انحراف 60 درصدی دولت از طرح های اشتغال زایی
فهمیه اکبری صحت: مدتی است بسیاری از دست اندکاران سیاسی اقتصادی کشور در مقابل برنامه های اقتصادی دولت در هشت سال اخیر موضع مخالفت گرفته اند. آنها ادعاهای دولت را وعده های غیر عملیاتی ارزیابی می کنند. در این میان طرح بنگاههای زود بازده و انحراف 60 درصدی این طرح از هدف اشتغالزایی ، صندوق مهر امام رضا،طرح مسکن مهر،انحلال شورای برنامه ریزی و... از جمله اقداماتی است که آسیب جدی به بدنه بخش خصوصی وارد و آنها را در دسته منتقدان برنامه های اقتصادی دولت نهم و دهم قرارداده است.
دولت برنامه اقتصادی مشخصی نداشت
محسن جلال پور نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران برنامه های اقتصادی دولت نهم و دهم را نا مشخص و بی هیچ راهبردی تلقی می کند.
جمع بندی شما از برنامه ها و عملکرد دولت در هشت سال اخیر چیست؟
دولت نهم و دهم از برنامه مدونی در اقتصاد پیروی نکرد. در این سال ها برنامه های اقتصادی به صورت نا مشخص تعیین شد و مدام بر اساس شرایط زمانی تغییر می کرد. در واقع برنامه های اقتصادی هر روز دست خوش تغییرات و جا به جایی های فراوانی می شد. پیامد این امر برای بخش خصوصی سر درگمی در اجرای برنامه ها و اتخاذ تصمیمات بود.
منظور از برنامه های نا مشخص دقیقا چیست؟
برنامه ها و طرح های فراوان دولت در چند سال اخیر. برای مثال طرح بنگاههای زود بازده که یکی از بزرگترین برنامه های اقتصادی دولت نهم به شمار می رفت در دو سال اول با شکست مواجه شد. برنامه های دیگری مانند سرمایه گذاری دولت در پالایشگاهها و یا مجتمع های فولادی 800 هزار تنی در شهرستانها همگی از کارهای نیمه تمام این دولت است.
در این صورت برنامه ریزی ها چگونه انجام می شد؟
بیشتر برنامه های اقتصادی دولت بر اساس تصمیمات شخصی به اقتضای زمان گرفته می شد. دلیل نا تمام ماندن برنامه ها هم همین موضوع است.برای مثال روزی تصمیم بر پشتیبانی واحد های متوسط بود روز دیگر این موضوع از صدر اهداف خارج می شد. به طور کل الگوی مشخص و دقیقی در برنامه ها و عملکرد دولت در هشت سال اخیر به چشم نمی خورد. آمار و ارقام و اطلاعات اعلام شده از سوی سازمان حسابرسی کل کشور نشان از آن دارد که سیاست اشتغالزایی دولت در قالب گسترش طرح های زودبازده با موفقیت همراه نبود و میزان انحراف طرح مذکور از اهداف اشتغال زایی، بیش از 60 درصد است. همچنین با توجه به گزارش سازمان بازرسی کل کشور و بانک مرکزی در زمینه عملکرد منابع و تسهیلات پرداختی به این طرح تا پایان سال 1387 و به خصوص عملکرد تعداد طرح های به بهره برداری رسیده در سال های اخیر در سطح 70 درصد و افزایش معوقه های بانکی از این محل در سال های اخیر، می توان نتیجه گرفت که تا پایان سال 1390 تقریبا 30 درصد از منابع و تسهیلات پرداخت شده به طرح های زودبازده بدون عملکرد بوده یا منحرف شده است.
حرف ها بی اثر شده است
مجیدرضا حریری عضو هیئت نمایندگان اتاق ایران و نایب رئیس اتاق ایران و چین هم اعتاد دارد دولت در این سالها برنامه اقتصادی نداشت. گفتن این حرفها هم دیگر فایده ای ندارد.
جمع بندی شما از عملکرد اقتصادی دولت در سال های اخیر چیست؟
فرصتی برای انتقاد نمانده وقتی سازمان برنامه و بودجه تعطیل شد، نامه عده ای از اقتصاددانان کشور بی جواب باقی ماند و دیوان محاسبات انحرافات بودجه را به مجلس گزارش کرد جامعه اقتصادی باید ارزیابی خود را ازعملکرد اقتصادی دولت ارائه می کردند.
شما به عنوان فعال بخش خصوصی رفتارهای دولت را چگونه ارزیابی می کنید؟
کافیست نگاهی به آمار و ارقام داشته باشیم. در هشت سال اخیر نرخ تورم از 10 به عددی نزدیک به 37 رسیده است. سه برابر شدن نرخ تورم نشان اوضاع نا به سامان مردم دارد در این صورت ارزیابی چگونه می تواند مثبت باشد.
در این سالهای روابط اقتصادی بین المللی هم وضعیت مناسبی نداشته در حالیکه درآمد نفتی این سالها بیش از 500 میلیارد دلار بود این فرصت در عین بی برنامگی و غفلت دولت از بین رفت درنتیجه دولت عملکرد مثبتی در اجر ای برنامه های اقتصادی و استفاده از فرصت های طلایی هم نداشته است.
بررسی کارنامه اقتصادی دولت از نظر شما؟
کارنامه ی هر دولتی با هر رفتار اقتصادی بر اساس نرخ رشد اقتصادی آن سنجیده می شود. وقتی آمار از کاهش شدیدی نرخ رشد و رسیدن آن به عددی بین 1 تا 5/2 خبر می دهد کارنامه اقتصادی چگونه می تواند باشد؟
به نظر شما اصلا برنامه ای وجود نداشت؟
بیشتر برنامه ها مبتنی بر بی نظمی و عدم انضباط مالی بود دولت با حذف برنامه چهارم توسعه آسیب جدی به بدنه بخش خصوصی وارد کرد به طور کل برنامه هایی در این هشت اجرا می شد که بر اساس سلیقه شخصی عده ای باشد به طوری که بسیاری از قوانین هم به اجرا در نیامده است. به طور کل نباید از رابطه دوستانه دولت با بخش خصوصی چشم پوشی کرد اما رفتارها و برنامه های نامشخص دولت باعث بضعیف اقتصاد و قاعدتا آسیب جدی به بدنه بخش خصوصی شد.
وضعیت خوب نیست
حمیدرضا صالحی عضو هیئت نمایندگان اتاق ایران هم اعتقاد دارد انحرافات بزرگی در برنامه های اقتصادی دولت به وجود آمده است.
ارزیابی شما از عملکرد اقتصادی دولت نهم و دهم چیست؟
بررسی همه جانبه اقتصاد کشور در حال حاضر و مشاهده شاخص های مهم وقابل اندازه گیری می تواند در ارزیابی عملکرد دولت به ما کمک کند از این رو با یک نگاه ساده می توان گفت انحرافات بزرگی در اقتصاد کشور به وجود آمد. دولت نهم و دهم توجه ای به برنامه های تدوین شده توسعه ای کشور نداشته وعملاٌ از برنامه های اقتصادی دولتهای قبلی نیز چشم پوشی کرد.
بیشتر کدام برنامه ها مد نظر است؟
برنامه هایی مانند سند چشم انداز 20 ساله که در این سند جایگاه ایران 1404 را هدف گذاری کرده و بحث بهره وری را در ایجاد رشد مطرح بود یا برنامه چهارم توسعه که یکی از بهترین برنامه های قبل وبعد ازانقلاب بوده است .دولت مهمترین موضوع این برنامه را یعنی افزایش تدریجی نرخ ارز را منتفی کرد و صراحتاٌ اعلام می کرد دلار می بایستی 500 تومان باشد. در صورتی که این دستور برنامه چهارم براساس علم ودانش اقتصاد تصریح شده بود تفاوت تورم داخلی وخارجی شیب تغییر ارز است و یک موضوع دل بخواهی نیست که بگوییم ارز باید پایین تر بیاید ویا افزایش تدریجی قیمت های سوخت و آب وبرق که اگر دولت نهم برنامه را اجرا می کرد تا به امروز شاهد شوک افزایش ناگهانی نبودیم و فشار هم به مردم این چنین نمی آمد.
با اجرای فاز دوم هدفمندسازی یارانه ها موافق هستید؟ ما به عنوان فعالین بخش خصوصی از همان ابتدا اعلام کردیم با هدف مندی یارانه ها موافقیم ولی نگرانیم که فاز دوم هدفمندسازی یارانه ها هم راستای فاز اول صورت بگیرد،لذا با اصل آن مشکلی نداریم ولی با نحوه وزمان آن مسِئله داریم در مرحله اول آسیبهای جدی به بدنه اقتصاد و بخش خصوصی وارد شده است. همین اجرای ناقص و غیرکارشناسی طرح هدفمندی یارانه ها هیچ کمکی به رشد اقتصادی و شکوفایی ، افزایش نرخ بهره وری و توانمندسازی بخش خصوصی نکرد.
مهم ترین مشکلات برنامه های اقتصادی این دوران چه بود؟
عرض کردم از مهم ترین مشکلات نبود علم و دانش و هدف مشخص در برنامه های اقتصادی دولت بود.مگر نه قرار بود در آمد های ناشی از افزایش حامل های انرژی موجب تقویت تولید وایجاد اشتغال گردد ولی سیاست دولت چنین نبود دیدیم که بودجه های عمرانی کشوررا کاهش دادند واز طرفی بدهی دولت به بخش خصوصی پرداخت نشد ،خوب این یعنی اشتغال زدایی و کاهش رشد اقتصادی که با اهداف برنامه هدفمندی منافات دارد.حال اینکه می بینیم درآمدهای بدست آمده را دولت بصورت یارانه مستقیم به چند دهک پرداخت نمود وموجب ایجاد نقدینه گی و تورم بالا شد.
مهم ترین دستاورد این دوران چه بود؟
شاید تابوشکنی آزاد سازی قیمت ها را مهم ترین دستاورد شمرد ولی عملکرد ضعیف وناقص دولت این موضوع را بی تاثیر کرد.درحقیقت وضع فعلی اقتصاد کشور بسیار نگران کننده است.
