فصلی تازه در بازارهای نفتی

اقتصاد ایرانی: روند نزولی کاهش قیمت نفت همچنان ادامه دارد. در حالی که قیمت سبد نفت خام اوپک در 30 خردادماه امسال در بالاترین سطح خود قرار داشت و رقم 110.48 در هر بشکه را به خود اختصاص داده بود، هم اکنون در رقم 54.44 دلار قرار دارد. این تفاوت قیمتی نشان می دهد که در مدت 6 ماه و نیم گذشته، قیمت نفت خام اوپک حدود 56.04 دلار (50.7 درصد) از قیمت خود را از دست داده است.

به گزارش خبرآنلاین، در حال حاضر این شرایط باعث شده است که تحلیلگران بازار انرژی، از گشایش فصلی نوین در تاریخ بازارهای نفتی خبر دهند. به اعتقاد آنها، زمانی به علت بالا بودن قیمت، تقاضای نفت کاهش پیدا کرده بود، اما هم اکنون به علت کندی رشد اقتصادی جهان، به طور طبیعی تقاضای نفت کاهش یافته است. این در حالی است که عرضه نفت به دو دلیل افزایش یافته است؛ از یک سو کشورهای عضو اوپک مثل عربستان عرضه نفت خود را بیشتر کرده اند و از سوی دیگر، در آمریکا، بزرگ ترین مصرف کننده نفت جهان، به مدد استخراج نفت شیل، تولید نفت افزایش پیدا کرده است. در همین رابطه البته نقطه سر به سر هزینه تولید از میادین نامتعارف برای شرکت های آمریکایی بین 40 تا 60 دلار به ازای هر بشکه تعیین شده است.

آژانس بین المللی انرژی نیز در گزارش اخیر خود اعلام کرده است که نوسان قیمت نفت بین قیمت های بالای ۱۰۰ تا ۱۲۰ دلار از سال ۲۰۱۱ تا تابستان امسال به شرکت های نفتی انگیزه داد تا به کمک فناوری های پیشرفته به فکر استخراج نفت های غیرمتعارف نظیر نفت شیل بیفتند. به این ترتیب، آمریکا توانست با استخراج نفت شیل میزان تولید نفت خود را به طور قابل توجهی افزایش دهد؛ به طوری که پیش بینی می شود که تولید نفت آمریکا به مدد توسعه نفت شیل تا سال ۲۰۱۵ میلادی به روزانه ۹.۵ میلیون بشکه برسد.

همچنین عامل دیگر تاثیرگذار برای کاهش قیمت نفت، کاهش تقاضای چین شناخته شده است. چین در سال های اخیر با توجه به رشد اقتصادی بالا، تقاضای روزافزونی برای نفت داشته است، اما رشد اقتصادی این کشور امسال روند کندی داشت که به طور طبیعی تقاضای نفت این کشور را کاهش داده است.

چشم انداز بازار نفت

در حال حاضر کارشناسان نفتی و اقتصادی چشم اندازی که از بازار نفت ارائه می دهند، بر این پایه است که با توجه به عوامل اساسی و پایه ای کاهش قیمت نفت از جمله افزایش بیش از حد عرضه، کاهش تقاضا و عملکرد اقتصادی نه چندان خوب برخی از اقتصادهای مطرح جهان که زمینه ساز کاهش تقاضای نفت این کشورها شده، روند کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی ادامه دار باشد؛ اگرچه روند کاهشی قیمت نفت کند شده است.

بر همین اساس، کشورها قیمت هر بشکه نفت در بودجه خود را با در نظرگیری شرایط بازار کاهش داده اند؛ تا جایی که دیدن اعداد و ارقام، این موضوع را نشان می دهد که در سال ۲۰۱۵، نباید انتظار افزایش قیمت نفت را داشته باشیم. برای مثال، دامنه قیمتی که تحلیلگران برای بودجه سال ۲۰۱۵ عربستان تخمین زده اند، بین ۵۵ تا ۶۳ دلار است. عراق نیز پس از افت شدید قیمت ها، بودجه سال ۲۰۱۵ میلادی خود را براساس قیمت نفت ۶۰ دلار برای هر بشکه تنظیم کرده است.

حالا در این شرایط، ایران نیز در لایحه بودجه سال آینده خود قیمت نفت را ۲۸ دلار کاهش داده و پیشنهاد قیمت ۷۲ دلار را برای نفت در بودجه سال ۱۳۹۴ داشته است. این اتفاق از نظر محمدباقر نوبخت، رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی، از روی انتخاب نبوده و بلکه از روی اضطرار و اجبار بوده است، اما با این حال، وی براساس پیش بینی برخی از موسسات معتبر، تاکید دارد: «احتمالا قیمت نفت به بالای ۸۰ دلار برگردد.»

مسعود نیلی، مشاور اقتصادی رییس جمهور نیز معتقد است که «مسیر قیمت نفت باید واقع بینانه شود و اگر جمع بندی حاصل شود که قیمت نفت در آینده کمتر می شود، باید پیش بینی های لازم صورت گیرد.»

رسیدن به نفت ۸۰ دلاری در سال آینده بعید است

با این اوصاف، به نظر می رسد که اقتصاد کشور باید به قیمت نفت کمتر از ۵۵ دلار عادت کند. محمد پارسا، عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران در همین رابطه  توضیح می دهد: «در کوتاه مدت و حداقل برای یکی دو ماه به قیمت حدود ۵۰ تا ۶۰ دلار برای هر بشکه نفت باید عادت کنیم تا در نهایت قیمت پایین انرژی دوباره باعث رشد اقتصادی در اروپا، ژاپن، آمریکا و چین شود؛ چراکه قیمت پایین نفت می تواند رشد اقتصادی را ایجاد کند».

به گفته وی، «رشد اقتصادی، نیاز به انرژی بیشتر را ایجاد می کند، در نتیجه باید عرضه نفت همراه با تقاضای بیشتر باشد که قیمت ها افزایش یابد، ولی من رسیدن به قیمت ۸۰ دلار را هر بشکه نفت به طور متوسط برای سال آینده بعید می دانم.»

عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران می افزاید: «ما اگر خیلی خوشبین باشیم، احتمالا نیمه دو سال آینده قیمت نفت بالای ۷۰ دلار باشد، اما به طور متوسط ما فکر می کنیم قیمت نفت همان رقمی باشد که در لایحه بودجه مدنظر قرار داده اند و در سال آینده قیمت نفت را به طور متوسط بین ۶۵ تا ۷۰ دلار تخمین می زنیم.»

به اعتقاد پارسا، «به دلیل این که بخشی از نفت های سنگواره ای قیمت تمام شده حتی ۵۰ دلار دارد، عرضه آنها ادامه پیدا می کند و عرضه آن بخش از نفتی هم که قیمت تمام شده ۷۰ دلار دارد، متوقف می شود و سرمایه گذاری در آن حوزه ها کم خواهد بود.»

وی متذکر می شود: «به هرحال در حوزه هایی که می تواند قیمت تمام شده هر بشکه نفت ۴۵ و ۵۰ دلار باشد، عرضه نفت بالا می رود. البته در مقابل قیمت تمام شده نفت ایران و عربستان، همچنان این قیمت تمام شده خیلی بالاست و ما اگر با ۱۰ دلار و ۲۰ دلار هم بفروشیم، باز سود می بریم.»

امیدی به افزایش قیمت نفت نیست

در همین حال، افشار سلیمانی، کارشناس ارشد انرژی  با اشاره به پیش بینی کارشناسان بازار نفت، می گوید: «پیش بینی کارشناسان حاکی از آن است که فعلا امیدی به افزایش قیمت نفت نیست. البته ممکن است بنا به دلایلی نوسانات جزئی داشته باشد، ولی دوباره احتمال کاهش قیمت نفت وجود دارد.»

وی می افزاید: «حداقل تا دو سال آینده شرایط این گونه پیش بینی می شود؛ چراکه تقاضا برای نفت از سوی کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه کم شده و از طرف دیگر، عرضه نفت شیل آمریکا افزایش پیدا کرده است.»

سلیمانی تصریح می کند: «عربستان و روسیه نیز کاهش سطح تولید نفت را قبول نکردند و مجموعه این مسایل باعث شده که قیمت نفت سیر نزولی داشته باشد و از این به بعد هم این احتمال وجود دارد. منتها شیب کاهش قیمت نفت کمتر خواهد بود. یعنی اگر قیمت نفت از ۱۱۰ دلار به ۵۴ دلار کاهش یافته، دیگر به صورت سنت قیمت نفت کاهش یابد.»

وی خاطرنشان می کند: «با توجه به این وضعیتی که پیش آمده، ممکن است قیمت نفت به کمتر از ۵۰ دلار هم کاهش یابد، اما خب دقیق نمی شود وضعیت را پیش بینی کرد؛ چراکه حتی عده ای پیش بینی نفت ۳۰ دلاری هم دارند.»