیژن نامدار زنگنه دارا باشد و به همین دلیل، او را یکی از سیاسیون فعال در تمام دولت های از بدو انقلاب تاکنون می شناسند. زنگنه با حضور در سه وزارتخانه جهادسازدندگی، نیرو و نفت، جزو تقریبا اولین وزرایی است که تاکنون مسوولیتی بیش از دو وزارتخانه را برعهده داشته است. براساس همین سابقه طولانی در پست های اجرایی و وزارتخانه های دولت های مختلف ( ۲۴ سال) است که عنوان «شیخ الوزرا» را برای او انتخاب کرده اند. به عبارتی، زنگنه با حضور در دولت های سوم، چهارم، پنجم، ششم، هفتم و هشتم و یازدهم، بیشترین زمان مسوولیت را داشته است.

بیژن نامدار زنگنه متولد ۱۳۳۱ و اصالتا کرمانشاهی است. وی تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در زادگاه خود و دوره دوم متوسطه را تا اخذ دیپلم در تهران به پایان رساند. او در سال ۵۰ به دانشکده فنی دانشگاه تهران رفت و در سال ۱۳۵۶ با درجه فوق لیسانس مهندسی راه و ساختمان با رتبه ممتاز فارغ التحصیل شد. همچنین از سال ۱۳۵۶ به عنوان عضو هیات علمی در دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی مشغول به فعالیت و سال ۱۳۸۵ با همین عنوان بازنشسته شد.

زنگنه از سال ۱۳۵۹ تا سال ۱۳۶۱ معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را برعهده داشت و در آبان ماه سال ۱۳۶۱ بنا به دعوت برادران جهادسازندگی، به عضویت شورای مرکزی این نهاد درآمد. وی در سال ۱۳۶۲ به عنوان نخستین وزیر جهادسازندگی از مجلس اول رای اعتماد گرفت و تا اواسط سال ۱۳۶۷ عهده دار این مسوولیت بود. همچنین در شهریور سال ‍۱۳۶۷ و در شرایطی که صنعت آب و برق به دلیل خسارت های ناشی از جنگ تحمیلی در وضعیت بسیار نابه سامانی قرار داشت، به عنوان وزیر نیرو از مجلس رای اعتماد گرفت. سپس در سال ۱۳۶۸ در نخستین دولت سازندگی با رای اعتماد مجدد مجلس در این مسوولیت ابقا شد و تا نیمه سال ۱۳۷۶ عهده‏دار این مسوولیت بود.

زنگنه در سال ۱۳۷۶ در دولت هفتم برای صدارت در وزارت نفت انتخاب شد و مدت ۸ سال نیز عهده دار این مسوولیت بود. او در دولت یازدهم نیز توانست رای اعتماد را از مجلس برای نشستن بر کرسی وزارت نفت دریافت کند. البته زنگنه علاوه بر مسوولیت های اجرایی فوق، عضویت در شورای اقتصاد و عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام را دارا بوده است.

یکی از نقاط مثبت در کارنامه کاری شیخ الوزرای ایران، جذب سرمایه های عظیم خارجی در صنعت نفت و گاز ایران است. برخی نقل قول ها در زمانی که زنگنه به عنوان وزیر نفت دولت یازدهم کاندید شده بود، حاکی از آن بود که «در وزارت نفت به دلیل این که چند دوره صدارت غیرنفتی ها اتفاق افتاد، یک نوع دلخوری و به نوعی سرافکندگی ایجاد شده بود که وقتی زنگنه به عنوان وزیر نفت انتخاب شد، نشاطی در کارکنان نفت ایجاد شد که می توانست در کارایی اثر بگذارد».

گزارش ها حاکی از آن است که زنگنه در حالی وزارت پولساز نفت را در دولت هشتم به دولت نهم تحویل داد که ایران رتبه دوم تولید نفت اوپک و رتبه دوم گاز در جهان را داشت و تولید نفت ایران به بیش از ۴ بشکه رسیده بود و صادرات نفت ایران را نیز در رقمی بالغ بر بیش از ۳ میلیون بشکه تحویل داد. این در حالی است که وی باید وزارتخانه ای را در دولت یازدهم می گرفت که تولید نفت تنها در حدود ۲.۲ میلیون بشکه داشت و صادرات نیز به کمتر از یک میلیون بشکه رسیده بود.

از جمله مهم ترین اقدامات بیژن نامدار زنگنه در شروع کار به عنوان وزیر نفت دولت یازدهم را می توان مذاکره با شرکت های عظیم بین المللی حاضر در صنعت نفت و گاز جهان برای حضور مجدد در پروژه های نفت و گاز ایران و جلوگیری از فروش نفت توسط بخش خصوصی (واسطه ها) دانست. توقف فروش نفت توسط بخش خصوصی به موجب عدم شفافیت مالی این گروه و سوءاستفاده های انجام شده توسط آنها در بحث فروش نفت ایران به طور غیرمستقیم مطرح شده است.

از سوی دیگر، در ۲۶ اسفند ۱۳۹۳ فاز ۱۲ پارس جنوبی که به عنوان بزرگ ترین طرح صنعت نفت ایران به شمار می رود، با حضور حسن روحانی، رییس جمهوری ایران و بیژن زنگنه به طور رسمی افتتاح شد. این فاز که با سرمایه گذاری بیش از ۷ میلیارد دلار راه اندازی شده است، پیش بینی می شود حدود ۲ درصد به تولید ناخالص داخلی ایران بیفزاید.

زنگنه در این میان وعده داده است که «بهره برداری از ١٧ فاز در دست اجرای پارس جنوبی تا سال ٩٦ به پایان می رسد، ضمن اینکه سال گذشته معادل ٥ فاز پارس جنوبی وارد مدار شد و امسال هم برخی فازهای پارس جنوبی وارد مدار خواهند شد.»

او حتی معتقد است که «ایران بلافاصله بعد از تحریم ها می تواند تولید نفت را ٥٠٠ هزار بشکه در روز افزایش دهد.» پاسخ او به کسانی که می گویند ایران نمی تواند در کمتر از یک سال ونیم صادرات را افزایش دهد، این بوده است؛ «بنشینید و نگاه کنند و ببینند که آیا ما می توانیم یا خیر.»

زنگنه تاکید دارد «بعد از رفع تحریم ها در کمتر از یک هفته می توانیم ٥٠٠ هزار بشکه نفت به ظرفیت تولیدمان اضافه کنیم و ظرف چند ماه که کمتر از ٦ ماه می شود، می توانیم یک میلیون بشکه دیگر اضافه تولید داشته باشیم.»