نگاهی مختصر به بازار جهانی طلا

طلا فلزی ارزشمند است که نقشی اساسی در اقتصاد جهانی ایفا می کند. در شرایطی که بحران اقتصادی جهان را در نوردیده است، هر چند سال های متمادی است که طلا دیگر مبنای سنجش پول ملی کشورها نیست، اما به محض بروز مشکلات اقتصادی عمده شاهد حرکت سنگین و سریع سرمایه گذاران به بازار طلا به عنوان محلی امن برای ذخیره ساختن ارزش هستیم.

 منابع عرضه طلا به بازارها را می توان به دو دسته تقسیم کرد: تولید معادن، مبادله طلاهای موجود. بیشترین سهم منابع طلا را معادن طلا به خود تخصیص داده اند که حدود دو سوم کل طلای جدیدی که وارد بازار می شود را عرضه می نمایند. جدول زیر حجم تولید طلا را در دو مقطع زمانی مختلف با فاصله ده سال بر اساس تناژ تولید طلای خالص به دست آمده از معادن مشخص می کند:

منبع: Gold: science and applications

لازم به تاکید است که بیشینه تولید طلا در جهان در سال 2001 میلادی روی داد. در این سال 2645 تن طلا از معادن جهان به بازار عرضه شد.

منابع عمده دیگر عرضه طلا به بازار عبارتند از فروش طلا از سوی بانک های مرکزی، پیش فروش طلا از سوی شرکت های معدنی، فروش طلا از سوی سرمایه گذارانی که قبلا طلا خریده و اکنون به هر دلیل آن را به بازار عرضه می نمایند. در این بین فروش طلا از سوی بانک های مرکزی جهان بیشترین حجم یعنی حدود 500 تن در سال طلا به بازار عرضه می کند. تا همین اواخر که به دلایل مختلف اقتصادی دولت هائی مانند دولت چین شروع به خرید سنگین طلا در بازارهای جهانی کردند، معمولا خریدهای جدی و سنگین طلا از سوی بانک های مرکزی زیاد روی نمی دهد. پیش فروش از سوی شرکت های معدنی هم به این ترتیب انجام می شود که معمولا این شرکت ها طلا را از موسسات مختلف وام گرفته، در بازار به قیمت روز به فروش رسانده و در موعد بازپرداخت معادل این حجم از طلا را (به هر قیمت که باشد) دوباره به وام دهنده پس می دهند. این حجم از عرضه در دهه های 1980 و 1990 میلادی بیشتر روی می داد و پس از آن به دلیل مناسب بودن قیمت طلا تولیدکنندگان کمتر از این روش برای عرضه طلا استفاده می نمایند. یکی از دلایل افزایش تقاضا برای طلا در بازارها طی چند سال گذشته همین کاهش عرضه طلاهای پیش فروش شده از سوی شرکت های معدنی است.

بخش عمده تقاضا برای طلا برای جواهرات و مصارف زیورآلات است. این تقاضا را می توان به دو بخش تقسیم کرد: تقاضا در کشورهای پیشرفته، تقاضا در کشورهای در حال توسعه. در کشورهای پیشرفته تقاضا برای طلا صرفا برای مصارف زیورآلات است در حالی که در کشورهای در حال توسعه طلا نقش سرمایه گذاری را بیشتر ایفا می کند. در واقع نقش سرمایه گذاری برای زیورآلات طلا در کشورهای در حال توسعه پررنگ تر است. به همین دلیل حجم مبادلات طلا در کشورهای در حال توسعه نسبت به حجم مبادلات طلا در کشورهای توسعه یافته حساسیب بالاتری نسبت به قیمت نشان می دهد.

مصرف دیگر برای صنعت است. طلا برای صنایع الکترونیک، دندان پزشکی، زیباسازی و دیگر موارد می باشد. حدود 10 درصد از کل تقاضای صنعتی طلا ناشی از تقاضای ایجاد شده در صنایع الکترونیک می باشد.

سرمایه گذاری در طلا را هم می توان به دو بخش تقسیم کرد: سرمایه گذاری در طلا به صورت فیزیکی، مبادلات کاغذی. روشن است که سرمایه گذاری در طلا به صورت فیزیکی شامل خرید انواع سکه ها، شمش ها و امثالهم؛ و سرمایه گذاری کاغذی شامل آتی ها، اختیارات، و بازارهای مشابه آنها است. این بخش از مبادلات طلا تا حدی نامشخص هستند و محاسبه مستقل تاثیر خالص فعالیت سرمایه گذاران در طلا کار بسیار مشکلی است. با این همه، می توان گمان برد که این عنصر تا حدی تعادل را برای بازار به همراه می آورد.