تورم تک‌رقمی پایدار در گرو انضباط مالی و ثبات اقتصادی

اقتصاد ایرانی: کارشناسان اقتصادی با اشاره به تجربیات کشورهای مختلف جهان که معمولا در بحران های مالی، جنگ و مشکلات اقتصادی با تورم های دو رقمی و بالا مواجه شده اند، معتقدند که ریشه های تورم باید شناسایی و برطرف شود.
در ارتباط با تورم دو رقمی و ماندگاری آن برای چند دهه در اقتصاد ایران، کارشناسان تاکنون دیدگاه های مختلفی را مطرح کرده اند اما در این موضوع اجماع نظر دارند که ارتباط سیاست های پولی با سیاست های مالی و مخارج دولت که منجر به رشد نقدینگی، افزایش دارایی های خارجی بانک مرکزی، استقراض از بانک مرکزی، رشد پایه پولی و... شده است مهم ترین عامل ایجاد تورم بوده است.
به گزارش تعادل، همچنین پایین بودن بهره وری و کارایی تولید، ساختار توسعه نیافته اقتصاد و بالا بودن هزینه تولید، نیاز واحدهای تولیدی و اقتصادی را به نقدینگی و پول به صورت روز افزون افزایش داده و باعث پمپاژ و تزریق شدید پول به اقتصاد از سوی بانک ها به اقتصاد شده  در نتیجه باعث افزایش قیمت ها شده است.
از سوی دیگر، نوسانات درآمد و قیمت نفت، نوسانات نرخ ارز، گران شدن کالاهای وارداتی، تغییر رقم بودجه جاری و عمرانی دولت متاثر از رشد و کاهش درآمد نفت، عواملی است که اقتصاد را در سال های مختلف با معضل تورم بالا و کاهش رشد اقتصادی مواجه کرده در نتیجه تزریق نقدینگی به اقتصاد نیز موجبات رشد قیمت ها را ایجاد کرده است.
بر این اساس، مشخص است که مجموعه یی از سیاست های اصلاح ساختار اقتصاد شامل بهبود بهره وری و کاهش هزینه تولید، کنترل تقاضا و واردات، رشد تولید داخلی و حمایت از توان داخلی، کنترل سیاست های مالی دولت و ایجاد دولت چابک و کم هزینه با تعدادکارمندان کمتر، کنترل پایه پولی و نقدینگی و ذخیره قانونی و سایر ابزارهای سیاست پولی باید در دستور کار باشد تا بتواند منجر به سیاست های مهار تورم شود و تورم را به زیر 10درصد و اصطلاحا تک رقمی هدایت کند و پس از سال ها تورم دو رقمی و ماندگاری تورم مزمن شاهد بهبود شرایط کنونی باشیم.
نائوکی تاباتا، مشاور ارشد تحقیقات اقتصادی در ژاپن در این زمینه و در پاسخ به این سوال که برای خروج اقتصاد ایران از شرایط تورم دنباله دار چه پیشنهادی دارید، گفت: بر اساس تجربیاتی که در کشور ژاپن برای خروج از تورم و شرایط رکودی وجود دارد بهترین راه برای کنترل شرایط تورمی بازار پول فعال به عنوان یک بازار کوتاه مدت و یک بازار سرمایه پویاست که می تواند به ثبات شرایط در اقتصاد کمک کند لذا در کنار سیاست های انضباط مالی دولت باید شاهد اجرای سیاست های تثبیتی باشیم و به نوعی شرایط اقتصاد و شوک های وارد بر آن را کنترل کنیم تا شرایط تولید، واردات، مخارج دولت و... تثبیت شود و باعث ایجاد شوک تورمی نشود.
وی اضافه کرد: مسوولان نظام بانکی و اقتصادی ایران بر این نکته تاکید دارند که انضباط سیاست های پولی و مالی نیاز فوری و مبرم برای اقتصاد ایران است و در کنار آن باید اهداف تثبیتی را در کنار سایر الگوها مورد توجه قرار داد زیرا ایران به عنوان یک کشور مهم و تاثیرگذار اقتصادی در منطقه خاورمیانه و آسیا باید برنامه های بلندمدت و تثبیتی را سرلوحه کار خود قرار دهد و چشم انداز رشد اقتصادی مناسب، مهار تورم، کنترل مخارج دولت، بهبود بهره وری تولید و کاهش هزینه های تولید را شاهد باشیم.
وی در پاسخ به این سوال مبنی بر اینکه با توجه به تجربه شما در بانک مرکزی ژاپن آیا ایران می تواند از شرایط رکود تورمی و تحریمی کنونی به آسانی خارج شود، گفت: بانک مرکزی باید یک سیاست را دنبال کند که در آن اهداف تثبیتی در سیستم مالی مورد توجه باشد و هم اینکه نگاه ویژه یی به بازار سرمایه داشته باشد چون بازار سرمایه کارآ و کارآمد درکنار بازار پول منضبط به کنترل هرچه بهتر شرایط تورمی و اقتصاد با ثبات کمک می کند.

 ژاپن ماندگاری تورم دو رقمی نداشته است
وی در پاسخ به این سوال که آیا کشور ژاپن شرایط تورمی و رکودی مانند ایران را تجربه کرده است، گفت: در سال های پس از جنگ جهانی دوم کشور ژاپن شرایط تورمی اینچنینی را تجربه کرده است اما ماندگاری تورم به صورت دو رقمی به شکل ایران هرگز نبوده و سال هاست که بر مساله تورم غلبه شده و تورم را به زیر 5درصد و حتی کمتر هم رسانده اند.
وی گفت: ضرورت دارد، کشور ایران در کنار انضباط در سیاست های پولی و مالی اهداف تثبیتی و ثبات بخش در اقتصاد را به عنوان یک کشور بسیار مهم در منطقه سرلوحه کار خود قرار دهد.
وی افزود: مهم ترین و نخستین اقدام برای حل مشکل تورم این است که ابتدا به این سوال پاسخ داده شود که دلیل اصلی تورم در ایران چیست؟ آیا دلیل تورم، فشار سمت تقاضاست؟ آیا هزینه بالای تولید عامل تورم است یا واردات باعث ایجاد تورم شده است؟
همچنین باید بررسی شود که آیا تورم دلایل پولی دارد؟ یا مجموعه یی از دلایل باعث چنین مشکلی شده است؟
وی ادامه داد: تا آنجایی که بنده اطلاع دارم، تقاضای داخلی نمی تواند دلیل اصلی ایجاد تورم در ایران باشد.
وی گفت: نرخ تورم بالا در ایران دلایل ساختاری و پولی دارد. تحریم های تحمیلی به کشورتان نیز در دامن زدن به نرخ تورم بی تاثیر نبوده اند چون هزینه واردات افزایش یافته است، پس تورم ایران دلیل هزینه یی نیز دارد. از طرف دیگر به دلیل سیاست های پولی انبساطی دولت های قبل که پایه پولی را به میزان قابل ملاحظه یی افزایش داده است، نرخ تورم تشدید شده است، پس سیاست پولی نیز دلیل دیگر تورم بالای ایران است و دولت باید ابتدا پول را جمع آوری کند.
وی با اشاره به ابزارهای در اختیار بانک مرکزی و سیستم بانکی گفت: همانطور که پیش تر مطرح شده ابزاری که در اختیار بانک مرکزی است، نرخ ذخیره قانونی است و بانک مرکزی می تواند تا حدی از این ابزار استفاده کند. اما به نظر می رسد که در اقتصاد ایران برای کنترل تورم باید مجموعه یی از سیاست ها و ابزارها به کار گرفته شود و از کنترل بودجه عمومی دولت و سیاست های مالی دولت گرفته تا افزایش بهره وری و کاهش هزینه تولید، کنترل واردات، نرخ ارز، کنترل ذخیره قانونی، پایه پولی و... باید به کار گرفته شوند تا رشد نقدینگی و افزایش قیمت ها مهار شود.
وی گفت: مطلع شدم که در ایران صندوق ضمانت سپرده ها نیز تاسیس شده است. این اتفاق مهم بسیار خوب است. در این صورت صندوق ضمانت سپرده ها نیز می تواند برای اجرای سیاست های انقباضی به میدان بیاید؛ این امر می تواند در کنار وظیفه اصلی این صندوق یعنی ضمانت سپرده ها که تضمین کننده امنیت نظام مالی است به عنوان دومین کارکرد غیرمستقیم این صندوق مطرح باشد و عامل اجرای سیاست انقباضی و کنترل تورم باشد.

 استقراض دولت علت اصلی تورم در ایران است نه تحریم
همچنین المانیتور با اشاره به اینکه کسری بودجه و استقراض دولت در نیم قرن گذشته یکی از منابع اصلی ایجاد تورم در ایران بوده است، نوشت: حتی اگر تحریم ها کاهش یابد، مشکل تورم همچنان پابرجا خواهد ماند زیرا دولت خود عامل اصلی تورم بالاست.
به گفته مقامات ایرانی و اقتصاددانان شرکت کننده در بیست وپنجمین کنفرانس سیاست های پولی و ارزی که اخیرا در تهران برگزار شد، برای دستیابی به رشد پایدار و از بین بردن شکاف ها در زمینه اشتغال و استانداردهای زندگی، تلاش ها باید به سمت تک نرخی کردن نرخ تورم متمرکز شود.
روحانی و تیم اقتصادی اش این روزها از رساندن نرخ تورم به حدود 15دلار به خود می بالند. اما مقامات اذعان دارند که برای پایین تر آوردن نرخ تورم راه دراز و پرچالشی را پیش رو دارند، زیرا اکنون که کار به هسته سخت تورم رسیده، نسبت به ابزارهایی که برای پایین آوردن نرخ تورم از 40 درصد به 15 درصد استفاده شده، این بار به ابزارهای کاملا متفاوتی نیاز است.
از سال 1973 تاکنون متوسط نرخ تورم در ایران 18.9درصد بوده است. رقم 49.4 درصد در 20 مارس 1995 یعنی در دوران ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی بالاترین نرخ تورم ثبت شده بوده است.
آمارهای بانک مرکزی نشان می دهد که ایران 4دهه است که گرفتار نرخ تورم 2رقمی است، هرچند که نرخ تورم در سال مالی 76-1975، 86-1985 و 91-1990 به زیر 10درصد رسیده است.