بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : سه شنبه 9 مهر 1392      12:17

رفع تحریم ایران به زیان کدام کشورهاست؟

امکان استفاده از برگ اروپا بسیار مهیاست، چراکه اروپایی‌ها روابط گسترده تجاری با ایران داشتند، اما طی یکی دو سال گذشته بازار پرسود ایران را کاملا از دست داده‌اند و در حال حاضر انگیزه‌ای قوی برای برقراری دوباره تماس اقتصادی با ایران دارند. استفاده از برگ اروپا که از جمله زیان‌دیدگان تحریم‌ها علیه ایران هستند، می‌تواند معادلات را به نفع کشورمان تغییر بدهد

تلاش این روزهای ایران برای حذف تحریم های غیرقانونی به صورت خودکار نگرانی برخی کشورها را هم موجب شده است چرا که تحریم تجاری، بانکی و نفتی ایران منجر به کاهش حضور کشورمان در بازارهای مختلف شده و خودبه خود فضا برای رقبای سنتی ایران باز شده است؛ بخصوص پر شدن جای ایران در بازار نفت و گاز محسوس است. به عنوان مثال عربستان و عراق بخشی از بازار نفت ایران را تصاحب کرده اند و از آن سو قطر هم با یکه تازی در بازار گاز توانسته است هم برداشت گاه تا 10 برابری از میادین عظیم گازی مشترک با ایران داشته باشد و هم اینکه در غیاب ایران در بازار گاز به سودهای هنگفت دست پیدا کند.
 
البته این ماجرا به همین جا ختم نمی شود و وجه دیگری هم دارد. مشتریان سنتی نفت ایران از تابستان سال گذشته تاکنون سعی دارند به بهانه تحریم ها نفت ایران را با شرایط آسان تری خریداری کنند و اعلام می کنند که به واسطه تحریم های نفتی اعمال شده علیه ایران و ریسک بالای تجارت نفت با ایران چاره ای نیست مگر اینکه ایران شرایط آسان تری را برای فروش نفت در نظر بگیرد. چین و هند دو کشوری هستند که سعی دارند نفت ایران را با قیمت نازل تری خریداری کنند و از آن مهم تر پول نفت را هم یا به یوان و روپیه می پردازند یا اینکه آن را نزد بانک های داخلی خود به نام ایران نگهداری می کنند و عملا دست ایران برای تصمیم گیری در نحوه هزینه کرد پول فروش نفتش چندان باز نیست.
 
ناگفته نماند که این وضعیت از تابستان سال گذشته به وجود آمده و در بخش بانکی هم کشوری چون ترکیه به مرکز جدید مبادلات پولی ایران تبدیل شده است و سودهای هنگفتی نصیبش می شود. حتی این کشور سال گذشته رکورددار صادرات طلا به ایران بود و از این محل هم سود فراوانی را نصیب خود کرد. 

مجموعه این شرایط باعث شده تا دولت جدید ایران به فکر بازگرداندن شرایط به روال سابق باشد لیکن سختی های زیادی هم پیش رو است. از یکسو آمریکا سرسختی نشان می دهد و به این راحتی حاضر به لغو تحریم ها نیست و از سوی دیگر هم کشورهایی چون چین، هند، ترکیه و کشورهای جنوب خلیج فارس که از شرایط فعلی سود سرشاری نصیب شان می شود راضی به تغییر شرایط نیستند و مستقیم و غیرمستقیم، آشکار و غیرآشکار سعی دارند تا شرایط را به حالت فعلی نگه دارند. به عنوان مثال وقتی تماس های دیپلماتیک بین ایران و آمریکا برقرار شد موجی از نارضایتی میان کشورهای جنوبی خلیج فارس ایجاد شد که چنین نارضایتی هایی در تحلیل های رسانه ای این کشورها قابل تشخیص است.

در این راستا شبکه تلویزیونی الجزیره که متعلق به قطری هاست سعی داشت با انتشار گزارشی تحلیلی تماس دیپلماتیک بین ایران و آمریکا را فاقد نتایج عملی جلوه دهد. این شبکه در تحلیل خود با عنوان «دستان بسته اوباما برای توافق با ایران» می گوید: «دست باراک اوباما برای توافق بسته است چرا که فقط یک چهارم تحریم ها مستقیما به دست کاخ سفید می تواند لغو شود.» الجزیره در ادامه تحلیل بدبینانه خود می آورد: «برای باراک اوباما برآورده کردن انتظارات ایران که مهم ترین آن برداشتن یا کاهش تحریم هاست ممکن است سخت تر باشد.» 


طبق تحقیقات گروه بحران بین المللی فقط 8مورد (از 31 مورد) از تحریم های آمریکا علیه ایران به دستور کاخ سفید می تواند لغو شود و لغو بقیه آنها باید با موافقت کنگره، سازمان ملل و اتحادیه اروپا صورت بگیرد.به عقیده کارشناسان، با توجه به فضای حاکم بر کنگره آمریکا، باراک اوباما با موانع زیادی در این بخش مواجه است که پیش برد راهبرد وی را ممکن است با مشکل مواجه کند.

البته ظاهرا بدبینی ها صرفا معطوف به تحلیل ها نیست و برخی کشورها چون هند بر این تصورند که می توانند همانند یکسال گذشته نفت ایران را با شرایط استثنایی خریداری کنند. نمونه آن هم واکنش عجیب هندی ها به پیام جدید بیژن زنگنه، وزیر نفت بود. زنگنه اخیرا به اطلاع هندی ها رسانده است که ایران دیگر مایل به فروش نفت به هند با روپیه هندی نیست و هند همانند سال های گذشته باید 45 درصد پول نفت را روپیه و 55 درصد دیگر را به یورو یا ارزهای دیگر پرداخت کند. اما در این میان هندی ها اعلام کرده اند که عراق مایل به جایگزین شدن ایران در بازار نفت هند است. ناگفته نماند که روپیه هند طی چند ماه اخیر تا 30 درصد ارزش خود را مقابل سایر ارزها از دست داده و همین موضوع هم باعث شده تا کشوری مانند ایران که نفتش را با روپیه هند به هندی ها می فروشد، دچار زیان شود.
 
از این رو بود که زنگنه اعلام کرد دیگر حاضر به دریافت صدرصد پول نفت با روپیه نیست و باید این فرمول تغییر کند. اما ظاهرا هندی ها ایران را در شرایطی نمی بینند که برنامه اش را پیش ببرد لذا برای ایران ناز و کرشمه می آیند که اگر به ما نفت نفروشید این عراق است که جایگزین شما خواهد شد. لیکن ظاهرا هندی ها به این نکته توجه ندارند که عراق هم حاضر به ارزان فروشی نفت نیست و از آن طرف هم پول نفت را با ارزهای معتبر می خواهد و این برای هندی ها مقرون به صرفه نیست که نفت ایران را از دست بدهند. ظاهرا وزیر نفت ایران که کارکشته هم هست به راحتی دست هندی ها را خوانده و اخیرا به سفیر هند در تهران اعلام کرده که شرایط فعلی قابل قبول نیست و باید تغییر ماهوی پیدا کند.

چرا برخی کشور ها از لغو تحریم ها زیان می بینند؟

شاید ضرر و زیان های اقتصادی اصلی ترین محوری باشد که موجب شده برخی کشورها از لغو یا سست تر شدن تحریم ها نگران شوند و برای تداوم وضعیت سابق به تکاپو بیفتند. چرا که در طول یکی دو سال گذشته کشورهایی نظیر روسیه، چین، هند و امارات متحده عربی از تحریم ها کیسه های عریض و طویلی برای خود دوخته اند. این تحریم ها در حالی که موجب اختلال در وضعیت اقتصادی کشور شده اما برای کشورهای ثالث که همچنان رابطه اقتصادی- تجاری خود را با ایران ادامه می دهند سودی هنگفت دست و پا کرده است. محور اصلی این سود و منفعت غیرعادلانه هم فروش محصولات نامرغوب برخی کشورها نظیر چین به ایران بوده است. خریدهای ارزان و سهل از ایران و همچنین واسطه گری مالی به بهانه تسهیل روابط اقتصادی هم از دیگر راه هایی است که کشورهایی نظیر روسیه و هند و چین از آن برای خود کسب سود می کنند.

برای مثال زمانی که اتحادیه اروپا تحریم های نفتی را تصویب کرده و به اجرا گذاشت شرکت های باربری و کشتیرانی چین که در زمینه حمل ونقل محصولات پتروشیمی فعال بودند سریعا واکنش نشان داده و برای ارتباط با ایران اظهار آمادگی کردند و با استفاده از این فرصت سعی کردند عوایدی آنی را نصیب خود کنند. رویترز در آن برهه زمانی گزارش داد که شرکت های چینی نانجینگ و سینوچم پس از تصویب این تحریم ها از این وضعیت اظهار رضایت کرده و وارد چرخه مبادله با ایران شدند.

هم پیمانی چین و روسیه در استفاده از تحریم ها

البته چین همزمان با آغاز تحریم ها با کمی وقفه به تدریج اقدام به کاهش واردات نفت خود از ایران و افزایش واردات از روسیه کرد، به گونه ای که از رقم ۵۵۰ هزار بشکه در سال ۲۰۱۱ به رقم ۴۳۳ هزار بشکه در پاییز ۲۰۱۲ رسید. تا پایان سال ۲۰۱۲ براساس آمار، واردات نفت چین از ایران به میزان ۲۲ درصد کاهش یافته است. این امر برای ایران که چین را یک مشتری مطمئن در نظر می آورد، یک هشدار بود زیرا به خوبی نشان داد که چین پای منافع اقتصادی که در میان باشد نمی تواند نقش دوست و متحد ایران را بازی کند. در همین مدت، نگاهی به میزان واردات نفت چین از روسیه نشان می دهد که این واردات از رقم ۳۹۵ هزار بشکه در روز به پانصد هزار بشکه افزایش یافته است؛ تقریبا برابر ۱۱۲هزار بشکه کاهشی که از واردات نفت ایران صورت گرفته است. 

چنین موضوعی نشان می دهد که تحریم های ایران چین و روسیه را به دو متحد استراتژیک تبدیل کرده و آنها از این وضعیت سودی دو طرفه می برند و عواید این دو کشور در تداوم تحریم هاست. مسلما این کشورها با توجه به چنین معادلاتی باید بکوشند در این مسیر ایجاد دست انداز کنند. نباید فراموش کرد که اگر شرایط بین المللی ایران با دیگر کشورها طبیعی و مبنی بر قوانین تجارت آزاد بین المللی باشد همه مبادلات تجاری- مالی خارجی با قیمت عادلانه و طبق موازین تجارت بین المللی انجام خواهد شد و دیگر در این میان کشور ثالثی سودی ناعادلانه نبرده و برای خود از تحریم ها «کیسه عواید» نمی دوزد.

به هر حال به نظر می رسد ایران برای بازگرداندن وضعیت تجارت خارجی اش به پیش از تحریم های تابستان سال 91 راهی سخت در پیش دارد ولی در عین حال چاره ای نیست که این راه سخت طی شود هر چند که با سنگ اندازی کشورهایی مواجه شویم که از رفع تحریم های ایران زیان می بینند.

باید توجه داشت که در این راستا امکان استفاده از برگ اروپا بسیار مهیا است. چرا که اروپایی ها روابط گسترده تجاری با ایران داشتند. از یکسو روزانه نیم میلیون بشکه از ایران نفت خریداری می کردند و در سوی دیگر هم شرکت های نفتی و خودروسازشان با شرایط عالی در بازار پرسود ایران فعال بودند. اروپایی ها طی یکی دو سال گذشته این بازار پرسود را کاملا از دست داده اند و در حال حاضر انگیزه قوی برای برقراری دوباره تماس اقتصادی با ایران دارند. استفاده از برگ اروپا که از جمله زیان دیدگان تحریم ها علیه ایران هستند، می تواند معادلات را به نفع کشورمان تغییر بدهد.


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir