اوباما و روحانی: فراسوی لبخندها

اقتصاد ایرانی: فاینانشال تایمز در مقاله ای که 27 سپتامبر به مناسبت تماس تلفنی روسای جمهور ایران و ایالات متحده نوشته، زمینه ها و انگیزه های پایه ای تر اقتصادی و ژئوپولیتیک دو کشور در رسیدن به یک توافق احتمالی را مورد کنکاش قرار داده است:

به نظر می رسد که حسن روحانی رئیس جمهور جدید ایران رویکردی متفاوت با همتای پیشین اش محمود احمدی نژاد در پیش گرفته است. وی این را از طریق مجموعه ای از مصاحبه ها و سخن رانی هایش نشان داده است.

از قرار معلوم، هم ایران و هم ایالات متحده می خواهند قدم هایی را به سوی هم بردارند که در نتیجه ی آن احتمالاً سیاست در خاورمیانه از اساس دگرگون خواهد شد. گرچه دو رئیس جمهور از نزدیک با هم رویارو نشدند ولی در لحظات پایانی حضور روحانی در آمریکا، ریئیس جمهور این کشور با وی تماس تلفنی برقرار کرد. این اتفاق برای اولین بار پس از وقوع انقلاب اسلامی در ایران رخ داده است.

هم اسرائیل و هم ایالات متحده تردید دارند که بتوانند ایران را از ساخت سلاح هسته ای بازدارند اما از این هم به خوبی آگاه اند که روابط حسنه با ایران مزایای خاص خود را خواهد داشت. به عنوان اولین نکته، توافق با ایران از وقوع جنگ میان ایالات متحده و این کشور جلوگیری می کند، جنگی که ایالات متحده از آن ابا دارد زیرا آنان می دانند که این جنگ بسیار بیش تر از جنگ های پیشین آمریکا در خاورمیانه طولانی و خسارت بار خواهد بود و تاثیرات وخیمی بر اقتصاد جهانی به طور کلی و اقتصاد ایالات متحده به طور خاص بر جا خواهد گذاشت. (به یاد داشته باشیم که ایالات متحده هم اکنون 16.7 تریلیون بدهی دارد و در روزهای اخیر نیز دولت در خطر تعطیلی و نکول بدهی ها قرار گرفته است)

ایران نیز منافع زیادی در رسیدن به توافق با ایالات متحده دارد از جمله خروج از انزوای بین المللی و نجات از تحریم هایی که اقتصاد این کشور را تحت تاثیر قرار داده است.

گرچه اسرائیل و عربستان سعودی روی خوشی به توافق احتمالی میان ایران و ایالات متحده نشان نمی دهند ولی دست کم برای پایان دادن به جنگ داخلی در سوریه این توافق برای ایالات متحده بسیار حیاتی است. بهبود بیشتر روابط ابالات متحده با ایران موجب همکاری بیشتر دو کشور در رابطه ی با مسئله ی فلسطین شود. دشمنان مشترک دو کشور مانند طالبان و القاعده نیز انگیزه ی خوبی برای رسیدن به توافق هستند.

استیو کلمنس، مقام ارشد بنیاد آمریکایی جدید، می گوید: برقراری روابط حسنه با ایران بزرگ ترین تغییر جهت مثبت در مسائل جهانی پس از پایان جنگ سرد و عادی سازی روابط ایالات متحده با چین است. اگر ایالات متحده این بخت را از دست بدهد بزرگ ترین خطای راهبردی خود در سیاست خارجی را پس از حمله با عراق مرتکب شده است.

جدا از روابط تاریخی خصومت امیز و تلخی که دو کشور در گذشته در رابطه با هم از سر گذارنده اند و جدا از انتظارات و توقعات دوجانبه ی سخت گیرانه ای که از هم دارند مانع دیگر در رسیدن به توافق اپوزیسیون داخلی اوباما و روحانی است: در ایالات متحده کنگره عامل تصویب تحریم ها علیه ایران بوده است. در ایران نیز گرچه به نظر می رسد که با ورود رهبر عالی ایران و بیان موضع "نرمش قهرمانانه" در سیاست خارجی همه چیز بر وفق مراد باشد اما دوستان رئیس جمهور می دانند که اگر نتوانند نتیجه ی مطلوب را بگیرند رقبای آنان حملات سنگین خود را متوجه شان خواهند کرد.