راز موفقیت اقتصادی ترکیه چیست؟

ترکیه همچنان ناآرام است اما اردوغان روز دوشنبه برای شرکت در فوروم اقتصادی ترکیه-مغرب، کشور را به مقصد شمال آفریقا ترک کرده است. نخست وزیر با هیئتی مرکب از 300 بازرگان و تاجر اولین تور 4 روزۀ آفریقایی خود را آغاز کرده است. سفر نخست وزیر به مغرب، الجزایر و تونس فرصت مناسبی برای جذب بازارهای جدید برای ترکیه است.
به گزارش خبرآنلاین به نقل از پایگاه اینترنتی مغرب امرجنتمغرب پیشتر توافق نامه ای تجاری با ترکها امضاء کرده بود و این کشور را به جایگاه اول و استراتژیک تجاری و صنعتی سرمایه گذاران ترک تبدیل کرده بود. اردوغان روزهای دوشنبه و سه شنبه در مغرب خواهد بود و علاوه بر گفتگو و مذاکره با همتایان خود پیرامون تقویت مناسبات اقتصادی به همراه 300 بازرگان و تاجر از سایت ها و مکان ها صنعتی و تجاری دیدن خواهد کرد.
گفتنی است توافق تجاری که در سال 2004 میان دو کشور به امضاء رسید، تبادلات دو کشور را به سطح بالایی رساند به گونه ای که این حجم از رقم 500 میلیون دلار در سال 2003 به 1.3 میلیارد دلار در سال 2011 رساند.
الجزایر و تونس
پس از رباط (پایتخت مراکش)، اردوغان به الجزایر می رود و با عبدالمالک سلال، همتای خود پیرامون افزایش تعاملات صنعتی ملاقات خواهد کرد. تاجران ترک پیشتر در عرصۀ نساجی و ساخت کارخانه پوشاک اقداماتی در الجزایر انجام داده بود و سفر اردوغان می تواند روح تازه ای به ارتباط میان دو کشور بدهد.
از همه مهمتر اینکه الجزایر به دلیل منابع غنی گاز در کانون توجه مقامات ترک قرار دارد. احمد داوود اوغلو در سفر پیشین خود به الجزایر اعلام کرده بود که قرارداد گازی میان دو کشور که در سال 1988 به امضاء رسید، از سال 2014 مورد بازنگری و گسترش قرار می گیرد. وزیر خارجۀ ترکیه همچنین اعلام کرده بود که حجم تبادلات میان دو کشور باید در آینده ای نزدیک از 4 میلیارد فعلی به 10 میلیارد دلار برسد.
تونس، مقصدی بعدی نخست وزیر ترکیه و هیئت همراه او خواهد بود. گفتنی است در سفر هفتۀ پیش منصف مرزوقی، نخست وزیر تونس به ترکیه 74 قرارداد و سند همکاری اقتصادی میان دو کشور به امضاء رسیده بود. هرچند که حجم تبادلات میان دو کشور هم اکنون به 1 میلیارد دلار می رسد اما قرار است این میزان باز هم افزایش یابد.
آخرین وضعیت اقتصادی ترکیه
به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین به نقل از روزنامۀ اقتصادی لزاکو، ماه گذشته آژانس اعتبارسنجی مودی رتبۀ اقتصادی ترکیه را ارتقاء و آن را به BBB رساند. تصمیمی که دلیل آن افزایش امنیت سرمایه گذاری اعلام شد. مودی متعاقباً اعلام کرد بهبود وضعیت اقتصادی ترکیه و همچنین وضعیت عالی دارایی دولتی سبب شده تا اقتصاد ترکیه بتواند به خوبی در مقابل شوک های خارجی مقاومت کند. آژانس اعتبارسنجی مودی همچنین اعلام کرد که اقتصاد ترکیه در سالهای آینده شاهد موفقیت های بیشتری نیز خواهد بود.
از سویی گفته می شود از سال 2009 تاکنون سطح بدهی های ترکیه به میزان 10 امتیاز کاهش یافته و در حال حاضر بدهی های ترکیه تنها 36% از تولید ناخالص داخلی کشور را تشکیل می دهند.
از طرفی، اردوغان ماه گذشته اعلام کرده بود که ترکیه بدهی خود به صندوق بین المللی پول را تسویه کرده و بدین ترتیب به کلوپ کشورهای" بدون بدهکاری به صندوق بین الملل پول" پیوسته است.
بانک اروپایی بازسازی و توسعه (Berd) نیز ماه گذشته در گزارشی که پس از نشست اقتصادی این نهاد در استانبول منتشر شد، اعلام کرده بود که به رغم کاهش رشد اقتصادی ترکیه در سال 2012 این مسئله بر فعالیت های اقتصادی این کشور تأثیر منفی نگذاشته است. این بانک اروپایی برای ترکیه در سال 2013 رشد 3.7% و برای سال 2014، رشد 4% در تولید ناخالص داخلی را پیش بینی کرده است.
اردوغان در نشست بانک اروپایی بازسازی و توسعه در استانبول اعلام کرد: در وضعیت نامساعد جهانی، ترکیه در مقابل کشورهای عربی، اروپایی و آسیای مرکزی مدل موفقی است. وی از پروژه های بزرگ زیربنایی از جمله ساخت سومین و بزرگترین فرودگاه جهان در استانبول از لحاظ تعداد مسافران خبر داد.
به اعتقاد کارشناسان، یکی از دلایل موفقیت ترکیه، موقعیت ژئوپولیتیک این کشور است. جالب است بدانید که از استانبول می توان به 56 کشور جهان در عرض 4 ساعت(به صورت هوایی) سفر کرد. ترکیه امروز با 1 میلیارد یورو سرمایه گذاری، دومین کشور مهم در ساختار بانک اروپایی بازسازی و توسعه پس از روسیه است.
چالش های اقتصادی ترکیه کدامند؟
هرچند ترکیه علائم مثبتی در بورس و هتل های بزرگش نشان می دهد با این حال ضعف هایی نیز در اقتصاد دارد. بانک توسعه و بازسازی در این باره می گوید: نابرابری در مناطق مختلف و میان مردم همچنان یکی از مهمترین معضل های ترکیه است. از سویی ناامنی های ناشی از تحرکات کردی نیز سرمایه گذاری در این کشور را تحت تأثیر قرار داده است.
راز اقتصاد شکوفای ترکیه چیست؟
جفری ساکس، اقتصاددان برجسته و استاد دانشگاه کلمبیا در یادداشتی برای پایگاه اینترنتی پراجکت سیندیکیت پیرامون رشد و توسعۀ اقتصادی ترکیه می نویسد: اقامت چند روزۀ من در ترکیه این فرصت را برایم ایجاد کرد تا دلایل دلایل موفقیت و رشد برق آسای اقتصادی، کاهش نابرابری ها و همچنین افزایش نوآوری در طول 10 سال اخیر در ترکیه را دریابم.
این اقتصاددان آمریکایی می افزاید: موفقیت اقتصادی ترکیه بسیار برجسته تر خواهد بود اگر بدانیم که ترکیه به لحاظ ژئوپولیتیک در همسایگی کشورهایی قرار دارد که اوضاع شان بد و گاهاً بحرانی است. در غرب ترکیه با یونان و قبرس همسایه است؛ کشورهایی که در قلب بحران یورو قرار دارند. در جنوب شرقی با سوریه همرز است، کشوری که با جنگ داخلی دست و پنجه نرم می کند و تاکنون 1 میلیون آواره را راهی خاک ترکیه کرده است. در شرق با ایران و عراق و در شمال با گرجستان و ارمنستان مرز دارد. در واقع مشکل است که در میان همسایگان ترکیه، کشوری را بیابیم که چالشی نداشته باشد.
شاس در ادامه می گوید: با این حال ترکیه توانسته به موفقیت های بزرگی دست یابد. بعد یک دورۀ طولانی کاهش رشد اقتصادی بین سالهای 1999 تا 2001 رشد سالانۀ اقتصادی ترکیه به طور متوسط طی سالهای 2002 تا 2012 به 5% رسیده است. دولت ترکیه برای سومین بار متوالی توانسته برندۀ انتخابات باشد و شکوفایی اقتصادی این کشور بیش از همه متأثر از بهبود زیرساخت های این کشور بوده تا اینکه توسعه ای حبابی و یا متأثر از کشف منابع جدید باشد.
ترکیه برخلاف همسایگانش بر روی منابع نفتی و گازی نخوابیده است، اما این کمبود را با توسعۀ صنعت و همچنین خدمات رقابتی پُر کرده است. صنعت توریسم سالیانه 30 میلیون گردشگر را وارد این کشور می کند؛ امتیازی که ترکیه را در میان اولین مقصد گردشگری جهان قرار داده است.
تنها با یک اقامت کوتاه در آنکارا می توان همۀ این پتانسیل ها را دید. فرودگاه، اتوبان ها و سایر بخش های زیربنایی در وهلۀ اول در نظم و ترتیب هستند؛ شبکه ای از ترن های پرسرعت آنکارا را به سایر بخش های کشور متصل می کند. بخص قابل توجهی از تولیدات تکنولوژیک ترکیه در بخش محلی تولید می شود. شرکت های ساخت و ساز در عرصۀ بین المللی بسیار رقابتی هستند و سفارش و تقاضاهای زیادی از کشورهای خاورمیانه و آفریقایی دریافت می کنند.
شهرت دانشگاههای ترکیه در حال افزایش است و شمار دانشجویانی که از آفریقا و آسیا برای ادامه تحصیل به این کشور می آیند روند رو به صعود گرفته است. بسیاری از درس های دانشگاهی به زبان انگلیسی تدریس می شود، پیشرفتی که سبب جذب شمار زیادی از دانشجویان از اقصی نقاط جهان شده است.
از همه مهمتر اینکه ترکیه سرمایه گذاری در تکنولوژی های بادوم را به شکل گسترده ای آغاز کرده است؛ این کشور در منابع قابل بازیافت بسیار غنی است(باد و منابع آبی و ژئومتریک) و بدون شک در آینده ای نزدیک تکنولوژی خود در حوزۀ انرژی سبز را به سایر کشورها نیز صادر خواهد کرد.
کارخانه های بازیافت زباله معمولاٌ جاذبۀ توریستی ندارند اما سیستم جدید مدیریت بازیافت زباله های شهری در حومه های آنکارا در مرکز توجه جهانیان قرار گرفته است. تنها چند سال بود که زباله ها در زباله دانی های عمومی به حال خود رها شده بودند و از خود گازهای سمی متصاعد می کردند، اما به لطف آخرین تکنولوژی ها، زباله دانی ها به مکان های سبز تغییر شکل دادند.
یک شرکت خصوصی به نام ITC به طور روزانه، هزاران تن زبالۀ جامد را به یک کارخانه منتقل می کند. زباله ها(اعم از پلاستیک و فلزات) از سایر زباله های ارگانیک جدا می شوند. زباله ها به بخش تخمیر می روند و در آنجا کمپوست و یا متان از آنها تولید می شود؛ موادی که می توان از آنها برق تولید کرد. برق تولید شده به نیروگاهی 25 مگاواتی که به برق شهری متصل است، می روند.
جالب است بدانید که بخار تولید شده از این فعل و انفعالات نیز برای گرم کردن حفاظ هایی به کار می رود که در آنها گوجه فرنگی، توت فرنگی و گل ارکیده کاشته می شود. ترکیه به لطف نوآوری در صنعت توانسته بخش قابل توجهی از تولیدات خود را علاوه بر کشورهای توسعه یافته روانۀ اقتصادهای نوظهور کند.
ترکیه چگونه به اینجا رسید؟
رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه و تیم اقتصادی او به ریاست علی باباچان، معاون اردوغان، برنامه های اقتصادی بلندمدتی را در دستور کارشان قرار دادند. اردوغان در سال 2003 در حالی به قدرت رسید که این کشور متأثر از بی ثباتی و بحران های بانکی در وضعیت بسیار بدی به سر می برد. دولت اسلامگرا برای احیای اقتصادی از صندوق بین المللی پول کمک گرفت. بعد از مدتی طرح های اردوغان و باباچان به نتیجه رسید و بانکها از بحران نجات یافتند. در مرحلۀ بعد بودجه را سامان دادند و سپس سرمایه گذاری در بخش های زیربنایی، آموزش، بهداشت و تکنولوژی را توسعه دادند.
هنوز نمی توان به صراحت نسبت به تداوم شکوفایی ترکیه با اطمینان و یقین سخن گفت، آنهم در حالیکه همسایگان ترکیه با بحران های مختلفی دست و پنجه نرم می کنند. با این حال سرمایه گذاری ترکیه در بخش های مختلف آموزش و همچنین بهره برداری بهینه از آموزش با ایجاد مشاغل، فرصت های خوبی برای ترکیه ایجاد کرده است.
راز موفقیت ترکیه را باید قبل از هر چیز و بدون در نظر گرفتن تاریخ این کشور در رقابت دولت و توان مدیریت مردمش دانست. نمی توان چنین پیشرفت هایی را صادر کرد، اما سایر کشورها می توانند درسهایی از آن بگیرند.