اروپا بازار ایران را به چین و روسیه می بازد؟

اقتصاد ایرانی: پس از توافق هسته ای ایران با شش قدرت جهان، کشورهای بسیاری بدنبال توسعه روابط تجاری با این کشور هستند. اقتصاد ایران بزرگتر از اقتصاد استرالیا و دو برابر بزرگتر از اقتصاد موفق کشور همسایه، امارات متحده عربی است. از همه مهمتر، ایران حتی رشد سریعتری پیش رو دارد. حتی با نگاه محافظه کارانه (پیش از امضای توافقنامه)، ایران تا یک دهه آینده به اندازه ایتالیا در رشد جهانی سهیم خواهد بود: چیزی در حدود ۲۷۰ میلیارد دلار. بجز بازار داخلی بزرگ این کشور پس از تحمل سال ها تحریم، ذخایر نفت و گاز ایران گوهرهای باارزشی برای (اقتصاد) این کشور محسوب می شوند.

شرکت های اروپایی انتظار دارند که در این زمینه پیشتاز باشند. روابط اروپا با تهران از تنش کمتری نسبت به آمریکا برخوردار بوده است؛ اروپا همچنین سابقا بعنوان واردکننده عمده نفت از ایران شناخته می شد. پیش از وضع تحریم ها، اروپا روزانه ۶۰۰ میلیون بشکه نفت از ایران وارد می کرد که اکثر مربوط به کشورهای ایتالیا، یونان و اسپانیا بود. علاوه براین، ذخایر گازی ایران بعنوان دومین ذخایر بزرگ جهان، می توانند با رسیدن به اروپا، وابستگی این قاره به (گاز) روسیه را کاهش دهند. درحالیکه موانع زیادی برای احداث خط لوله انتقال گاز ایران به اروپا وجود دارد، این گزینه جایگزین ارزان تری به جای انتقال گاز طبیعی بوسیله کشتی است. بطورکلی، نوسازی صنعت نفت ایران نیازمند سرمایه گذاری عظیمی است که بالغ بر ۱۰۰ میلیارد دلار تخمین زده می شود. ماشین آلات و ساخت نیروگاه های جدید از دیگر نیازمندی های این صنعت است که آلمان در این زمینه حرف اول را در جهان می زند.

بجز بخش انرژی، فرصت های دیگری بخصوص درمورد کالاهای مصرفی، در اختیار شرکت های اروپایی قرار دارد و خودروسازان آلمانی و فرانسوی می توانند برندگان بزرگ این بازار مملو از تقاضا پس از سال ها تحریم باشند. در همین راستا، صنعت حمل و نقل هوایی نیز بی نصیب نخواهد بود، چراکه ایران برای نوسازی ناوگان هوایی خود، طی یک دهه آینده دست کم به ۳۰۰ هواپیما نیاز خواهد داشت.

متأسفانه رهبران اروپایی در مقابل آغوش باز ایران چندان جدی عمل نمی کنند. مشکل اینجاست که سایر رقبا در این زمینه پیش دستی کرده اند؛ رقبای کلیدی اروپا برای تجارت با ایران نه آمریکا، بلکه روسیه و چین هستند.

اگرچه رابطه تاریخی ایران با روسیه همواره صمیمی نبوده است، اما ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه به بیش از یک شریک برای هر دو کشور در مسیر مقابله با گروه های شورشی از جمله داعش تبدیل شده است. علاوه بر این، روسیه یکی از بازیگران کلیدی برای اعمال فشار بر مذاکرات هسته ای و حصول نتیجه مثبت بوده است و بی شک، ایران این مسأله را مدنظر قرار خواهد داد.

با این حال، چین رقیب اصلی اروپا محسوب می شود. به لطف عطش سیری ناپذیر چین به انرژی، رابطه این کشور با ایران قویتر از روسیه است. تجارت ایران- چین در سال ۲۰۱۴ به ۴۴ میلیارد دلار رسید که یک سوم کل تجارت خارجی ایران را تشکیل داده و افزایش چهار برابر از سال ۲۰۰۵ را نشان می دهد. بجز تجارت، سرمایه گذاری مستقیم خارجی (FDI) بیش از این میزان است، اگرچه گزارش رسمی در این زمینه وجود ندارد. گزارش های مورد نشان می دهند، چین در بخش حمل و نقل، تولید برق، معدن، صنعت خودرو، گاز و نفت ایران سرمایه گذاری کرده است.  

از دیدگاه غرب، دخالت چین در ایران در سال های تحریم، با توافقنامه های بین المللی سازگار نبوده است. از نگاه دولت ایران، تجارت و سرمایه گذاری چین، راه نجاتی برای اقتصاد ایران در طول سال های طولانی تحریم های ناعادلانه بوده است. پاداش چنین حمایتی را می توان اکنون مشاهده کرد: مشارکت میلیارد دلاری در پروژه های زیربنایی نفت ایران. در عین حال، روابط ایران و چین بدلیل برخورداری هر دو کشور از سابقه تاریخی طولانی و فرهنگ باستانی، و حس مشترک قربانی شدن از سوی امپریالیسم غرب تقویت شده است. نفت تنها یکی از بخش هایی است که اقتصاد دو کشور را به یکدیگر پیوند می زند.

در مجموع، غرب دارای تکنولوژی مورد نیاز ایران برای بازسازی اقتصاد این کشور است، اما مشکل اصلی، کمبود اعتماد بین طرفین است. اگرچه اروپا (برای توسعه همکاری با ایران) در شرایط بهتری نسبت به آمریکا قرار دارد، اما پایبندی نزدیک اروپا به سیاست های خارجی آمریکا، رقابت اروپا با روسیه و چین را برای جلب اعتماد ایران دشوار می سازد.

اگر اروپا خواستار توسعه روابط با ایران است، باید استراتژی جدیدی برای جلب اعتماد ایران اتخاذ کند.

منبع: بیزینس اینسایدر