رفع معضل بیکاری با حذف موانع ساختاری

اقتصاد ایرانی: استان چهارمحال وبختیاری طی سالهای اخیر با کسب بالاترین نرخ بیکاری در کنار استان های کرمانشاه، کردستان و آذربایجان غربی جزو استانهای پربیکار کشور معرفی شده است.
بیکار در اقتصاد به فردی گفته می شود که در سن کار (۱۵ تا ۶۵ سال) و جویای کار باشد، اما شغل و یا منبع درآمدی پیدا نکند، با این وجود هنوز تعریف بیکاری از وضوح چندانی برخوردار نیست و تعریف یکسان و مشخصی برای آن ارائه نشده، از همین رو دولتها و مراکز آمارگیری با استفاده از تعاریف و شاخص های مختلف، به نتایج و آمارهای ناهمخوان و متفاوتی می رسند.
صرف نظر از این موضوع طبق تعریف مرکز آمار ایران که بیکاری را بدین شرح تعریف کرده است؛ «بیکار به تمام افراد ۱۰ ساله و بیشتر اطلاق می شود که فاقد کار باشند (اشتغال مزد بگیری یا خوداشتغالی نباشند)، آماده به کار باشند (برای اشتغال مزدبگیری یا خوداشتغالی آماده باشند) و جویای کار باشند (اقدام های شخصی را به منظور جستجوی اشتغال مزدبگیری و یا خوداشتغالی به عمل آورده باشند)، همچنین افرادی که به دلیل آغاز به کار در آینده و یا انتظار بازگشت به شغل قبلی، جویای کار نبوده ولی فاقد کار و آماده برای کار هستند نیز بیکار محسوب می شود».
به گزارش ایرنا، نرخ بیکاری چهارمحال و بختیاری در زمستان ۹۶ که به تازگی اعلام شده، ۲۳.۷ درصد اندازه گیری شده است و این استان را در ردیف نخست بیکاری در بین سایر استانهای کشور قرار داده است.
رقم بیکاری سال ۹۵ این استان ۲۱.۳ درصد بوده که رشد ۳.۴ درصدی آن در سال ۹۶ نشان از بی تدبیری و نداشتن برنامه در خصوص بیکاری است.
هرچند این موضوع برای مردم این استان تازگی چندانی ندارد و چندین سال است که این استان با بالاترین نرخ بیکاری در ردیف های اول تا سوم پربیکارترین استانهای کشور قرار دارد، اما بحرانی شدن وضعیت بیکاری در استان و تبعات بعدی آن، مهار و جلوگیری از رشد این پدیده نامبارک را به یک ضرورت حیاتی تبدیل کرده است.
کارشناسان بر این باورند؛ سیاسی کاری و انتصاب مدیران ناکارآمد، محرومیت تاریخی، نبود زیرساخت های تولید، نبود فکر اقتصادی هدفمند، روزمره گی دستگاه های اجرایی، ساختار معیشتی سنتی، نبود فرهنگ کارآفرینی و ناهماهنگی بین بخشی از مهمترین علل بیکاری این استان است.

** بی توجهی به ظرفیت های نسبی 

به گفته مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی این استان بیش از ۶۳ هزار بیکار در استان ۹۴۷ هزار نفری چهارمحال و بختیاری شناسایی شده است که ۴۴ درصد این افراد را فارغ التحصیلان دانشگاهی تشکیل می دهند.
حفیظ الله فاضلی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، نبود فرهنگ کارآفرینی، بی توجهی به ظرفیت های نسبی استان به ویژه در بخش گردشگری و کشاورزی، نبود فرهنگ همکاری و تعاون و ناهماهنگی بین رشته های دانشگاهی و نیاز بازار را از مهمترین دلایل رشد تعداد بیکاران استان عنوان کرد.
وی ادامه داد: با این وجود دولت با اجرای طرح های اشتغال فراگیر، مشاغل خانگی، اشتغال روستایی و عشایری و طرح کارورزی در تلاش است تا بتواند رشد نرخ بیکاری کشور را مهار کند.
فاضلی تصریح کرد: در همین راستا تسهیلات قابل توجهی به استان اختصاص داده شده که تاکنون ۲ هزار و ۳۸۰ میلیارد ریال آن جذب شده و امید است با هماهنگی بیشتر بین دستگاه های اجرایی و بانک های عامل بتوان در جذب این تسهیلات عملکرد بهتری ارائه کرد.

** اجرای طرح یارانه دستمزد در استانهای با نرخ بیکاری بالا

معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی که اخیرا برای بررسی طرح های اشتغالزایی به چهارمحال و بختیاری سفر کرده بود، تعلل در جذب تسهیلات را از علل افزایش نرخ بیکاری در این استان برشمرد و گفت: تعلل بانک ها در بررسی طرح های متقاضی سبب وقفه در پیشبرد برنامه ها شده و انتظار می رود با هماهنگی های بین بخشی این مشکل برطرف شود.
عیسی منصوری، اجرای طرح یارانه دستمزد را از مهمترین سیاست های این نهاد برای مهار نرخ بیکاری استانها دانست و افزود: اجرای این طرح با اولویت استان چهارمحال و بختیاری که دارای بالاترین نرخ بیکاری کشور است، انجام می گیرد بدین صورت که دولت معادل ۳۰ درصد حقوق نیروی کار را به کارفرما پرداخت می کند.
وی خاطرنشان کرد: اجرای طرح های اشتغال فراگیر، مشاغل خانگی، اشتغال حمایتی و طرح کارورزی از دیگر برنامه های اجرایی در کشور برای مهار بیکاری است و امید می رود با پیشبرد مطلوب این برنامه ها شاهد کاهش نرخ بیکاری در استانها باشیم.
با این وجود برخی کارشناسان بر این باورند؛ رفع بیکاری نه تنها نیازمند آسیب شناسی دقیق و ریشه ای وضعیت موجود است، بلکه با اکتفا کردن به توزیع غیراصولی و بی هدف تسهیلات و اجرای برنامه های مقطعی نمی توان امیدی به رفع این معضل داشت و باید با نگاهی جامع و اساسی با آن روبه رو شد.

** مدیریت ناکارآمد مهمترین عامل افزایش نرخ بیکاری در استان

یک دکترای علم اقتصاد و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی شهرکرد مهمترین عامل افزایش نرخ بیکاری در این استان را سوء مدیریت دانست و گفت: مدیران اقتصادی استان نه براساس شایستگی و تخصص که براساس سیاسی بازی انتخاب می شوند و همین امر سبب شده تا در سالهای اخیر شاهد انتصاب مدیران ناتوان و بدون تخصص در مسندهای اقتصادی استان باشیم.
محمود بخشی نژاد تصریح کرد: وضعیت نگران کننده بیکاری در استان می طلبد تا مسئولان همت و تلاش خود را برای سامان دادن به این وضعیت دوچندان کنند.
وی، ناتوانی در جذب سرمایه گذاری را از دیگر علل افزایش نرخ بیکاری در این استان برشمرد و افزود: در هیچ یک از بخش های صنعت، کشاورزی، گردشگری و خدمات استان توسعه زیرساخت ها و سرمایه گذاری های کلان انجام نگرفته و بی شک نبود سرمایه گذاری، تولید و نیاز به نیروی انسانی را نیز تحت الشعاع قرار داده است.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه اعتقادی به رونق تولید در برنامه ریزی های توسعه ای استان وجود ندارد، اظهارداشت: با وجود اینکه منابع و اعتبارات محدود است و باید آن را برای توسعه و رونق تولید به کار گرفت، اما بسیار مشاهده شده که این منابع محدود صرف احداث ساختمان های اداری شیک شده و این نشان دهنده آنست که فکر اقتصادی کارآمدی در استان دنبال نمی شود.
بخشی نژاد، آفت روزمره گی دستگاه های اجرایی استان را از دیگر علل رشد بیکاری در استان عنوان کرد و گفت: دستگاه های اجرایی استان بازدهی لازم را ندارند و ضروری است تا مسئولان مربوطه بیش از گذشته بر روند امور این نهادها نظارت داشته و اوضاع آن را ساماندهی کنند.
وی خاطرنشان کرد: ضمن رفع نقایصی که ذکر شده باید با نگاهی جامع به ظرفیت و توانمندی های هر منطقه از استان، در جهت توسعه صنعت، کشاورزی، گردشگری و رونق بخش خدمات گام های اساسی برداشته شود تا بتوان به کاهش نرخ بیکاری در استان امیدوار شد.

** ضرورت اصلاح ساختار معیشتی 

یک کارشناس برنامه ریزی نیز بر ضرورت اصلاح ساختار معیشتی و تغییر اقتصاد سنتی استان تاکید و آن را راهکار ریشه ای برای رفع معضل بیکاری استان دانست.
علیرضا شجاعی افزود: هرچند تمام استانهای کشور با معضل بیکاری مواجه هستند، اما نرخ بیکاری در چهارمحال و بختیاری به سبب ساختار و اقتصاد معیشت سنتی با افزایش بیشتری روبه رو بوده است.
وی ادامه داد: واقعیت این است که هنوز بخش مهمی از عناصر تشکیل دهنده نظام اقتصادی و ساختار معیشتی مردم سنتی است و این ساختار جوابگوی رشد فزاینده جمعیت استان نیست.
این مدرس دانشگاه تصریح کرد: با ایجاد کسب و کارهای مبتنی بر اقتصاد دانش بنیان به ویژه در بخش فناوری اطلاعات و نوآوری در بخش کشاورزی و دامپروری می توان تا حد زیادی نرخ بیکاری را کاهش داد.