فرمولی برای استفاده بهینه از منبع یارانه نقدی

پرداخت یارانه نقدی جز اتلاف منابع ملی حاصل دیگری به همراه نداشته است. آنچه که امروز به عنوان حذف یارانه سه دهک بالای جامعه عنوان شده است در واقع سه دهک جمعیتی است نه سه دهک درآمدی. در واقع 22 میلیون نفر حدود 30 درصد از جمعیت کشور را تشکیل می دهند. این افراد با توجه به پایگاه های اطلاعاتی کشور قابل شناسایی هستند. اطلاعات دارایی افراد نظیر ملک، خودرو و سایر اموال موجود است اما موضوع این است که مشکل هدفمندی یارانه ها با حذف یارانه این افراد حل نمی شود. درست است که کسری بودجه یک هزار میلیارد تومانی هدفمندی یارانه ها با این اقدام جبران می شود اما سوال این است که 2 هزار و 500 میلیارد تومان دیگر نیز که به غلط توزیع و اتلاف می شود هم باید مورد بازنگری قرار گیرد. هدف از اینگونه سیاست گذاری ها این است که منابع به نحو درست و مطلوب توزیع شود و از ابتدا هدفمندی یارانه ها با این هدف اجرا شد در حالی که نفس پرداخت 3 هزار و 500 ملیارد تومان به طور نقدی به صورت فعلی نافی هدف توزیع عادلانه ثروت است. در این شرایط برای اصلاح این روند می توان تعداد بیشتری را از لیست یارانه حذف کرد و موضوع دیگر این است که آیا باید این یارانه به طور نقدی پرداخت شود یا به صورت کالاو خدمات؟

در این شرایطی مجلس بدون پاسخگویی به این سوال، فرمولی بسیار ساده را پیشنهاد کرده است که امیدواریم در اجرا مشکلاتی بر آن حادث نشود چراکه این گروه ها چه از دهک های بالا و پردرآمدها و چه از دهک های پایین، قابل شناسایی است. اگر گروه های پایین درآمدی موردشناسایی قرار گیرد و یک سیستم حمایتی برای این گروه در نظر گرفته شود، می توان انتظار داشت که روند فعلی به شکل مطلوب تری اصلاح شود. نکته دیگر این است که لازم نیست یک شیوه پرداخت به کار گرفته شود. قاعدتا باید به محرومان پرداخت بیشتری انجام شود و به آنها کمتر محرومند، پرداختی کمتری صورت گیرد. همین میزان دریافتی که متفاوت خواهد بود نیز نباید به طور نقدی پرداخت شود. ترکیب های مختلفی از کالا و خدمات باید ارائه شود و این کالا و خدمات نیز می تواند محدود شود به چند قلم که یکی از آن می تواند تضمین کننده دسترسی عموم به تغذیه باشد که کسی در گروه های پایین درآمدی دچار سوء تغذیه نباشد. دسته دیگر می تواند خدمات بخش سلامت و درمانی باشد. دسته سوم خدمات آموزشی است برای اینکه افراد از موقعیتی برای ارتقاء توانمدی خود برخوردار شوند تا از بتوانند با توانمدی که به دست می آورند از فقر رهایی یابند. این شیوه یکی از اصلی ترین راهکارهای مقابله با فقر در دنیاست. خدمات دیگری که دولت می تواند مورد توجه قرار دهد مربوط به تسهیل حمل و نقل عمومی است که طبقات پایین برای رفتن به مدرسه و محل کار نیازمند کمکهای حمایتی برای حمل و نقل هستند. در این شرایط مبالغی که ممکن است به طور نقدی پرداخت شود فقط به کسانی ارائه شود که توانایی کار کردن ندارند و هیچ منبع دیگری برای درآمد ندارند. افراد از کار افتاده و معلول در این دسته قرار می گیرند که تعدادشان از دو یا سه درصد فراتر نمی رود.

بنابراین دلیلی برای پرداخت یارانه نقدی به صورت فعلی وجود ندارد چراکه به غیر از آثار تورمی، آسیب به اخلاق کار را در پی دارد. در همین مدت هم شاهد این موضوع در برخی روستاها و شهرهای کوچک بوده ایم. افرادی که برای گذران زندگی صاحب شغل بوده اند ولو اینکه درآمد اندکی به دست می آوردند اما بعد از چرداخت یارانه های برخی از این افراد دیگر به کار خود ادامه نمی دهند و با دریافت یارانه زندگی می گذرانند. منابعی که با حذف یارانه کسانی که استحقاق دریافت ندارند را می توان صرف ایجاد اشتغال برای گروه های محروم کرد و از این طریق می توان یارانه این افراد را هم به عنوان یارانه تولید و یارانه اشتغال ارائه کرد.