سود ۳۲۸ درصدی در آن سوی مرز

محمد هیراد حاتمی: همان اندازه که ریختن یک هوای تازه در شهر مسموم، اتفاقی خوشایند به شمار می آید همان قدر هم اجرای قانون هدفمند کردن یارانه ها رویداد مهمی در فضای اقتصاد ایران بود. اتفاقی که پس از سال ها گفت و شنود درباره آن به وقوع پیوست و فصل تازه ای برای اقتصاد ایران آغاز شد. تمام اتفاقات مثبتی که بنا بود از اجرای هدفمند شدن یارانه ها نصیب مان شود را اگر کنار بگذاریم، قرار بر این بود که با اجرای آزادسازی قیمت ها دیگر « قاچاق سوخت » پدیده پر سودی نباشد و بر اساس آن دردی که اقتصاد ایران را سال ها رنج داده بود آرام و قرار بگیرد. همه چیز داشت خوب پیش می رفت تا اینکه یک باره آنگونه که اقتصاد خوانده ها می گویند فنر فشرده شده ارز در رفت و قیمت دلار افزایش پیدا کرد. واقعی شدن قیمت دلار مدت ها محل گلایه فعالان اقتصادی بود. حتی در نشست های مرسوم صبحانه خوری اتاق های بازرگانی و حواشی آن کم تر فعال اقتصادی بود که بر طبل نارضایتی از واقعی نبودن قیمت دلار نکوبد.

واقعی شدن قیمت دلار یا به تعبیری افزایش قیمت دلار زمان کوتاهی پس از اجرای قانون هدفمند شدن یارانه ها به وقوع پیوست تا این اتفاق در حال حاضر اصالت علمی هدفمند شدن یارانه ها را زیر سوال برده باشد. آنطور که وزیر نفت در مراسم رونمایی از نسل جدید کارت های هوشمند سوخت گفته است با توجه به افزایش نرخ ارز در کشور قاچاق سوخت بویژه گازوئیل در کشور افزایش پیدا کرده است. اصلا اتفاق دور از ذهنی نیست که قاچاق سوخت با افزایش قیمت ارز زیاد شده باشد. درست همانند آن روزهایی که دولت برای بنزین یارانه پرداخت می کرد و گروهی سوخت ارزان را به شکل قاچاق آن سوی مرز ها می فرستادند و ما به ازای آن دلار حدود 1000 تومان را دریافت می کردند. در ماه نوامبر 2012 و بر اساس فوب خلیج فارس هر لیتر بنزین سوپر 75 سنت و هر لیتر بنزین معمولی 69 سنت قیمت دارد. به زبانی ساده تر هر لیتر بنزین معمولی روی عرشه کشتی در خلیج فارس با قیمتی معادل 69 سنت به فروش می رسد و این رقم منهای هزینه هایی مانند هزینه حمل و مالیات است. اگر هر دلار آمریکا در بازار آزاد را 3 هزار تومان در نظر بگیریم 2060 تومان درآمد حاصل از قاچاق یک لیتر بنزین معمولی خواهد بود. این رقم برای قاچاق یک لیتر بنزین سوپر معادل 2250 تومان است. البته این قیمت ها در شرایطی است که فوب خلیج فارس در نظر گرفته شود و هیچ گونه هزینه اضافی مانند هزینه های حمل و مالیات در نظر گرفته نشود.

با فرض اینکه هزینه های حمل و نقل و مالیات هم قیمت تمام شده قاچاق هر لیتر بنزین را به یک دلار برساند، می توان نتیجه گرفت که قاچاق هر لیتر بنزین 700 تومانی در حال حاضر 3000 تومان ارزش دارد. بر این اساس 2300 تومان- معادل 328 درصد- قاچاق هر لیتر بنزین معمولی سود به دنبال دارد. جالب اینکه در کشوری مانند ترکیه که در همین همسایگی ما قرار گرفته است در پایتخت آن یعنی آنکارا هر لیتر بنزین 2 دلار و 43 سنت قیمت دارد. در این حالت چیزی حدود 2 برابر و نیم بیشتر از آنچه که در نظر گرفته شد سود حاصل از قاچاق یک لیتر سوخت است. موضوعی که به طور کامل با اصالت هدفمند شدن یارانه ها فاصله دارد و رستم قاسمی، وزیر نفت هم آن را تایید کرده است. نکته ای که تئوریسین اجرای قانون هدفمندی یارانه ها در روزهایی که قیمت دلار پرواز خودش را آغاز کرده بود هشدار داد واعلام کرد اگر افزایش قیمت دلار ادامه داشته باشد، هدفمندی یارانه ها زمین خواهد خورد.