زمان هوشیاری فرا رسیده است

دکترمحمد خوش چهره

استاد اقتصاد دانشگاه تهران

افزایش قیمت ارز بازی خطرناکی است که نظام تصمیم گیری، سیاست گذاری و برنامه ریزی را به هم میزند. این بازی هم اکنون از حیطه اقتصاد خارج شده وجنبه های سیاسی یافته است. از 2 سال قبل تاکنون قیمت ارز به صورت جهشی افزایش یافته است. بانک مرکزی ادعا می کند که درحال مقابله با افزایش قیمت ارز است. اما دردوره کوتاهی قیمت تثبیت می شود و باز افزایش می یابد.  حرکت پلکانی در سیاست های ارزی و پولی بدترین آهنگ در اقتصاد است. هم اکنون عرض پله افزایش قیمت ارز در اقتصادما کم شده است. قبلا افزایش قیمت ارز، 3تا4 ماه طول می کشید، اما اکنون این زمان بسیارکم شده است. دولت به طور دائم در حال اعلام نرخ های متفاوت ارزاست و بخش قابل توجهی از این پول می تواند رانت اقتصادی باشد.

صریح ترین واقعیت این است که سیاست های ارزی  فعلی به شرایط کنونی اقتصادایران ضربه زده است. سیاست های پولی و ارزی، سودا گری و دلالی را در بازار ترویج کرده و به بخش های مولد ضربات سنگینی زده. خیلی از بخش های تولیدی به نفعشان است که تولید را تعطیل کرده و نقدنیگی شان را به بازار ارز و طلا ببرند زیرا منفعت بیشتری برای آنها خواهد داشت.

در این شرایط اقتصاد ایران بنا به دلایل مختلف اعم تصمیم گیری های داخلی و خارجی در حوزه اقتصادی با سختی مواجه شده است. لذا اقتصاد ایران ضرباتی خورده و مهم ترین حوزه ای که مورد هدف قرار گرفته پول ملی می باشد؛ به گونه ای که اگر به ارزش پول ملی به عنوان یک اقدام آنی و سریع توجه نشود، صدمات ناشی از ضربات شکننده بر ارزش پول ملی، کل اقتصاد و متعاقبا نظام سیاسی را می تواند مورد هدف قرار دهد.

یکی از حساس ترین نقاطی که باید در حال حاضر به آن توجه شود را کاهش ارزش پول ملی است که برخی به اشتباه طرف دیگر یعنی ارزش دلار را برجسته می کنند و با اظهارنظرات اشتباه عنوان می کنند قیمت واقعی دلار چقدر است؛ در حالی که ریال است که در سراشیبی قرار گرفته و اگر دقت نشود حتی احتمال سقوط آن وجود دارد. و این به معنای تشخیص حساسیت این مقطع زمانی از نظر نوع تصمیم گیری های درست و عقلایی است.

در چنین شرایطی کنترل حوزه تقاضا اولین اقدامی است که باید صورت بگیرد که این امر زمانی تحقق خواهد یافت که اقداماتی از قبیل بازگرداندن اعتماد عمومی، تنویر افکار عمومی، توجیه مردم و فعالین اقتصادی نسبت به خطراتی که به ظاهر با حضور در بخش ارز به منظور حفظ ارزش دارایی صورت می گیرد.
باید این اظهارنظراتی که دولت و مدیریت کلان اقتصادی و به خصوص بانک مرکزی در مورد عدم کنترل تقاضا در یکی دو سال اخیر از خود نشان دادند و دائما به جای کنترل تقاضا و هدایت و تنویر افکار عمومی، ارز را به صورت یک کالا نهادینه کردند متوقف شود.

بنابراین هوشیاری و دقت در این حوزه فوق العاده حائز اهمیت است که در کنار آن توجه به موضوع مهم معاش مردم و تثبیت آنی و ضربتی اقلام اصلی مواد غذایی که بیش از چند قلم هم نمی شود، ضمن کاهش آثار تورمی ماههای اخیر و حمایت های جدی از بخش های تولیدی در این حوزه، به مردم برای تامین نیازهای اساسی آرامش داده و نگرانی آنها از تامین معاش و معیشت را رفع می کند. این شرایط اگر تورم های حتی لجام گسیخته در سایر اقلام صورت بگیرد، در اقدامات آنی اشکالی ندارد که به آن توجه نشود؛ چون امکان کاهش عمومی سطح قیمت ها وجود ندارد.