اطمینان مردم به موسسات دولتی از بین رفته است

اقتصاد ایرانی، آرش پورابراهیمی: فساد اداری در جهان که پرداخت رشوه یکی از اصلی ترین نمادهای آن محسوب می‏شود همچنان به عنوان پدیده ای غیرقابل چشم پوشی در نظام اداری جهان شناخته می‏شود و تازه ترین بررسی ها هم از بدتر شدن وضعیت آن در سطح جهان طی دو سال اخیر حکایت دارند. با این حال در مورد اثرات اقتصادی فساد اداری و اینکه آن را باید در میان چالش های اصلی اقتصاد جهان قرار داد یا خیر، اتفاق نظر وجود ندارد. گزارش موسسه شفافیت بین المللی (Transparency International) نشان می دهد که طی یک سال گذشته در سطح جهان از هر چهار نفر بیش از یک نفر رشوه پرداخت کرده است.

گزارش این موسسه نه تنها دامنه وسیع فساد اداری در سطح جهان را نشان می‏دهد بلکه از روند رو به رشد پرداخت رشوه نیزحکایت دارد و در آن ذکر شده که مردم در حال از دست دادن اعتماد نسبت به نهادهای دولتی هستند. موسسه شفافیت بین المللی که شاخص دیگری را نیز بر پایه نظر کارشناسان در مورد فساد اداری ارایه می‏دهد، این بار برای برآورد میزان فساد به نظر سنجی روی آورده است. در تحقیق این موسسه، نظرات و تجربیات 114270 نفر از 107 کشور جهان جمع آوری شده که نتایج آن نشان می‏دهد که 27 درصد افراد طی 12 ماه اخیر در مواجهه با نهادهای بخش عمومی اقدام به پرداخت رشوه کرده اند. 40 درصد این افراد اعلام کرده اند که پرداخت رشوه برای "سرعت بخشیدن" به امور بوده، 27 درصد ابراز کرده اند که بدون پرداخت رشوه امکان دریافت خدمات عمومی وجود نداشته، 21 نیز از پرداخت رشوه به عنوان هدیه دادن و نشان دادن قدردانی یاد کرده اند و بالاخره 12 درصد نیز انگیزه پرداخت رشوه را دسترسی به خدماتی ارزانتر ذکر کرده اند.

در میان کشورهایی که در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته اند، لیبریا و سیرالئون بدترین وضعیت را داشته اند چرا که در این کشورها از هر چهار نفر سه نفر گفته اند که طی یک سال اخیر رشوه پرداخت کرده اند در حالیکه استرالیا، بلژیک، پرتغال، مالزی، دانمارک و کرواسی با نرخ پرداخت رشوه کمتر از 5 درصد در میان بهترین کشورها از نظر شفافیت اقتصادی قرار دارند. همچنین بیش از نیمی از افرادی که در این تحقیق مورد مطالعه قرار گرفته اند اعتقاد داشته اند که وضعیت فساد در کشور آن ها طی دو سال اخیر بدتر شده است. گزارش منتشر شده توسط موسسه شفافیت بین المللی که یکی از معدود مراجع بین المللی برای سنجش میزان فساد است که البته ایران در میان کشورهای مورد بررسی قرار گرفته در آن جای ندارد نشان می‏دهد که در سطح جهان، احزاب سیاسی را می‏توان فاسد ترین نهادها نامید و پس از آن پلیس و دستگاه قضایی قرار می‏گیرند. همچنین نهادهای مذهبی نیز در انتهای فهرست نهادهای عمومی فاسد در سطح جهان قرار گرفته اند هرچند که در برخی کشورها مانند ژاپن، نهادهای مذهبی به عنوان فاسدترین نهادها شناخته شده اند. همچنین 66 درصد افرادی که در این نظرسنجی مورد مطالعه قرار گرفته اند اعتقاد دارند که تماس های شخصی در کشور آن ها باعث بهبود پیشرفت امور در نهادهای عمومی می‏شود.

البته در کشورهایی مانند روسیه و ایتالیا بیش از 80 درصد افراد اعتقاد داشته اند که تماس شخصی به پیشبرد امور کمک می‏کند. مورد قابل توجه دیگر این است که افراد با درآمد بالا نسبت به افرادی که درآمد کمی دارند، تمایل بیشتری به پرداخت رشوه نشان داده اند به طوری که 31 درصد افرادی که درآمدی بالای میانگین درآمد کشورشان دارند به پرداخت رشوه طی یکسال اخیر اعتراف کرده اند در حالی که تنها 26 درصد از افرادی که درآمدی کمتر از میانگین درآمد کشورشان داشته اند در یک سال اخیر رشوه پرداخت کرده اند. پرداخت رشوه در میان مردان نیز نسبت به زنان رواج بیشتری دارد به طوری که 28 درصد مردان در یک سال اخیر اقدام به پرداخت رشوه کرده اند در حالی که میزان پرداخت رشوه در میان زنان 25 درصد بوده است. در برخی از کشورها مانند پاکستان، پرداخت رشوه در میان مردان به شدت متداول تر است که البته دلیل آن می‏تواند حضور پررنگ تر مردان در بخش عمومی باشد در همین حال در کشور کلمبیا پرداخت رشوه در میان زنان رواج بیشتری دارد به طوری که در این کشور تنها 16 درصد مردان رشوه پرداخت کرده اند در حالی که میزان پرداخت رشوه در میان زنان مورد مطالعه قرار گرفته 27 درصد بوده است.