بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : يکشنبه 8 مهر 1397      13:11

صحت‌سنجی فوبیای FATF

اقتصاد ایرانی: ظرف چند روز آینده، آخرین لوایح مربوط به مبارزه با تامین مالی تروریسم، در مجلس تعیین تکلیف خواهد شد. آخرین لایحه ای که باید از مجلس عبور کند، پیوستن به کنوانسیون تامین مالی تروریسم(CFT)  است. پیوستن به این کنوانسیون، یکی از شروط خروج کامل ایران از فهرست سیاه گروه ویژه است.

اما با وجود پشت سر گذاشتن گام های متعدد و نزدیک شدن به نشست آینده FATF همچنان ابهامات و انتقاداتی پیرامون این لوایح در کشور وجود دارد و الزام پیوستن این گروه در هنگام تشدید تحریم ها، بر همگان مسجل نشده است. اما سردسته های اصلی ابهامات باقیمانده چیست که همچنان بر طبل مخالفت با پیوستن به گروه ویژه اقدام مالی کوبیده می شود و اتخاذ سیاست درست و منطقی از سوی دولت و مجلس را پرهزینه می کند؟ ابهامات و انتقادات موجود را می توان به دسته های کلی تقسیم کرد و صحت آنها را سنجید.

شائبه رفتار سیاسی

به گزارش دنیای اقتصاد، یکی از پرتکرارترین موانع در راه پیوستن به گروه ویژه اقدام مالی، انگ رفتار سیاسی به این گروه بوده است. در درجه اول منتقدان می گویند تنها دو کشور ایران و کره شمالی که روابط سیاسی سیاهی با آمریکا دارند، در لیست سیاه این گروه قرار گرفته اند. یا اینکه گفته می شود بسیاری از کشورهای جهان از نظر فنی و قانونی از ایران عقب تر هستند؛ ولی در فهرست سیاه این گروه قرار نگرفته اند. این در حالی است که برای خروج از لیست سیاه، تنها کافی است هر کشور مقررات مربوط به مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم را مورد تصویب قرار داده باشد. این گام اولی است که کشورها را در خروج از لیست سیاه یاری می کند. ممکن است کشورهایی وجود داشته باشند که از نظر فنی و قانونی، از ایران عقب تر باشند؛ اما این کشورها نیز رویه های لازم گروه ویژه را طی کرده اند و حداقل در ظاهر، قوانینی را به تصویب رسانده اند که توصیه های FATF در آنها لحاظ شده است.

اینکه در گروه های بین المللی لابی های سیاسی می توانند کارساز شوند، نمی توان تردید کرد. کمااینکه همواره عربستان، رژیم صهیونیستی و ایالات متحده در اجلاس FATF تمام سعی خود را کرده اند که ایران را از وضعیت تعلیق خارج کنند و به لیست سیاه بازگردانند. هر چند منتقدان داخلی، شائبه سیاسی را به شکل وارونه ای تعبیر می کنند و معتقدند که آمریکا خواهان پیوستن ایران به FATF است؛ در حالی که علنا سناتورهای آمریکایی همواره از وزارت خزانه داری این کشور خواسته اند که ورود دوباره ایران به لیست سیاه گروه ویژه اقدام مالی را هموار کند. اما این حرکات سیاسی نیز باید در ظاهر توجیه فنی داشته باشند، کشورهای معاند ایران نمی توانند بدون توجیه فنی به دیگر اعضای گروه ویژه، دیکته کنند که ایران باید به لیست سیاه بازگردد. علاوه بر اینها، نگاهی به گذشته عملکرد گروه ویژه اقدام مالی نشان می دهد که کشورهای دوست آمریکا نیز در فهرست سیاه قرار گرفته اند.

لیست سیاه یا blacklist گروه ویژه اقدام مالی برای اولین بار در سال ۲۰۰۰ پدید آمد. در اولین فهرست لیست سیاه، نام رژیم اشغالگر قدس، روسیه و لبنان وجود داشت؛ درحالی که نامی از کشور ما نبوده است. همین لیست نشان می دهد که تا زمانی که بهانه ای وجود نداشته باشد، لابی های سیاسی نمی توانند علیه کشور ما فعال شوند. بنابراین نباید و نمی توان تمام تصمیمات گروهی را که حدود۲۰۰ کشور دنیا عضو آن هستند، انگ سیاسی زد. اساسا این سوال وجود دارد که چطور مخالفان سیاسی دیگر آمریکا، همچون سوریه، روسیه و چین این شائبه های سیاسی را نمی بینند و بر اساس آن تصمیم به خروج از FATF نمی گیرند؟ پاسخ روشن است، با این اقدام به مخالف سیاسی خود پاس گل می دهند و دست او را در اتخاذ سیاست های خصمانه بازتر می گذارند. در نتیجه در درجه اول باید کاستی های قانونی و فنی رفع شود تا بهانه ای برای لابی گران سیاسی وجود نداشته باشد. این دقیقا همان خط مشی است که کشورهای چون روسیه و چین پی گرفته اند و عملا دست مخالفان را برای بازی سیاسی در موضوع FATFخالی گذاشته اند. چرا که اتوماتیک فعال خواهد کرد.

رویکرد دستوری FATF

نقد دیگری که در رابطه با پیوستن به FATF نقل می شود، این است که نقش گروه ویژه اقدام مالی فراتر از استانداردسازی و مشاوره است. به عقیده منتقدان این نهاد بین الدولی به شدت میزان اجرای استانداردها در کشورهای منتخب را رصد می کند و هر کشور را پیرامون هر توصیه، در سطوح مختلف رده بندی می کند. اما این رده بندی اثر عملیاتی هم دارد؟ پاسخ منفی است. FATF هیچ مقام اجرایی ندارد که کشورها را مجاب به کاری کند. اما اگر حدود۲۰۰ کشور سعی می کنند نظر مثبت این گروه را جلب کنند، دلیل آن، اجماع دنیا بر سر این نهاد است. در واقع تنها قدرت FATF در مقام اجرا، مقبولیت آن در جامعه بین المللی است و این مقبولیت موجب شده تا اگر کشوری در لیست سیاه این نهاد قرار گیرد، مورد قبول جامعه بین المللی نباشد. همین عامل هم کشورهایی همچون روسیه را مجاب کرده تا به رغم رویکردهای سیاسی مخالف با آمریکا، به این گروه بین الدولی بپیوندند. کشورهایی مثل روسیه و کوبا و حتی عراق و سوریه با هوشمندی توانستند این بهانه را از دست مخالفان خود به ویژه در دولت آمریکا بگیرند. در حال حاضر برای مثال روسیه خود یکی از بازیگران موثر در جلسات و سازوکارهای این نهاد است. روسیه نقش کلیدی در گروه منطقه ای اوراسیا دارد. در تیرماه گذشته عراق از فهرست تحت نظارت این نهاد خارج شد. سوریه هم در آستانه خروج از این فهرست قرار دارد.

اشتراک اطلاعات با دیگر کشورها بدون هیچ شرطی

یکی از پرمخاطب ترین نقدهایی که به FATF وارد می شود، وادار کردن کشورهای عضو در به اشتراک گذاشتن اطلاعات مالی شخصیت های حقوقی و حقیقی با دیگر کشورها است. اما این ادعا تا چه حد با واقعیت تناسب دارد؟ میزان همکاری ها در FATF، همچون همکاری هایی است که ادارات پلیس کشورها با یکدیگر انجام می دهند. مثلا کشورها عضو می توانند از هم انتظار داشته باشند تا اموال عاید از پولشویی در کشور دیگر، ضبط و توقیف شود. یا مثلا FATF از کشورها انتظار دارد که اگر به دلیل ملیت شخص مجرم، امکان استرداد وجود ندارد، حداقل پرونده مجرم به اشتراک گذاشته شود. این اشتراک پرونده عمدتا باید بین دولت های دوست و همکار انجام گیرد، مثلا احتمالا عربستان و کانادا نمی توانند همکاری اطلاعاتی در زمینه پروند ه های پولشویی و تامین مالی تروریسم داشته باشند. در ضمن این تبادل اطلاعات، درخواستی است که از سمت یک کشور به کشور دیگر داده می شود و کشور مقصد می تواند این درخواست را رد کند. در حالتی که درخواست همکاری اطلاعاتی از سوی یک کشور رد شود، نهایتش این است که در یک زمینه خاص، نمره آن کشور چندان قابل قبول نباشد. باید توجه کرد که هیچ کشوری در دنیا وجود ندارد که تمام توصیه های گروه ویژه اقدام مالی را مو به مو انجام داده باشد و حتما هر کشوری، در برخی توصیه ها نمره مورد قبولی نگرفته است. در نتیجه هیچ الزامی وجود ندارد که در هنگامی منافع کشور در خطر باشد، به تمامی درخواست ها، بی قید و شرط پاسخ مثبت داد.


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir