نگاهی به اقتصاد و سیاست درهاييتى

وقوع زلزله اخیر در کشور هاییتی آثار سیاسی و اقتصادی سوئی را متوجه این کشور کرد که با توجه به ضرورت موضوع امیر حسین توکلی ،عضو هیات مدیره بیمه البرز و کارشناس ارشد مسایل اقتصادی مقاله مشروحی را در این خصوص به نگارش درآورده است . این مقاله در دوبخش در سایت درج می گردد که بخش نخست آن در ادامه می آید.

هائیتی؛ کشوری با مساحت حدود 28 هزار کیلومتر مربع، به مرکزیت پُرتُوپرینس؛ در دریای کارائیب واقع است این کشور اولین ملت امریکای لاتین بود که در اول ژانویه 1804 استقلال خود از فرانسه اعلام کرد و در عین حال اولین جمهوری جهان بود که رهبری سیاه پوست داشت.

هائیتی از لحاظ منابع معدنی دارای منابع اندکی از بوکسیت، مس، طلا، مرمر، و برخی کانی های دیگر می باشد. این کشور در منطقه ای قرار دارد که به صورت سالانه دچار مصائب طبیعی مانند توفان های شدید، بادهای تند، گردبادها، سیل، ,و دوره های طولانی خشکسالی است. به دلیل فقر بیش از 95 درصد از جنگل های این کشور به مصرف سوخت مردم رسیده است

جمعیت هائیتی در سال 2008 اندکی کمتر از ده میلیون نفر است که نیمی از آنها کمتر از 20 سال سن دارند. این کشور با حدود 66 درصد سطح سواد، کم سوادترین کشور منطقه امریکای لاتین محسوب می شود. هائیتی فقیرترین کشور نیم کره غربی است و بیش از نیمی از جمعیت آن در فقر کامل به سر می برند. هر چند اقتصاد این کشور رو به بهبودی گذاشته بود، اما چهار توفان سنگین در 2008 زیرساخت های این کشور را از بین برد. تولید ناخالص داخلی این کشور با رشد سالانه ای معادل 4/3 درصد، برای سال 2008 میلادی حدود 12 میلیارد دلار محاسبه شده است و از این نظر رتبه 145 جهان رادارد. درآمد سرانه این کشور حدود 1300 دلار امریکا است. نرخ تورم در هائیتی در سال 2007 کمتر از ده درصد بود. طبق آمار سال 2008، بیش از 70 درصد از حدود 600 میلیون دلار صادرات این کشور به ایالات متحده امریکا است در حالی که تنها 34 درصد از واردات از آن کشور می باشد.

 تاریخ معاصر هائیتی

فرانسوا دووالیه که وزیر بهداشت هائیتی در دولت برخاسته از کودتای ژنرال ماگلوئار بود در 1957 به ریاست جمهوری برگزیده شد. او ریاست یکی از خودکامه ترین، سرکوبگرترین و فاسدترین حکومت های دوران تاریخ معاصر را بر عهده گرفت. در آوریل 1971 دووالیه تحت فشار افکار عمومی جهان، قدرت را به فرزند 19 ساله خود ژان-کلاد واگذار کرد. با به قدرت رسیدن این جوان 19 ساله وضعیت اقتصادی و سیاسی این کشور بدتر از قبل شد. با این همه به بهانه واگذاری قدرت به او، ایالات متحده از 1971 کمک های اقتصادی خود به هائیتی را مجدد از سر گرفت. دووالیه جوان به مرور صدها میلیون دلار ثروت از محل این کمک ها و دیگر امکانات کشور کسب کرد که بخش عمده آن از محل انحصار دخانیات به دست آمده بود. تنها جشن عروسی او 3 میلیون دلار هزینه داشت

با تشدید بحران دووالیه پسر ساقط شده و دولتی نظامی بر سر کار آمد. رهبر این دولت ژنرال نامفی نام داشت. در انتخابات سال 1986 رئیس جمهوری جدید انتخاب شد، اما تنها سه ماه بعد او از سوی نظامیان کنار گذاشته شد و بی ثباتی تشدید گردید. بالاخره در ماه دسامبر 1990، یک کشیش کاتولیک عوامگرا به نام ژان-برتراند آریستید با کسب 67 درصد آرا طی انتخاباتی که از سوی ناظران بین المللی انجام شد، به قدرت رسید. او نیز با بهره گیری از نیروهای خودسر دست به خشونت زد و در نهایت در سپتامبر 1991 طی یک کودتای خونین کنار رفته و ژنرال رائول سِدراس به قدرت دست یافت. آریستید هم تبعید شد.

در 1994، دولت بیل کلینتون بر اساس مصوبه شورای امنیت سازمان ملل متحد نیروی نظامی خود را بسیج کرد تا سدراس را با قوای نظامی از کار برکنار کند. سدراس طی مذاکراتی با جیمی کارتر پذیرفت تابه صورت مسالمت آمیز از کار کنار برود. آریستید به کشور بازگشت و در ژوئن 1995 انتخاباتی برگزار شد که طی آن جبهه متحد به رهبری آریستید برنده شد. پس از او رِنه پِرِوال در فوریه 1996 به قدرت رسید. این اولین انتقال مردم سالارانه قدرت در این کشور محسوب می شد. در نوامبر 2000 آریستید با کسب 90 درصد از آراء که بر اساس حضور اندک مردم در پای صندوق های رای به دست آمد، دوباره به قدرت رسید. مخالفان نتیجه را نپذیرفتند و آریستید به خشونت سنگین دست زد. البته در همین دوران نیز او و یارانش به غارت اموال مردم دست زده و برای منافع خود گام های اساسی از جمله ساخت قصرهای متعدد برفراز چشم اندازی از حلبی آبادها اقدام کردند.از ژانویه 2004 شورش مردم علیه دولت خودکامه آریستید شروع شد. با حرکت نیروهای مردمی به سمت مرکز کشور در نهایت آریستید مجبور شد تا در 29 فوریه 2004 کشور را ترک کند.بعد از خروج آریستید، بونیفاس آلکساندر، رئیس قوه قضائیه هائیتی قدرت را به دست گرفت. او از شورای امنیت سازمان ملل متحد درخواست کمک کرد. به محض این درخواست و پذیرش آن از سوی شورای امنیت، به فاصله 24 ساعت، یک هزار تن از نیروهای امریکائی وارد خاک هائیتی شدند. روز بعد هم کانادائی ها و فرانسوی ها تحت لوای مصوبه شورای امنیت وارد این کشور گردیدند.
 

پایان بخش اول