بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : چهارشنبه 24 مهر 1392      17:16

مومنی:جامعه مدنی، درماندگی های بازار را به حداقل می رساند/

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی بر لزم توقف دست‌کاری قیمت‌های کلیدی برای پایان رکورد تورمی تأکید کرد.

فرشاد مومنی در نشست هم اندیشی فرایندهای شکل گیری نهادهای بازار و توسعه آن در اتاق بازرگانی ایران اظهار داشت: در قلمرو علم اقتصاد و تاریخ اقتصادی مطالعات اندکی درباره مهم ترین نهاد اقتصاد یعنی بازار صورت پذیرفته است و در نظریه اقتصاد مدرن نقش بازار مبهم تر از نقش بنگاه باقی مانده است.

وی افزود: در یک تعریف آمده است بازار به مثابه یک فضای بدون اصطکاک که همه مبادله ها در آن به صورت لحظه ای انجام می شود و عرضه و تقاضای کالاهای مختلف در آن به سرعت تسویه می شود.

این عضو سابق هیئت علمی دانشگاه علامه گفت: بازار به مثابه نظام اجتماعی تقسیم کار برپایه مالکیت خصوصی و به مثابه محل مبادله های بسته های حقوق مالکیت است

وی با طرح این پرسش که آیا صرف نظر از تلقی های گوناگون از بازار همه مبادله ها انحصاراً در بازار صورت می پذیرند، گفت: فقط در انگلستان آن هم در ربع پایانی قرن 20 بیش از 80 نوع مبادله غیربازاری شناسایی شده است که در همه آنها قیمت فاقد نقش تعیین کننده بوده است. لذا مبادله های شرکت های بزرگ بدون مراجعه به بازار و صرفاً با تکیه بر روابط شخصی و نظام های پیچیده مبتنی بر محور جنیست، گروه سنی، سابقه آموزشی و یا اعتقادات مشترک دینی صورت می گرفته است.

مؤمنی گفت: اگر از فرض اطلاعات کامل بازار فاصله بگیریم، با ظهور  هزینه مبادله مواجه می شویم و اگر از طرز مبادله بدون اصطکاک و تعامل فاصله بگیریم با ظهور انتخاب های بد و مخاطرات اخلاقی مواجه می شویم. لذا می توان گفت بازار نظم خودجوش نیست بلکه خود یک نهاد است که شامل هنجارها، آداب، رسوم و شبکه های اطلاعاتی خاص خود است و همچنین بازار وابسته به نهادهای سطح بالاتری است که تعیین می کند که کدام مبادله ها با چه کسانی باید انجام شود.

وی افزود: در دنیای واقعی دنیای حکم رانی چندسطحی و چندکارگزاری است که برحسب نوع مبادله ها از نظر سطح پیچیدگی ها و افق زمانی قراردادها و وضعیت هزینه، مبادله، رویکردها و رویه های ترکیبی را حاکم کرده است.

وی با تأکید براینکه داشتن بازار آزاد به معنای بازار با رقابت کامل یک افسانه است، گفت: می توان افسانه بازار آزاد را از وجوه نظری و تجربی مورد بررسی قرار داد. در سطح نظری همه تئوری ها به صورت گزاره های مشروط مطرح می شود در هیچ جای جهان شروط افراطی و به غایت غیر واقعی اقتصاد بازار وجود خارجی ندارد و این تئوری ها فقط در کتاب های درسی تحقق عینی پیدا می کند و در سطح عمل یک وجه مسئله آن است که اگر برخی بازارها آزاد به نظر می رسد فقط به این دلیل است که قواعد و مقررات حاکم بر آن بازارها طبیعی، بدیهی و اجتناب ناپذیر به نظر می رسد. لذا می توان گفت اقتصاد بازار آزاد یک افسانه است و ما به ازای بیرونی ندارد.

مؤمنی گفت : در طول تاریخ هر کشوری که به رهنمودهای بازار آزاد عمل کرده است ناموفق بوده و موفق ها همگی از کانال مداخله های هوشمندانه دولت به موفقیت رسیده اند.

وی با اشاره به وضعیت نهادهای پشتیبانی کننده از بازار در ایران گفت: در شرایط غلبه غیر مولدها و رانت جویان به درماندگی های بازار، به نهادهای پشتیبان بازار، به ظرفیت های سازمانی و دانش ضمنی توجه نمی شود.

این عضو هیئت علمی دانشگاه علامه گفت: در سرشماری هایی که صورت گرفته در فاصله سال های 1345 تا 1390 می توان به این نتیجه رسید که وضع حقوق مالکیت در کشور ما بسیار نگران کننده بوده است، چرا که در سال 1345 هر یک کارفرما به طور متوسط 20 نفر را سرپرستی می کرده است اما در سال 1390 هر کارفرما 4 نفر را سرپرستی می کند. لذا این به معنای تنگنای توسعه ظرفیت های سازمانی در کشور ما است.

وی افزود: دولت در دوره قاجار تعیین کننده ترین متعرض به حقوق مالکیت بوده است و الگوی تعرض به حقوق مالکیت در دوره پهلوی پیچیده تر شده است به نحوی که می توان گفت قدرت کارفرمایی در اقتصاد ایران در نیم قرن گذشته به شدت نزول داشته است.

وی به بحران ملی بهره وری اشاره کرد و گفت: این بحران زوایای متعددی در کشور ما دارد به نحوی که می توان به نکات مثبتی و همچنین پرادوکس بهره وری اشاره کرد، چرا که در فاصله سال های 1355 تا 1386 موجودی سرمایه انسانی تحصیل کرده به طرز خارق العاده ای بهبود یافته است، اما شاهد رشد بهره وری در کشور نبوده ایم. به نحوی که شاغلان با تحصیلات عالی رشد 500 درصدی داشته اند اما بهره وری با افت چشمگیری روبه رو بوده است.

مؤمنی گفت: سهم بهره وری از توسعه از شاه کلیدهای توسعه نیافتگی ایران است و در کوتاه مدت، و میان مدت، سطحی انگاری ها در سطح سیاست گذاری مشاهده می شود و در واقع سخن ناصحان ناشنیده باقی می ماند.

وی افزود: مسئله توسعه در اقتصاد سیاسی ایران در زمره کم اهمیت ترین و بی اهمیت ترین عوامل در عمل است. لذا در شرایط پیچیده و خطیری که داریم مهم این است کانون های اصلی این مسئله شناسایی شود و طرز نگاه مدیریت کشور به مسئله ثبات در اقتصاد و حقوق مالکیت مشخص شود.

این عضو هیئت علمی دانشگاه علامه به نقش بخش خصوصی در توسعه اشاره کرد و گفت: در هیچ جای دنیا با راه رفتن بر روی یک پا توسعه اتفاق نیفتاده است، لذا آنها که توانسته ای روی دو پای دولت و بخش خصوصی راه بروند، توسعه یافته اند. لذا نباید درباره مداخله دولت مطلق انگاری بکنیم و نمی توان مداخله دولت در اقتصاد به طور مطلق خوب یا بد است.

وی افزود: مداخله دولت از موضع حاکمیت بسترسازی توسعه است و هرچه این مداخله ها افزایش یابد بهتر است چرا که باعث حضور بخش خصوصی در کشور می شود. لذا اگر محور توسعه باشد دولت و بازار رقیب هم نیستند بلکه مکمل هم هستند.

وی افزود: مداخله دولت از موضع تصدی گری نادرست است چرا که هرچه تصدی گری بیشتر باشد به معنای بیرون کردن بخش خصوصی است.

وی افزود: آزادسازی و خصوصی سازی یک ابزار سیاستی است که در اقتصاد ما با این مفاهیم برخوردهای مطلق انگارانه و ایدئولوژیک شده است. این ابزارهای سیاستی می توانند در اختیار توسعه ملی و یا در جهت عکس آن باشند. لذا می توان گفت این ابزارها تحت شرایطی می توانند خوب عمل کنند و یا بد عمل کنند.

مؤمنی گفت: تا سال 1368 با همه تلاطمات اقتصادی در بودجه کل دولت سهم هزینه های حاکمیتی از هزینه های تصدی گری بیشتر بود اما از سال 68 به بعد کارهای صورت گرفته است که هزینه های حاکمیتی دولت به27 درصد و هزینه های تصدی گری به 73 درصد رسیده است.

وی تأکید کرد: بی ثبات کردن فضای کلان اقتصادی در هر دولتی که انجام شود کار نادرستی است.

این عضو سابق هیئت علمی دانشگاه علامه افزود: در حال حاضر اقتصاد ایران بر اقتضائات اقتصاد غیر مولد شکل گرفته است لذا ما به بازآرایی نظام وار سیاست های اقتصادی به نفع تولید نیاز داریم.

مؤمنی گفت: برای خروج از دور رکود تورمی باید دست کاری قیمت های کلیدی متوقف شود.

وی افزود: اگر جامعه مدنی بر فراز دولت و بازار قرار گرفته و رفتارها را کنترل کند می تواند درماندگی های بازار را به حداقل برساند.


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir