نفت ۷۵ دلاری چطور واقعی شد؟

اقتصاد ایرانی: روز سه شنبه نفت به قیمت بیش از ۷۵ دلار در هر بشکه رسید که بالاترین قیمت از سال ۲۰۱۴ به این سو محسوب می شود. اما چرا قیمت به اینجا رسید؟ در نگاه متعارفی که رویترز به این موضوع داشته است عواملی همچون احتمال «دورنمای بازگشت تحریم های امریکا علیه ایران»، «استمرار اوپک بر سیاست کاهش تولید» و مسائلی از این دست دلیل این رشد قیمتی عنوان شده است.

هر چند یادداشت نویس بلومبرگ اعتقاد دارد همه چیز به وضعیت خوب اقتصاد جهانی و بالا بودن تقاضا مربوط است.

به گزارش تعادل، مشروح گزارش از این دو خبرگزاری را در ادامه می خوانید.

شاخص نفت جهانی برنت به بالاترین قیمت خود پس از ۲۷ نوامبر ۲۰۱۴ رسید. ۲۷ نوامبر ۲۰۱۴ همان روزی بود که اوپک برای حمایت از قیمت موجود در بازار، اعمال محدودیت بر تولید را کنار گذاشت. متعاقب این سیاست، بر سر سهم بازار نفت کشمکش ها شدت گرفت و قیمت نفت به تدریج کاهش یافت تا جایی که در ابتدای سال ۲۰۱۶ نفت به ۲۷ دلار در هر بشکه رسید. در همین سال، همزمان با آغاز مباحثات اوپک، روسیه و دیگر کشورهای تولید کننده نفت غیراوپک بر سر مدیریت دوباره بازار، قیمت نفت روند بهبود را آغاز کرد. نهایتا، در ژانویه سال ۲۰۱۷، توافق این کشورها بر سر کاهش عرضه نفت عملیاتی شد.

دیروز، برنت برای ششمین روز متوالی سودآور بود و با ۳۷ سنت افزایش، با قیمت ۷۵ دلار و ۸ سنت در هر بشکه به فروش رسید. قیمت شاخص نفت جهانی حتی به ۷۵.۲۷ دلار به ازای هر بشکه نیز رسید. قیمت نفت خام امریکا نیز روز سه شنبه به بالاترین حد خود پس از ۲۸ نوامبر ۲۰۱۴ رسید و با ۵۱ سنت افزایش در قیمت ۶۹.۱۵ دلار در هر بشکه معامله شد.

برجام و قیمت نفت

ایالات متحده تا دوازدهم ماه مه فرصت دارد تا درمورد ماندن یا ترک توافق معاهده هسته یی (برجام) با ایران و اعمال دوباره تحریم ها علیه سومین تولیدکننده اوپک تصمیم گیری کند. امکان تجدید تحریم ها طرف عرضه بازار را با تنگنا مواجه می سازد. توماس وارگا از شرکت واسطه گری نفتی پی وی ام در این باره به رویترز گفت: «در حال حاضر، همه گمانه زنی ها حاکی از نماندن ایالات متحده در برجام است.» او دلیل افزایش اخیر قیمت برنت را نگرانی از بازگشت تحریم های ایران دانست. استیفن اینز مدیر معاملات آسیا-اقیانوسیه در شرکت واسطه گری اونادا نیز به رویترز گفت: «تحریم های جدید علیه تهران می تواند قیمت نفت را ۵ دلار در هر بشکه بالاتر ببرد.»

توافق محدودیت عرضه نفت به هدف اسمی خود یعنی کاهش ذخایر نفتی کشورهای پیشرفته تا حد متوسط پنج ساله رسیده است؛ با این همه، اوپک تاکنون نشانه یی از کنار گذاشتن توافق از خود بروز نداده است.

پیش بینی ها از این خبر می دهد که داده های جدید از موجودی انبار نفت امریکا، ۲.۶ میلیون بشکه کاهش در ذخایر نفتی را نشان می دهند. موسسه نفت امریکا که یک گروه صنعتی است، شامگاه روز سه شنبه به وقت گرینویچ داده های مربوط به هفته پیش را منتشر خواهد کرد و روز چهارشنبه نیز داده های دولتی امریکا منتشر خواهد شد.

قیمت های بالا زیر سر عرضه یا تقاضا

در همین حال در هفته گذشته، دونالد ترامپ رییس جمهور امریکا در حساب توییتر خود اوپک را به خاطر «بالا بردن تصنعی قیمت نفت» مقصر دانست. اما جیسون شنکر در یادداشتی در بلومبرگ «تقاضا» را عامل اصلی بالا رفتن قیمت نفت و رسیدن آن به بیش از ۷۰ دلار دانست.

در این یادداشت آمده قاعده یی که مردم معمولا درباره کالاها فراموش می کنند این است که کالاها خریده می شوند و نه فروخته؛ به عبارتی اولویت با طرف تقاضا است و نه عرضه. از همین رو، نویسنده شنکر، تغییرات آتی در قیمت نفت را بیشتر وابسته به قدرت خرید مصرف کنندگان امریکایی و سلامت اقتصادی جهانی دانسته تا سیاست های اوپک.

او می نویسد: «افزایش اخیر در قیمت نفت در ادامه روند افزایشی قیمت از سال ۲۰۱۶ به این سو اتفاق افتاد که دلیل آن پویایی های جهانی رشد بود. رکود بخش تولید در اقتصاد چین قیمت نفت خام را از سال ۲۰۱۴ تا ابتدای ۲۰۱۶ پایین آورد. پس از آن اما، اقتصاد جهانی وارد فاز رونق شد و همزمان با آن تقاضا و قیمت نفت افزایش یافت.»

از سمت عرضه، دو روایت وجود که به عقیده یادداشت نویس بلومبرگ در برابر گزاره افزایش تقاضا قرار می گیرد. روایت رادیکال بر توافق کاهش عرضه میان تولیدکنندگان اوپک و غیراوپک و تاثیر این توافق بر کاهش ذخایر جهانی به میانگین ۵ ساله آورده تمرکز می کند. ذخایر نفتی جهان در دوران رکود بخش تولید چین به حداکثر مقدار خود رسیده بود. از طرف دیگر، سناریوی محافظه کارانه تر، به تولید نفت شیل امریکا و عرضه آسان آن به بازار معطوف است. نکته مهم به نظر یادداشت نویس بلومبرگ این است که روند افزایش اخیر بالاتر از گذشته بوده است. در همین حال، افزایش رانندگی در فصل تابستان در امریکا بر تقاضا خواهد افزود. همزمان، دورنمای رشد جهانی، دست کم از نگاه صندوق بین المللی پول، باوجود ریسک های تجاری خوب به نظر می رسد. باوجود قیمت بالای بنزین، نرخ بیکاری پایین و دستمزدهای رو به افزایش نوید بالا بودن تفاضا برای بنزین را می دهد. در بحث بر سر اینکه آیا قیمت نفت بالاتر یا پایین تر از ارزش واقعی آن است، اگر تقاضا عامل افزایش قیمت نفت باشد، آنگاه قیمت ها بالاتر از ارزش واقعی خود هستند و نه پایین تر . باید توجه کرد که قیمت نفت در حال حاضر نسبت به سال ۲۰۱۴ که قیمت ها از ۱۰۰ دلار در هر بشکه گذشت، کمتر هستند.

با این همه، می توان پیش بینی کرد که افزایش تقاضا باعث بالا رفتن قیمت نفت و گاز خواهد شد تورم را در ایالات متحده بالا خواهد برد. افزایش تورم، فشار بر بانک مرکزی امریکا، فدرال رزرو را بیشتر خواهد کرد تا نرخ های بهره را افزایش دهد. فشار تورمی اینچنینی می تواند با بالا بردن هزینه استقراض، سود شرکت ها را نیز تهدید کند. همین طور، قیمت بالاتر نفت مضراتی دارد که در چرخه اعتبار و زمانی که نرخ های بهره بالا رشد را تهدید می کند هویدا می شود. نویسنده یادداشت همچنین یادآور می شود که کاهش اخیر قیمت نفت در ماه فوریه، به فروش گسترده سهام، اوراق قرضه و فلزات صنعتی وابسته بود و همین فروش گسترده نیز به خاطر نگرانی های از افزایش نرخ بهره اتفاق افتاد. در مقیاس بزرگ تر پویایی های بازار نفت، تحدید تولید اوپک واکنش موثری به افزایش عرضه نفت شیل بود آن هم در زمانی که ذخایر به سمت مقدار متوسط ۵ ساله حرکت می کردند. با این همه، نویسنده یادداشت نتیجه گیری می کند که وضعیت خوب اقتصاد جهانی روند قیمت نفت را صعودی نگه می دارد.