دو جبهه جدید در جنگ تجاری

اقتصاد ایرانی: دو جبهه جدید در جنگ تجاری تشکیل شده است؛ از یکسو عربستان سعودی در واکنش به مواضع دولت آلمان درخصوص حمایت از برجام و ایران، تصمیم به منع حضور کسب وکارهای جدید آلمانی در کشورش گرفته است. از سوی دیگر، استفاده عربستان از ابزار تحریم، علیه خودش نیز به کار گرفته شده؛ به طوری که بعد از گذشت یک سال از تحریم قطر توسط کشورهای عربی با لیدری عربستان، قطر نیز تصمیم به قطع مصرف کالاهای تولید این کشور گرفته و واردات کالاهای سعودی را ممنوع اعلام کرده است.

به گزارش دنیای اقتصاد، تا پیش از این اواخر در دنیای تجارت رسم بر این بود که کشورها با در نظرگرفتن مزیت های تجاری، اقدام به واردات و صادرات و انتخاب شرکای تجاری خود می کردند و با محاسبه هزینه ها و فایده ها وارد رابطه تجاری با سایرین می شدند. بدین ترتیب تجارت بین الملل بر پایه اصول تجاری و نیازهای اقتصادی کشورها شکل می گرفت و تا حدود زیادی از حوزه سیاست جدا بود. حال اما چندی است که با در پیش گرفتن استراتژی حمایتگرایی و ملی گرایی برخی کشورها و در راس آنها آمریکا، جریان تجارت تا حدود زیادی سیاسی شده است و از تجارت به عنوان ابزاری برای نیل به اهداف سیاسی استفاده می شود. وضع تحریم ها علیه دیگر کشورها و مسدودسازی جریان عادی تجارت با آنها الگویی است که ابتدا آمریکا به عنوان مرشد دولت عربستان در پیش گرفت و نمونه های آن را علیه ایران و روسیه اعمال کرد. در این باره عربستان سعودی نیز به تأسی از آمریکا، تجارت خود با برخی کشورها را بنا به دلایل سیاسی محدود کرده است، اقدامی که به عقیده کارشناسان همچون تحریم های آمریکایی نتیجه ای جز ضرر خود تحریم کنندگان نخواهد داشت. دنیای اقتصاد دو نمونه جدید از این اقدامات تجاری سیاست زده را در اینجا معرفی می کند:

تحریم آلمان به تلافی حمایت از ایران

عربستان سعودی در واکنش به مواضع دولت آلمان درخصوص حمایت از برجام و ایران و همچنین به تلافی اتهامات آلمان مبنی بر اینکه سیاست های خارجی آل سعود «ماجراجویی سیاسی» در خاورمیانه است، اعطای قراردادهای دولتی خود به شرکت های آلمانی را متوقف ساخت. مجله آلمانی «اشپیگل» در گزارشی نوشت محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، عمیقا از سوی دولت آلمان «تحقیر» شده و تصمیم به منع حضور جدید کسب وکاهای آلمانی در کشورش گرفته است. منبع این خبر دِتلف دائس، مالک یکی از کسب وکارهای فعال در عربستان بود، کسی که منابع آگاه در ریاض نارضایتی ولیعهد از برلین را به اطلاع او رساندند. یکی دیگر از تاجران آلمانی حاضر در عربستان که خواسته است نام او فاش نشود روز جمعه در مصاحبه ای با خبرگزاری رویترز مدعی شده بخش بهداشت و سلامت برای حضور در مناقصه های عربستانی با بازرسی های بیشتری مواجه شده است: «آنها مدام می پرسند محصولات شما از کجا می آیند؟ آیا آنها ساخت آلمان هستند؟ آیا شما خطوط تولید دیگری دارید؟ به محض اینکه آنها اطلاع می یابند محصولات، تولید آلمان هستند، درخواست آلمانی ها را برای مناقصه رد می کنند.» در نوامبر ۲۰۱۷، ریاض در واکنش به اظهارات زیگمار گابریل، وزیر خارجه سابق آلمان که مدعی شده بود لبنان ماجراجویی های عربستان را در کشورش تحمل نخواهد کرد، سفیر خودش را از برلین خارج کرد. در دوران وزارت زیگمار گابریل، جهت گیری سیاست های خارجی آلمان به سمت ایران و قطر بود. در آن زمان وزیر خارجه عربستان اعلام کرده بود دولتش در اعتراض به اظهارات گابریل نامه ای اعتراضی به نماینده آلمان در ریاض فرستاد. بر اساس داده های اداره آمار جمهوری فدرال، عربستان سعودی با واردات بیش از ۶.۵ میلیارد دلاری کالاها و خدمات آلمانی، یکی از شرکای تجاری بزرگ آلمان است. سال گذشته شرکت آلمانی «زیمنس» برنده سفارشی برای ساخت پنج توربین حرارتی یک نیروگاه در عربستان شد که ارزشی بالغ بر ۴۰۰ میلیون دلار داشت. اندکی پس از آن نیز شرکت «دایملر» سفارش تحویل ۶۰۰ اتوبوس مرسدس بنز «سیتارو» را از شرکت اتوبوسرانی «ساپتکو» عربستان دریافت کرد. البته این شرکت ها واکنشی به اخبار اخیر و ادامه همکار یشان با عربستانی ها نشان نداده اند. در ماه مارس نیز خبرگزاری «بلومبرگ» در گزارشی مدعی شده بود که به سازمان های دولتی عربستان گفته شده است از تجدید برخی قراردادهای غیرضروری با شرکت های آلمانی خودداری کنند.

بدل قطر به عربستان

ابزار تحریم تجاری که زمانی عربستان علیه قطر به کار گرفته بود، حالا علیه خودش به کار گرفته می شود. پس از گذشت حدود یک سال از تحریم قطر از سوی کشورهای عربی به رهبری عربستان، این کشور ثروتمند نفتی تصمیم به قطع مصرف کالاهای تولید رقیبان خود گرفت. روز شنبه وزیر اقتصاد قطر به فروشگاه های این کشور دستور داد قفسه های فروش خود را از کالاهای وارداتی از ۴ کشور عربستان، امارات، بحرین و مصر خالی کنند. در این باره به منظور اطمینان از اینکه فروشگاه های این کشور از ممنوعیت ایجاد شده تبعیت می کنند، بازرسانی از این فروشگاه ها دیدن خواهند کرد. به گزارش خبرگزاری «بلومبرگ» البته سخنگوی وزارت اقتصاد قطر هنوز به درخواست ها به اظهارنظر در این خصوص واکنشی نشان نداده است. عربستان سعودی، امارات، بحرین و مصر ۵ ژوئن سال گذشته به بهانه حمایت مالی از گروه های تروریستی و ارتباط نزدیک با دولت ایران روابط دیپلماتیک و اقتصادی خود را با قطر قطع کردند. در این باره قطری ها مجبور شدند کالاهای مورد نیاز خود را از ایران، ترکیه، عمان و کویت وارد کنند. قطر که بر اساس معیار درآمد سرانه ثروتمندترین کشور دنیا است و دولتش یکی بزرگ ترین ذخایر ثروت را در دنیا داراست، توانست شو ک تحریم ها را خنثی سازد. سال گذشته اقتصاد این کشور یکی از سریع ترین رشدها را در میان اقتصادهای منطقه تجربه کرد، عملکردی که بر اساس پیش بینی های «صندوق بین المللی پول» در سال جاری نیز ادامه خواهد یافت. پس از تقویت روابط با کشورهای غربی و صرف میلیاردها دلار بر تسلیحات، اکنون قطری ها برنامه دارند تا با جذب سرمایه گذاری خارجی و ایجاد یک قطب مالی برای شرکت های ایرانی، ترکیه ای، عراقی و پاکستانی، اقتصاد خود را بازسازی کنند. به گزارش «بلومبرگ»، طرحی در این کشور در حال تصویب است که به سرمایه گذاران خارجی اجازه «مالکیت ۱۰۰ درصدی» کسب وکارها در تمامی بخش ها را می دهد.

این تحریم های بی اثر

تحریم هایی که این روزها آمریکا با توسل به آنها سعی در تهدید ایران نیز دارد، همچون تحریم ها علیه قطر، روسیه و تحریم های گذشته ایران ثمره مهمی نخواهند داشت جز بازگشت اثرات منفی تحریم ها به خود کشور تحریم کننده و متحدانش. آمار منتشر شده از کشورهای تحریمی همچون روسیه و قطر نشان می دهد که اقتصاد این کشورها آسیب جدی از تحریم ها ندیدند. در عوض اما بنا به اعتراف «ریچارد نفیو» یکی از مدیران تحریم های ایران در دوران اوباما، هشدار داده است که تحریم ها به تدریج کارآیی خود را از دست می دهند و به نقطه آسیب پذیری اقتصاد آمریکا بدل می شوند، سرنوشتی که در انتظار سیاست های تحریمی عربستان نیز خواهد بود.