بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : چهارشنبه 9 مرداد 1392      20:3

قرارداد با عراق برای صادرات کدام گاز؟

سید غلامحسین حسن‌تاش/ رئیس اسبق مرکز تحقیقات بین المللی انرژی

گویا محمود احمدی نژاد و دولتش بنا ندارد که تا آخرین دقایق عمر خود  از ایجاد تعهدات  دشوار یا غیرقابل تحقق برای دولت جانشین خود، فروگذار کنند و به قول معروف اصرار دارند که دست جانشین خود را در پوست گردو بگذارند.  براساس اعلام  مقامات وزارت نفت،  در جریان سفر هفته گذشته دولتیان به کشور عراق، قراردادی برای  فروش  روزانه 25 میلیون مترمکعب گازطبیعی به  کشورعراق به امضاء دو کشور رسیده است.  مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران  گفته است که تحویل گاز به عراق از حدود یک و نیم ماه دیگر آغاز خواهد شد. این در حالی است که چنانچه خواهد آمد هیچ زمینه ای برای چنین اقدامی فراهم نیست.

عدد 25 میلیون مترمکعب دقیقا مساوی با تولید یک فاز (متعارف) از فازهای پارس جنوبی است، در حال حاضر هیچ چشم انداز  روشنی برای اضافه شدن تولید یک فاز از پارس جنوبی به تولید گاز کشور در چند ماه آینده وجود ندارد. اما حتی به فرض اینکه در این مدت حداکثر یک فاز به تولید برسد سئوال بعدی این است که آیا گازی برای صادر کردن وجود خواهد داشت یا نه؟  در پاسخ به این سئوال  باید توجه داشت که در همین روزهائی که در آن قرار داریم با وجود اینکه در فصل گرما و حداقل مصرف گاز  هستیم  با کمبود گاز برای تامین نیاز کشور مواجه هستیم بطوری که بخش اعظم تزریق گاز  به میادین نفتی که طبق برنامه برای افزایش بازیافت باید تزریق شود، متوقف شده است  و بسیاری از  نیروگاه های کشور از سوخت مایع استفاده می کنند،  درصورتی که ذخائر سوخت مایع نیروگاه ها معمولا برای زمستان و شرایط حداکثر مصرف گاز نگهداری می شود و تخلیه این ذخائر در تابستان نگرانی  زیادی را برای زمستان بوجود می آورد. البته از آنجا که  صادرات نفت کوره به دلیل  تحریم دچار مشکل شده است شاید چاره ای نباشد جز اینکه سوخت نیروگاه ها (مانند گذشته) به نفت کوره برگردد، که این هم از خسارات تحریم است، اما آنجا که خصوصا در مورد نفت گاز مجبور به واردات با قیمت گزاف بشویم، خسارت مضاعف خواهد بود.

علاوه بر این در سال  2012 میلادی براساس گزارش شرکت بی پی  مجموع واردات گاز ایران (عمدتا از ترکمنستان و مقداری از آذربایجان) بیشتر از صادرات ایران (عمدتا به ترکیه و مقداری به ارمنستان) بوده است. در آن سال 4.9 میلیارد مترمکعب واردات داشته ایم که 9 میلیارد مترمکعب آن از ترکمنستان بوده و 4.8  میلیارد متر مکعب صادرات داشته ایم. در سال جاری این نگرانی وجود دارد که ترکمن ها بدلیل مشکلات ناشی از تحریم و نقل و انتقالات مالی با ایران،  گاز خود را قطع نمایند که در اینصورت مشکلات فراوانی در پیش رو خواهد بود. میزان واردات از ترکمنستان در سال گذشته حدود 25 میلیون متر مکعب در روز بوده است.  براساس مطالعات تدوین طرح جامع شرکت ملی گاز که به درخواست این شرکت توسط دانشگاه شریف انجام شده است، بالانس گاز کشور در صورت تداوم روندهای موجود، در خوش بینانه ترین سناریوها (حتی به فرض عدم تزریق کافی به میادین نفتی) در چند سال آینده  منفی خواهد بود. بگذریم از تعهداتی که قبلا برای صادرات گاز به پاکستان سپرده شده است.

مدیرعامل شرکت گاز در مورد قیمت توافقی با عراق صحبتی نکرده اما اعلام نموده است که این میزان صادرات گاز روزانه 10 میلیون دلار برای کشور درآمد خواهد داشت که بر این اساس معلوم می شود که قیمت هر مترمکعب گاز 40 سنت تعیین شده است. با توجه به آنچه ذکر شد در بهترین شرایط  ما یا قادر به انجام تعهدات خود به عراق نخواهیم بود که در آنصورت احتمالا (طبق عرف قراردادهای گازی) مجبور به پرداخت خسارت خواهیم بود و یا مجبور هستیم که کمبود گاز را با سوخت مایع جبران کنیم که در اینصورت نیز خسارت به کشور وارد خواهد شد. بصورت تقریبی هر مترمکعب گازطبیعی از نظر ارزش حرارتی  با حدود یک لیتر سوخت مایع (عمدتا گازوئیل)، قابل مقایسه است و در حال حاضر قیمت هرلیتر نفت کوره در خلیج فارس بعنوان نازلترین فراورده، حدود 55 سنت  و قیمت هر لیتر گازوئیل حدود 76 سنت می باشد.

علاوه بر همه اینها در شرایط حاضر ظرفیت خطوط لوله شرکت ملی گاز نیز دچار محدودیت است بطوری که حتی به فرض افزایش تولید از پار س جنوبی به دشواری امکان حمل گاز آن به دیگر نقاط کشور وجود دارد. مدیرعالم شرکت گاز گفته است که برای انتقال گاز به عراق از خط لوله سراسری ششم استفاده خواهد شد در صورتی که ایشان حتما اطلاع دارند که این خط لوله و بعضی از خطوط سراسری دیگر، حتی به شرط اتمام لوله گذاری آن ها، با مشکل ایستگاه های تقویت فشار روبرو هستند که در شرایط تحریم تامین اقلام و تجهیزات آن با مشکل مواجه است.

بدون شک برای کشوری که اولین یا دومین دارنده ذخائر گاز جهان است و 17 درصد ذخائر جهانی گاز را دارد، صادرات گاز و وارد شدن به جرگه صادرکنندگان گاز هم مهم و هم لازم است و نگارنده به هیچ وجه مخالف اصل صادرات نیست. اما این به شرط فراهم بودن زمینه های لازم و خصوصا تولید کافی گاز و به شرط انتخاب بهترین بازارها و فروش با بهترین قیمت ها می باشد. دولتی که با متزلزل کردن و تضعیف مدیریت صنعت نفت، با ایجاد تشنج بیهوده در فضای بین المللی و زمینه سازی تشدید تحریم ها که نتیجه آن دشواری واردات تجهیزات بوده است و حتی در بعضی مواقع با صرف کردن منابع اوراق مشارکت طرح های توسعه صنعت نفت در اموری دیگر، موفقیتی در افزایش تولید و عرضه گاز نداشته است و با اجرای ناقص برنامه هدفمندی یارانه ها و برنامه های کنترل مصرف، در کاهش تقاضا و مصرف داخلی انرژی ها و گازطبیعی نیز توفیق چندانی نداشته است، شاید حق نداشته باشد که چنین شتابزده، تعهداتی نا ممکن را برای دولت های بعد از خود برجای بگذارد. علاوه براین منابع نفت و گاز متعلق به مردم است و مردم حق دارند بدانند که منابعشان با چه شرایطی و با چه قیمتی صادر می شود و اگر فضای بین المللی مساعد بود، بهترین و مطمئن ترین بازارهای صادراتی کجا بود؟ گزارشات بعضی از منابع بین المللی نشان میدهد که قیمت گاز وارداتی ما از ترکمنستان و گاز صادراتی ما به ترکیه، بیشتر از قیمتی است که مدیرعامل شرکت گاز (بصورت غیر مستقیم) در مورد صادرات به عراق اعلام کرده است. اگر چنین است باید توضیح داده شود که چرا؟  قراردادهائی که در بلند مدت برای کشور ایجاد تعهد می کند باید با صبر و حوصله و با بررسی ها دقیق و بر مبنای اجماع متخصصین و کارشناسان خبره تنظیم شود، آیا  در این مورد چنین بوده است؟

 


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir