بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : دوشنبه 10 تير 1392      13:10

نهراسیدن دولت از رسانه‌ی آزاد با پذیرفتن نهادهای مدنی ممکن است

حسن روحانی - رییس‌جمهور منتخب - در سخنرانی اخیر خود به موضوع رسانه‌های آزاد اشاره کرد و گفت: «دولت مردمی از رسانه آزاد نمی‌هراسد». با توجه به این اشاره، دانستن مفهوم و بستر لازم برای رسانه‌ی آزاد از دیدگاه کارشناسان می‌تواند مفید باشد.

بابک دُربیگی -عضو هیات علمی دانشگاه  - درباره ی شرایط لازم برای تحقق چنین وعده ای معتقد است که دولت باید بتواند در چهار سال نخست، بسترهای سیاسی و حقوقی این امر را فراهم کند؛ اما به هر حال نباید از یاد برد که این مفهوم نسبی کاملا در تلاطم امواج سیاسی و اجتماعی می تواند دستخوش دگرگونی هایی شود و برای تثبیت و نهادینه سازی برخی از آن ها، زمان زیادی لازم است، چه در سطح قوانین، چه در اجرا و چه آگاهی دادن به جامعه.

او درباره ی مفهوم رسانه های آزاد اظهار کرد: همان قدر که مفهوم آزادی، ابهام دارد و سیال است، مفهوم رسانه ی آزاد هم به همان اندازه مبهم و سیال است. بنابراین رسانه ی آزاد را باید با توجه به بسترهای اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی جامعه تعریف کرد. با وجود این، آنچه عرف از آزادی تعریف می کند، می تواند ملاک عمل قرار گیرد. این که سانسور سیاسی به واسطه ی درک سلیقه یی افراد از آزادی و حدود قدرت در جامعه صورت گیرد، امروزه از نظر عرف، امری خلاف آزادی است؛ اما اگر این سانسور درباره ی مسائل اخلاقی متعارف جامعه و در تقابل با اشاعه ی آنچه جامعه تلقی غیراخلاقی از آن دارد، انجام شود، عملی مغایر آزادی تلقی نمی شود. پس مفهوم رسانه ی آزاد از تلقی جامعه از آزادی ناشی می شود که در قوانین تجلی می یابد؛ اما قوانین نیز به دلیل کلی نگری، ممکن است کمتر در مصادیق وارد شوند.

وی ادامه داد: گاهی قوانین فقط بازتاب اراده ی حاکمیت هستند نه واقعیات جامعه. پس عرف جامعه باید به گونه ای دیگر نیز بازتاب یابد. مهم ترین راه بازتاب نگاه و تلقی جامعه، نهادهای مدنی مانند تشکل های صنفی، سازمان های غیردولتی فعال در حوزه های فرهنگی و اجتماعی و نیز احزاب سیاسی است. بنابراین زمانی می توان از رسانه ی آزاد که کاملا مفهومی نسبی است، تعریف مشخص تر و منسجم تری ارائه کرد که در یک فرآیند گفت وگومحور در سطح جامعه، نهادها و تشکل های مدنی امکان بازتاب نگرش ها و مطالبات مردم را در جامعه داشته باشند. پس وقتی آقای روحانی از نهراسیدن دولت مردمی از رسانه های آزاد سخن می گوید، به طور طبیعی و پیش فرض، این مفهوم را نیز پذیرفته است که دیگر نهادهای مدنی در کشور در این جریان در جایگاه واقعی خود قرار خواهند گرفت.

این کارشناس رسانه با تأکید بر این که یک رسانه باید در حد خود، بخشی از مطالبات جامعه را نمایندگی کند، بیان کرد: رسانه ای که نتواند بخشی از تفکرات، نگرش ها و مطالبات جامعه را به دور از فشار سانسور و تبعات امنیتی توسط حاکمیت منعکس کند، قطعا آزاد نیست.

دربیگی درباره ی این که بستر لازم برای به وجود آمدن رسانه های آزاد تحت تأثیر چه عواملی و چگونه به وجود می آید؟ گفت: رفتار دولت در چهار سال پیش رو با رسانه ها و میزان حمایت های قانونی و سیاسی از آن ها، اهمیت ویژه ای دارد. در مواقع بسیاری، قوانین مبهم هستند و برای این منظور، رسانه ها نیازمند حمایت سیاسی اند تا دولت نه در گفتار صرف، که در عمل، به شکل سیاسی از آن ها حمایت کند. آزادی بیان، امری صرفا حقوقی و قانونی نیست، بلکه ماهیتی سیاسی نیز دارد.

او ادامه داد: گاهی دولت ها برای آن که هزینه ای برای حمایت از آزادی پرداخت نکنند، موانع قانونی را بهانه قرار می دهند. در حالی که اصلا به این موضوع اشاره نمی کنند که قوانین ناشی از تعاملات قوای مختلف در حاکمیتی هستند که ماهیتی سیاسی دارد. قوانین نیز تغییرپذیر هستند و باید براساس نیازهای جامعه تغییر یابند. حرکت دولت برای تغییر قوانین و باز کردن بیشتر فضا برای رسانه ها، امری سیاسی است که به میزان اقتدار آن، و نه الزاما قدرت قانونی اش، بازمی گردد.

وی با بیان این که آزادی رسانه ها فقط محصول خواست دولت نیست، گفت: شرایط اجتماعی برای این منظور باید آماده باشد که نتایج آن به محدودتر شدن آزادی ها یا رسیدن آسیب های دیگر به جامعه منجر نشود. در حال حاضر جامعه نشان داده که از میزان مناسبی از عقلانیت جمعی برخوردار است و می تواند در آرامش پیگیر مطالبات و حقوق خود باشد، مانند مشارکت و رفتار مردم در انتخابات ریاست جمهوری یازدهم. بنابراین بسترهای لازم برای آزادی بیشتر رسانه ها فراهم است.

این کارشناس رسانه در پاسخ به این که اگر رییس جمهور منتخب بخواهد به وعده ی خود عمل کند، باید چه مواردی را رعایت و چه شرایطی را فراهم کند؟ توضیح داد: یک دوره ی چهار ساله قطعا برای تحقق چنین امری، زمان زیادی نیست؛ اما جامعه ی ما تجارب گران قدر و در عین حال پرهزینه ای را در چند سال گذشته از سر گذرانده است. همچنین به دلیل پیوند روشن این موضوع با جامعه، تقویت نهادهای مدنی دیگر نیز باید هم زمان انجام شود، احزاب و تشکل ها به وجود آیند، تقویت شوند و رسانه های خود را داشته باشند. در این باره هم در مدت چهار سال نمی توان معجزه کرد؛ اما کارهای زیادی می توان انجام داد. اعتماد به جامعه و نخبگان به دور از خط کشی هایی که امکان بهره گیری حداکثری از ظرفیت های انسانی جامعه را مخدوش می کند، شرط مهمی برای تحقق چنین امری است.

او درباره ی این که آیا قانون مطبوعات به طور کامل اجازه ی فعالیت آزادانه را به رسانه ها می دهد؟ تأکید کرد: قانون مطبوعات، وحی منزل نیست و قطعا باید براساس نیازهای جامعه تغییر کند؛ اما مهم تر از تغییر قانون، در مرحله ی نخست، توجه به اقتدار دولت برای اعمال سیاست های ناظر بر آزادی رسانه ها در چارچوب همین قانون است. در واقع، فقط تصویب قانون برای اجرای آن کفایت نمی کند. تصویب قانون برای نهادینه سازی و تثبیت، امری مهم است، ولی استفاده ی دولت از قدرت قانونی خود و نیز اقتدارش برای پیشبرد برنامه ها اهمیت بیشتری دارد.

منبع: ایسنا


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir