بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : دوشنبه 21 خرداد 1397      12:6

عمق بیکاری در جمعیت جوان

اقتصاد ایرانی: جوانان غیرشاغلی که نه مشغول کارآموزی هستند و نه مشغول تحصیل، نوعی از بیکاران خاموش محسوب می شوند که جایی در آمارهای رسمی بیکاری ندارند. اما سازمان بین المللی کار برای برآورد این بخش از جمعیت جوان، از شاخص NEET استفاده می کند. براساس گزارش وزارت کار، این شاخص در نیمه اول دهه جاری روند کاهشی داشته است؛ اما همچنان از نقطه بهینه فاصله قابل توجهی دارد؛ به طوری که از هر ۳ جوان ایرانی در سال ۹۵، یک نفر از آنها مشغول به هیچ یک از ۳ گزینه کار، تحصیل و کارآموزی نبوده است.

به گزارش دنیای اقتصاد، «جمعیت بیکار» شاید نشان دهنده کاملا صادقی از وضعیت نیروی کار جوان نباشد، چرا که در محاسبه جمعیت بیکار، جوانان غیرفعالی که مشغول به تحصیل نیستند و در شغلی کارآموزی نیز نمی کنند، دیده نمی شود. از همین رو سازمان بین المللی کار از شاخصی به نام NEET برای محاسبه سهم جوانان بیکاری که نه تحصیل می کنند و نه کارآموزی، استفاده می کند. این شاخص می تواند نشان دهنده عمق بیکاری باشد.مطابق گزارشی که مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت کار منتشر کرده است، سهم این جوانان از سال ۹۰ تا ۹۵، در ایران کاهش ۲ درصدی یافته اما همچنان با وضعیت مطلوب فاصله معناداری دارد. چرا که در سال ۹۵ بیش از یک سوم از جوانان ایرانی نه شغلی داشتند و نه مشغول به تحصیل و کارآموزی بودند. این تصویر حتی از کشورهایی مانند مصر و بنگلادش نیز بدتر است. آسیب پذیرترین جوانان این گروه دسته ای هستند که از یافتن شغل دلسرد شده اند و به کارآموزی و تحصیل نیز تمایلی ندارند؛ این گروه در معرض رفتارهای خطرناک اجتماعی قرار دارند.

شاخصی از حاشیه راندن جوانان

در بررسی وضعیت بازار کار جوانان، معمولا از سه شاخص بیکاری، نرخ اشتغال و نرخ مشارکت نیروی کار جوانان استفاده می شود. اما این آمارها صرفا گویای بخشی از نیروی کار بالقوه جوانان هستند، چرا که بسیاری از نیروی جوان وجود دارند که به دلایل گوناگون و با وجود میل باطنی خود نتوانستند وارد بازار کار شوند و جزو جمعیت غیرفعال به حساب می آیند. به همین علت سازمان بین المللی کار شاخص دیگری را به نام NEET برای جوانان تعریف کرده است. این شاخص بیانگر سهم جوانان ۲۴-۱۵ ساله غیرفعال و بیکاری است که نه در حال تحصیل هستند و نه در حال کارآموزی. شاخص مذکور کمک می کند تا تصویری دیگر و فهم وسیع تری از بازار کار جوانان در ترکیب با میزان بیکاری جوانان، نرخ اشتغال و نرخ مشارکت نیروی کار فراهم شود. جمعیت بیکار به دسته ای از جمعیت فعال اقتصادی گفته می شود که قادر به یافتن شغل نیستند. اما میزان NEET، دو تفاوت با جمعیت بیکار دارد. نخست آنکه بیکاران مهارت آموز در این شاخص لحاظ نمی شوند و دوم اینکه جمعیت غیرفعالی که تحصیل نمی کند، جزو مشمولان این شاخص قرار می گیرند. به تعبیر ساده تر، می توان این تصور را داشت که NEET در واقع شامل افرادی می شود که در فرهنگ عامیانه و در جامعه به عنوان بیکار شناخته می شوند.مفسران معتقدند که شاخص NEET مناسب ترین معیار برای نشان دادن واقعیت های اقتصادهای در حال ظهور با خطر بیکاری یا عدم فعالیت است. کم بودن تعداد مشمولان این شاخص نشانگر گذر سالم از مدرسه به کار است، در حالی که هر چه تعداد مشمولان شاخص بیشتر باشد، به حاشیه رانده شدن جوانان را خبر می دهد. تحلیلگران معتقدند که زیاد بودن میزان NEET در قیاس با میزان بیکاری جوانان به معنی این است که تعداد زیادی از جوانان ناامید از کار بوده یا امکان دسترسی به آموزش و مهارت آموزی را ندارند.

مشمولان  NEET

جمعیتی که جزو این شاخص قرار می گیرند شامل ۶ دسته می شوند. گروه اول جوانان بیکار هستند؛ این دسته بیکاران کوتاه مدت و بلندمدت را در برمی گیرد که بزرگترین گروه فرعی به شمار می روند. گروه دوم جوانانی را شامل می شود که مسوولیت خانوادگی مانند نگهداری از سالمند یا کودک، آنها را از ورود به بازار کار بازداشته است. دسته ای از جوانان نیز به این دلیل از ورود به بازار کار جا مانده اند که دچار بیماری طولانی مدت یا معلولیت هستند. گروه چهارم به افرادی اطلاق می شود که فاقد مشکل مالی اند اما در جست وجوی فرصت شغلی خاص هستند. نکته ای که در مورد این گروه وجود دارد اینکه حاضر نیستند هر فرصت شغلی را بپذیرند. پنجمین گروه شامل افرادی می شود که معمولا در حال سفر بوده یا درگیر فعالیت های هنری نظیر موسیقی، نقاشی یا جهانگردی و... هستند. اما دسته ششمی نیز وجود دارند که به دلایل فردی، خانوادگی و اجتماعی از جست وجوی شغل دلسرد می شوند و دیگر به دنبال دانش و مهارت نیستند. در این گروه، دلایلی مانند زمینه های خانوادگی و سبک زندگی خطرناک و غیراجتماعی محرک چنین رفتاری می شود. هر چند مطالعات جهانی نشان دهنده این است که گروه ششم، بخش کوچکی از مجموعه فوق را تشکیل می دهد اما افراد این گروه مسلما آسیب پذیرترین گروه مجموعه NEET به حساب می آیند.در این تحقیق، وزارت کار از اطلاعات طرح سرشماری عمومی نفوس و مسکن استفاده کرده تا امکان مقایسه جایگاه استان ها در کشور را فراهم کند.

روند نزولی در نیمه اول دهه ۹۰

محاسبات این گزارش نشان می دهد نرخ NEET در ایران در سال ۱۳۹۵، به ۲/ ۳۶ درصد رسیده است. در واقع بیش از ۳۶ درصد از جوانان ۱۵ تا ۲۴ ساله، در بیکاری مطلق به سر می برند که تعداد آنها بیش از ۴ میلیون و ۲۹۰ هزار نفر در سال ۹۵ بوده است. هر چند بر اساس گزارش وزارت کار، این نرخ نسبت به سال ۱۳۹۰ بیش از ۲ درصد بهبود یافته و روند نزولی در این سال ها طی شده است. نکته جالب اینجاست که در مورد مردان روند تقریبا باثبات بوده و تغییر چندانی در نرخ مورد بحث ایجاد نشده است. این در حالی است که نرخ NEET در مورد زنان با کاهش ۱/ ۴ درصدی طی ۵ سال مواجه شده است. نرخ مذکور در سال ۱۳۹۵ برای زنان کشور معادل ۴۹ درصد گزارش شده که این نرخ بیش از ۲ برابر مردان است. در واقع زنان غیرشاغلی که در حال تحصیل یا مهارت آموزی نیستند، به طور نسبی بیشتر از مردان است.

جایگاه جهانی

در گزارش وزارت کار، اطلاعاتی از سازمان بین المللی کار منتشر شده که نرخ NEET را برای برخی کشورها در سال ۲۰۱۶ نشان می دهد. بهترین وضعیت در مورد این شاخص در کشورهای ژاپن، سنگاپور و آلمان وجود دارد. طوری که کمتر از ۷درصد جوانان در این کشورها جزو مشمولان شاخص NEET هستند یا به عبارت دیگر کمتر از ۷ درصد جوانان دچار بیکاری مطلق هستند. در کشورهایی مانند انگلیس، مالزی و فرانسه نرخ NEET کمی بیشتر از ۱۰ درصد است و در رتبه های بعدی قرار می گیرند. در آمریکا سهم جوانان غیرشاغلی که نه دانشجو هستند و نه در حال کارآموزی، ۱۵ درصد از کل جمعیت جوان است. نزدیک ترین وضعیت به ایران در کشورهای مصر و بنگلادش مشاهده می شود؛ هر چند در این کشورها نیز نرخ NEET زیر ۳۰ درصد است و وضعیت به مراتب بهتر از کشورمان است. در بنگلادش بالا بودن این نرخ تنها ناشی از بیکاری گسترده زنان است، اما در مصر وضعیت مشابه کشور ما است، طوری که نرخ مذکور چه در مردان و چه در زنان رقم بالایی محسوب می شود.

مقایسه استانی

مقایسه استانی شاخص NEET نشان از یک شکاف عمیق بین استان های کشور دارد. از بین ۳۱ استان کشور، نرخ ۱۷ استان بیش از میانگین کشوری است. اما اختلاف این نرخ بین بالاترین و پایین ترین استان قابل تامل است. بیشترین میزان NEET در سال ۱۳۹۵، به استان سیستان و بلوچستان با ۲/ ۴۸ درصد تعلق دارد، در حالی که کمترین مقدار این نرخ در استان سمنان و به میزان ۶/ ۲۲ درصد گزارش شده است. این دو عدد نشان از یک شکاف ۶/ ۲۵ درصدی بین استان های کشور دارد. به زبان دیگر در سیستان و بلوچستان تقریبا نیمی از جوانان ۱۵ تا ۲۴ ساله نه شغلی دارند، نه در شغلی کارآموزی می کنند و نه در دانشگاهی مشغول به تحصیل هستند. این وضعیت برای استان سمنان بسیار متعادل تر و برای تقریبا یک پنجم جوانان این استان صدق می کند. وضعیت در استان های گلستان، هرمزگان، کرمانشاه، لرستان، آذربایجان غربی، خوزستان، کردستان و همدان نامطلوب و نرخ NEET بیش از ۴۰ درصد است. در مقابل در استان های سمنان، یزد، اصفهان و تهران این نرخ در وضعیت مطلوب تری نسبت به استان های دیگر قرار دارد و نرخ NEET کمتر از ۳۰ درصد گزارش شده است.


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir