رابرت شیلر نوبل گرفت/ پسران دست خالی بازگشت
عطیه همدانی: روز گذشته سه اقتصاد دادن آمریکایی به دلیل تحقیق و پژوهش بر روی "تجزیه و تحلیل تجربی قیمت گذاری دارایی ها"، برنده جایزه نوبل اقتصاد شدند. شیلر وقوع دو حباب را در بازار مسکن و سهام شرکت های آنلاین پیش بینی کرده بود.
خبر برنده شدن رابرت شیلر برای اکثر صاحب نظران اقتصادی، غافلگیرکننده نبود. وی یکی از کاندیداهای احتمالی دریافت جایزه نوبل در سال گذشته و محتمل ترین برنده این جایزه در سال جاری محسوب می شد. وی به همراه دو برنده دیگر جایزه نوبل، بر روی تغییر ارزش دارایی های مالی در گذر زمان و روش های اندازه گیری آن تحقیق کرده است. رابرت شیلر به دلیل تحقیقاتش بر روی پیش بینی قیمت های دارایی ها، شایسته دریافت جایزه نوبل اقتصادی شناخته شد.
در دهه 1960، یوگن فاما از دانشگاه شیکاگو، نشان داد که پیش بینی روند تغییرات شاخص های قیمت سهام در کوتاه مدت بسیار سخت است. وی نشان داد که قیمت ها در بازار به سرعت به اخبار جدید واکنش نشان می دهند و با استناد به مدل "گام تصادفی" نیز مطرح کرد که نوسانات قیمت های سهام غیرقابل پیش بینی است. رابرت شیلر از دانشگاه ییل، نشان داد که آنچه در افق های کوتاه مدت، صحیح است؛ لزوماً در دوره های بلند مدت تر صحیح نیست. شیلر در پژوهش های بنیادی خود در این زمینه دریافت که اگرچه قیمت های دارایی ها نمادی از کل تغییرات مورد انتظار در سود سهام ها است (همانند تقسیم سود سهام در بورس)، اما تغییرات سود سهام پرداختی نسبت به قیمت های سهام، کم تر است. این یافته ها، پیش بینی نوسانات آتی قیمت های سهام را آسان تر می کند. زمانی که نسبت قیمت به سود سهام پرداختی بالا است، قیمت ها تمایل به کاهش دارند. به گزارش اقتصاد آنلاین، نه تنها این ارتباط برای قیمت های سهام برقرار است بلکه برای سایر دارایی ها مانند اوراق قرضه نیز صادق است.
تحقیقات رابرت شیلر و دو برنده دیگر جایزه نوبل اقتصادی در حوزه هایی خارج از زمینه مستقیم پژوهش های آنان نیز کاربرد دارد. رابرت شیلر با همکاری اقتصاد دان دیگری به نام کارل کیس، شاخصی ماهیانه را با عنوان شیلر-کیس به کار برد که هم اکنون بسیاری از مدیران دارایی ها از آن به عنوان یک ابزار ضروری برای تعیین قیمت های مسکن در شهرهای آمریکا استفاده می کنند.
رابرت شیلر به دلیل ارائه "نسبت قیمت/سود شیلر" که با نام "نسبت قیمت تعدیل شده ادواری به سود (CAPE)" نیز شناخته می شود، در بازارهای سرمایه گذاری، فردی شناخته شده است. این نسبت از تقسیم شاخص S&P بر میانگین ارزش ده ساله سودها به دست می آید. در صورتی که این شاخص بالاتر از میانگین بلند مدت آن یعنی در حدود 16 باشد، قیمت سهام گران تر از ارزش واقعی آن است. به گفته شیلر، این شاخص برای پیش بینی سودها در بازه های زمانی مختلف، مناسب است.
این نوبلیست اقتصادی، در کتاب "غیرعقلانی بودن افراطی" منتشر شده در مارس سال 2000، وقوع دو حباب در بازار مسکن و سهام شرکت های آنلاین را پیش بینی کرده بود. در این کتاب، شیلر مطرح می کند که شاخص CAPE، تشکیل حباب در بازار سهام را به خوبی نشان می دهد. بلافاصله بعد از انتشار این کتاب، حباب سهام فروشگاه ها و شرکت های آنلاین در بازارهای سهام آمریکا ترکید. امروزه بسیاری از سرمایه گذاران به این شاخص اطمینان دارند. به گزارش اقتصاد آنلاین، وی در ویرایش دوم این کتاب اعلام کرد که افزایش غیر عقلانی قیمت های مسکن در آمریکا، یک حباب دیگری است که پایان بدی خواهد داشت.
رابرت شیلر در مصاحبه ای با مجله پول در آوریل سال 2012، اظهارات عجیبی را بیان کرد. وی در این مصاحبه بیان کرد که "هر چیزی می تواند به مدت 200 سال، پابرجا باشد اما سپس تغییر کند. بنابراین من حتی در مورد شاخص ده ساله نسبت قیمت/سود، نگران هستم و حتی امکان از بین رفتن این ارتباط نیز وجود دارد." با وجود در نظر گرفتن این ریسک، رابرت شیلر معتقد است که بازار بورس بسیار جذاب تر از اوراق قرضه و مسکن است.
در مباحث بازارهای مالی، دو نمودار بسیار مشهور شاخص شیلر همواره مطرح می شود.
اولین نمودار نشاندهنده نسبت CAPE است. همانطور که در نمودار زیر مشاهده می شود، نسبت CAPE به بالاترین سطح ممکن در دوران شکل گیری حباب قیمت سهام شرکت های آنلاین رسیده است.
نمودار شاخص CAPE (1860 تا 2013)
دومین نمودار نیز چشم انداز بلند مدت از قیمت های مسکن تعدیل شده بر حسب تورم (قیمت های واقعی مسکن) است. همراه با افزایش قیمت های مسکن در دهه 2000، شیلر ویرایش دوم کتاب خود را منتشر کرد. همانطور که در نمودار زیر مشاهده می شود، مسکن، دارایی مناسبی برای کسب سودهای واقعی نیست. در ابتدای سال 2013، شیلر در مصاحبه با بلومبرگ اعلام کرد که "مسکن به صورت سنتی به عنوان یک سرمایه گذاری بزرگ محسوب نمی شود. مسکن نیاز به یک سرمایه اولیه دارد و در طی زمان مستهلک می شود که این ویژگی ها از مشکلات مسکن به شمار می رود. از سوی دیگر فرآیند ساخت مسکن، همواره با پیشر فت های فنی جدید همراه است که در نتیجه واحدهای مسکونی جدیدتر، بهتر خواهند بود. بنابراین چرا مسکن به عنوان یک کالای سرمایه گذاری مصرف می شود؟ این روند تنها یک احساس زودگذر و رواج ایده ای در ابتدای دهه 2000 بود. به نظر من، ایده سرمایه گذاری در مسکن دوباره به ذهن سرمایه گذاران، علی الخصوص با همان محبوبیت قبلی، برنخواهد گشت. بنابراین افراد باید تصمیم بگیرند. من قطعاً سبد دارایی هایم را تغییر خواهم داد و در یک مسکن اجاره ای زندگی خواهم کرد. این تصمیمی عاقلانه است که اکثر افراد باید به آن عمل کنند."
نمودار شاخص قیمت مسکن، هزینه ساخت مسکن، جمعیت و نرخ بهره در آمریکا (1880 تا 2013)
رابرت شیلر پیش بینی کرد که در زمانی که افراد فکر می کنند که قیمت ها افزایش خواهند یافت، بازار مسکن آمریکا در شرایط حبابی قرار دارد. وی پیش بینی کرد که در سال های آینده، قیمت ها برحسب ارقام تعدیل شده براساس تورم به میزان 40 درصد کاهش خواهد یافت و انتهای دوره حباب باعث ایجاد رکود در بعضی مقاطع زمانی خواهد شد. نمودار زیر نشان می دهد که براساس شاخص شیلر-کیس، افزایش قیمت های مسکن در آمریکا ادامه نیافت و قیمت ها دوباره به سطوح قیمتی سال 2003 بازگشت.
نمودار شاخص های قیمت مسکن و شیلر-کیس در آمریکا (1987 تا 2013)
