بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : يکشنبه 23 تير 1392      11:43
آنچه فعالان اقتصادی و اقتصاددانان از بانک مرکزی انتظار دارند

ضرورت بازگشت ثبات به سیاست های ارزی

حیدر مستخدمین حسینی/ کارشناس مسائل پولی و بانکی

نیاز به تک نرخی شدن ارز در اقتصاد ایران یک امر پسندیده است چراکه یکی از اولین لازمه های ایجاد ثبات و آرامش در فضای اقتصادی، ایجاد ثبات در بازار ارز است. تک نرخی شدن ارز به لحاظ کارشناسی و اقتصادی برای فراهم شدن افق روش و شفاف در اقتصاد جزو اولین مسائل به حساب می آید اما شیوه و چگونگی برخورد با این موضوع بسیار اهمیت دارد. اگر طوری عمل شود که بازتاب های روانی در جامعه ایجاد کند و تنش هایی را در بازار ارز و نرخ آن بوجود بیاورد، ثبات اقتصادی زیرسوال می رود.

آنچه بانک مرکزی در تصحیح نرخ رسمی ارز انجام داده است در واقع یک حرکت نمایشی است که در نوع خود و در دولت فعلی بحث تازه ای نیست. اینکه مسوولان فعلی اقتصاد کشور واقعیت ها را کتمان کنند، نظرات کارشناسان را نپذیرند و به خصوص اینکه بانک مرکزی مقاومت عجیبی نسبت به نظرات اقتصاددانان و کارشناسان پولی کشور از خود نشان دهد هم امر تازه ای نیست. بانک مرکزی هفته گذشته در سایت خود به جای اعلام دو نوع نرخ (مرجع و مبادله ای) برای ارزهای رایج، یک لیست قیمت را اعلام کرد که به نوعی می توان گفت، نشان از تک نرخی شدن ارز دولتی داشت. بانک مرکزی با این کار نشان داد که دلار 1226 تومانی حذف و نرخ جدید ارز جایگزین آن شده است در حالی که بانک مرکزی مدت ها است ارز مرجع 1226 را کنار گذاشته و برای واردات کالاهای اساسی، دارو و دیگر اقلام مورد نیاز کشور، از این ارز اسفاده نمی کند. این نرخ های مرجع را هم فقط به عنوان یک نمایش در سایت خود قرارمی داد که در حال حاضر در این مقطع بهانه ای پیدا کرده است که این تغییر را به طور رسمی اعلام  و تاکید کند که ارز مرجع از میان رفته و جای آن را ارز مورد نظر قانون بودجه با عنوان شناور مدیریت شده یا همان ارز 2450 تومانی به جریان افتاده است.

این شیوه در مقاطع قبلی هم تکرار شده بود. پیش از این تیم اقتصادی دولت شامل بانک مرکزی، وزارت اقتصاد و وزارت صنعت همچنین سایر مسوولین دیگر در دولت بر روی نرخ های مختلف ارز به مصاحبه پرداختند. گروهی در مورد حذف ارز مرجع سخن گفتند و گروه دیگری آن را نقض کردند. دود این اختلافات بر چشم مردم رفت و آثار این التهابات در قوت و سفره مردم تاثیر گذاشت. در حالی که می توانستند بسیار ساده تر، روشن تر و شفافتر از طریق یک نشست رسانه ای این تغییرات را اعلام و خیال مردم را راحت کنند تا بازار با التهاباتی که شاهد بودیم، مواجه نشود.

اکنون هم شفافیتی در این زمینه ایجاد نشده است. در حال حاضر از دیدگاه فعالان اقتصادی مشخص نیست که بانک مرکزی با همین نرخ ارز 2470 تومان که به طور رسمی اعلام شده بازار را مدیریت شناور خواهد کرد یا بعد از مدتی به خصوص اینکه روزهای پایانی دولت سپری می شود، قرار است اتفاق دیگری بیفتد.

در سال های اخیر ضعف بانک مرکزی در اعمال سیاست های ارزی و واگذاری آن به دولت موجب بروز مشکلاتی ساختاری نظیر رشد تورم شده است. بروز این مشکلات موجب شد حتی در مقطعی مجلس برای اصلاح سیاست های ارزی به دنبال مرجع دیگری باشد. قوه مقننه هم نتوانست جایگزین مناسب تری از شورای پول و اعتبار پیدا کند. این شیوه هم نتیجه مطلوب را به ارمغان نمی آورد و مشکل پاسخگویی برای آن به وجود می آورد و در نهایت بار دیگر این وظیفه به بانک مرکزی سپرده شد.

طی سال های اخیر شرایط به گونه ای بوده است که بانک مرکزی مسوولیت تصمیم گیری در مورد سیاست ها پولی و ارزی را عملا به کمیته ارزی دولت واگذار کرد که وزرای اقتصادی در آن عضو هستند و بانک مرکزی مسوول ابلاغ و اجرای مصوبات این کمیته است در حالی که متخصصان پولی و فعالان اقتصادی انتظار دارند بانک مرکزی استقلال خود را در تصمیم گیری ها حفظ کند چراکه ظرفیت تصمیم گیری در این بانک وجود دارد و متخصصان کارآمدی در آن فعالیت می کنند که در این سال ها چندان به نرات آن ها اهمیت داده نشده است.

آنچه فعالان اقتصادی و اقتصاددانان از بانک مرکزی و سیستم اقتصادی کشور انتظار دارند این است که سیاست پولی کشور، سیاستی با ثبات را در پیش بگیرد. تک نرخی شدن ارز یک اصل است. اینکه ارز 1226 تومانی دیگر جایی در فعالیت های اقتصادی نداشت و رانت و فسار ایجاد می کرد، جای شک و شبهه ای ندارد اما شیوه برخورد و اطلاع رسانی و آمادگی جامعه برای این پدیده جای گلایه زیادی را برای فعالان اقتصادی و کارشناسان پولی باقی گذاشته است.

این شیوه تک نرخی شدن ارز که بانک مرکزی آن را اعلام کرده آثار روانی کوتاه مدتی خواهد داشت. اگر بانک مرکزی بتواند کلیه نیازهای ارزی کشور برای واردات و سایر امور را با همین نرخ اعلام شده یعنی نرخ 2 هزار و 470 تومانی، به متقاضیان ارائه دهد. ارز به سمت تک نرخی شدن پیش خواهد رفت اما اگر نتواند پاسخگوی نیازها باشد با یک التهاب تازه و افزایش قیمت در بازار ارز مواجه خواهیم شد. در حال حاضر هم اختلافی قابل توجه میان نرخ ارز در بازار آزاد و قیمت رسمی آن وجود دارد. لازمه بازگشت آرامش به بازار ارز و نزدیک شدن این دونرخ به یکدیگر این است که بانک مرکزی نیازهای ارزی کشور را با نرخ رسمی اعلام شده، پاسخ دهد. هرچند که شواهد نشان می دهد توان کافی برای این امر هنوز وجود ندارد. به هرحال دلیل چند نرخی شدن ارز از همان دو سال گذشته، کاهش توان بانک مرکزی در تزریق ارز بود که چنین التهاباتی را به همراه داشت.

واقعیت دیگر این است که در سال 92 برای واردات کالاهای اساسی و دارو ارز 1226 تومانی پرداخت نشده است اگر هم در مواردی این ارز اختصاص یافته در حوزه توزیع کالا، نظارت ضعیف بوده و کنترلی وجود نداشته است در نتیجه کالاهایی که با ارز مرجع وارد شده بر مبنای نرخ آزاد در سفره مردم قرار گرفته است که نشان می دهد اختصاص این نوع ارز هیچ اثری نداشته به جز ایجاد رانت برای یک عده خاص.

در این شرایط با اینکه ارز 1226 عملا از اقتصاد حذف شده بود باید از همین تغییر شکلی هم استقبال کرد از این جهت که یک تصحیح در اقتصاد در حال شکل گیری است.

در سال جاری به دلیل وجود تحریم های اقتصادی لازم است که سیاست های ارزی انسجام بیشتری به خود بگیرد. باید توجه داشت که تک نرخی شدن ارز که از سوی دولت به عنوان سیاست ارزی سال جاری اعلام شده است در کوتاه مدت قابل اجرا نیست. باید در این خصوص سیاست مدبرانه دیگری در پیش گرفته شود به گونه ای که نیازها طبقه بندی شود و برای هرطبقه بر مبنای نیاز، ارز اعطا شود. چراکه محدودیت ها برای بانک مرکزی در سال جاری هم ادامه دارد و این موضوع مانع اجرای سیاست تک نرخی کردن ارز در کوتاه مدت است. هرچند که جهت کلی حرکت باید به سمت این سیاست پیش برود اما با این میزان پشتوانه ارزی، طی شش ماه این امر امکان پذیر نخواهد بود.


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir