بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : دوشنبه 16 بهمن 1396      13:49

۱۰ اقتصاد برتر در توسعه فـراگیر

رتبه‌بندی «شاخص توسعه فراگیر» ۲۰۱۸ برای ۱۰۳ کشور جهان نشان می‌دهد که رشد تولید ناخالص داخلی نسبتا قوی نمی‌تواند بـه تنهـایی پیشـرفت اجتماعی - اقتصادی فراگیر و افزایش متوسط سطح استانداردهای زندگی را تامین کند، چراکه داده‌های مجمع جهانی اقتصاد گویای این است که در هر ۵کشور پیشرفته تنها ۳کشور رشد تولید ناخالص داخلی را در ۵ سال گذشته تجربه کرده‌اند.

اقتصاد ایرانی: رتبه بندی «شاخص توسعه فراگیر» ۲۰۱۸ برای ۱۰۳ کشور جهان نشان می دهد که رشد تولید ناخالص داخلی نسبتا قوی نمی تواند بـه تنهـایی پیشـرفت اجتماعی - اقتصادی فراگیر و افزایش متوسط سطح استانداردهای زندگی را تامین کند، چراکه داده های مجمع جهانی اقتصاد گویای این است که در هر ۵ کشور پیشرفته تنها ۳ کشور رشد تولید ناخالص داخلی را در ۵ سال گذشته تجربه کرده اند. کشورهای نوظهور نیز وضعیت مشابهی در مورد عدم ارتباط رابطه رشد تولید ناخالص داخلی با فراگیـری دارنـد. یعنی از ۳۰ اقتصاد نوظهور با بالاترین رشد تولید ناخالص داخلی سرانه، تنها ۶ کشور در مقایسه با اکثریـت در رکن فراگیری دارای امتیاز خوبی بوده اند.

به گزارش تعادل، همچنین ارزیابی های این نهاد بین المللی حاکی از این است که «ایران» با کسب امتیاز ۴.۰۸ در شاخص توسعه فراگیر ۲۰۱۸ در رتبه ۲۷ام اقتصادهای نوظهـور قـرار گرفتـه اسـت. ارزیابی روند تغییر امتیاز ایران در این شاخص در این مدت نشان می دهد که با کاهش ملایم منفی ۰.۹۲ وضعیت ایران تضعیف شده که ضعیف ترین متغیر ایران مربوط به «وضعیت اشتغال، شدت انتشار کربن و نرخ فقر» است. نتایج اندازه گیری شاخص توسعه فراگیر ۲۰۱۸ اقتصادهای جهان مبتنی بر این نکته مهم است که الزاما رشـد تولیـد ناخالص داخلی نشانه موفق بودن یک اقتصاد نیست؛ چراکه با وجود نگرانی هایی که در مورد رشد نابرابری های اجتماعی وجود دارد، دولت ها سیاست هایی را ترجیح می دهند که بـه جـای ارتقای پایداری و فراگیری اقتصادی از رشد کوتاه مدت پشتیبانی می کنند. به عبارتی تمرکز صرف بر رشد تولید ناخالص داخلی را می توان منشا سیاست های کوتاه مدت و افزایش نابرابری عنوان کرد.

متغیرهای اثرگذار بر توسعه فراگیر

مجمع جهانی اقتصاد به دنبال تعیین اقدام شکل دهی پیشرفت اقتصادی آینـده، پـروژه شـاخص توسـعه فراگیـر IDI  را با هدف آگاهی رسانی و زمینه سازی برای دستیابی به پیشرفت اقتصادی پایدار و فراگیر از طریـق تعمیق همکاری بخش عمومی - خصوصی، رهبری خرد و تجزیه و تحلیل، گفت وگوی استراتژیک و همکـاری مستحکم به همراه شتاب دهی به تاثیرات اجتماعی آن از طریق اقدامات مشترک معرفی کرد. با کمک این شاخص، مجمع جهانی اقتصاد روش جدیدی را برای تعیین عملکـرد ملـی اقتصـادها بـه عنـوان جایگزینی برای تولید ناخالص داخلی مشخص کرده که علاوه بر روش مرسوم، به سطح استانداردهای زنـدگی مردم و میزان ثبات و پایداری اقتصادها نیز متمرکز شده است. طی دهه های اخیر اولویت بخشیدن به رشد اقتصادی نسبت به عدالت اجتماعی منجر به سطوح بالای نابرابری ثروت و درآمد شده و باعث شده که دولت ها فراموش کنند که باید بدون آسیب زدن به محیط زیسـت و بـا توجـه بـه مسوولیت های آنها در برابر نسل های آینده، رشد اقتصادی مورد نیاز را تامین کنند.

در همین راستا، معاونت بررسی اقتصادی اتاق ایران بر اساس داده های مجمع جهانی اقتصاد، تحلیلی در خصوص «شاخص توسعه فراگیر ۲۰۱۸ اقتصادهای جهان» انجام داده که داده های این گزارش نشان می دهد، وابستگی بیش از حد اقتصاددانان و سیاست گذاران به تولید ناخالص داخلی به عنوان شاخص اصلی عملکرد اقتصاد ملـی بخشی از مشکل است، زیرا تولید ناخالص داخلی، تولیدات کالا و خدمات فعلـی را مـی سـنجد، بـه جـای اینکـه میـزان مشارکت آن را در پیشرفت اجتماعی- اقتصادی از قبیل «میانگین درآمد خانوار، فرصت شغلی، امنیت اقتصادی و کیفیـت زندگی» مشخص کند. شاخص توسعه فراگیر یک ارزیابی سالانه است که میزان پیشرفت اقتصادی ۱۰۳ کشور جهان را از حیث ۱۲ بعد که تولید ناخالص داخلی سرانه هم یکی از ابعاد آن است، اندازه گیری می کند. این شاخص شـامل سـه رکن اصلی «رشد و توسعه؛ فراگیری و برابـری بـین نسـلی، مراقبـت و نظـارت پایـدار از منـابع طبیعـی و مـالی» است. با توجه به شاخص توسعه فراگیر ۲۰۱۸ در طول پنج سال گذشته، ۲۹ اقتصاد پیشرفته در این مطالعه به طور متوسط در رابطه با رکن فراگیری که متغیرهایی مانند میانگین درآمد خانوار، فقر و نـابرابری ثـروت و درآمـد در انـدازه گیری آن سهیم هستند، علی رغم اینکه امتیاز رشد اقتصادی و توسعه بیش از ۳ درصد را کسـب کـرده اند، در زمینـه رکـن فراگیـری وضعیت نامناسبی دارند. چهار متغیری که رکن رشد و توسعه را تشکیل می دهند عبارتند از: «تولید ناخالص داخلی سرانه؛ بهره وری نیروی کار؛ اشتغال و امید به زندگی سالم.»

در گزارش شاخص توسعه فراگیر ۲۰۱۸، وضعیت ۱۰۳ کشور جهان شامل ۲۹ اقتصـاد پیشـرفته و ۷۴ اقتصـاد نوظهـور ارزیابی شده که امتیاز حاصل شده برای کشورهای مـورد بررسـی بـین ۲.۴۷ (موزامبیـک- ضـعیف ترین) و ۶.۰۸ (نروژ- بهترین) متغیر بوده است. در دوره مورد بررسی فقط ۱۲ کشور از ۲۹ اقتصاد پیشرفته در کاهش فقر موفق بـوده انـد و تنهـا ۸ کشـور کاهش نابرابری درآمد را تجربه کرده اند. رکن برابری بین نسلی و پایداری با استفاده از متغیرهایی ماننـد میـزان بـدهی عمـومی؛ شـدت انتشـار کـربن؛ نسـبت وابستگی و خالص پس انداز تعدیل شده (که صرفه جویی در یک اقتصاد را پس از سرمایه گذاری در سـرمایه انسـانی، صرفه جویی در منابع طبیعی و هزینه آلودگی اندازه گیری می کند) اندازه گیری می شود. نتایج ارزیابی اخیر در مورد این رکن نشان می دهد که از سال ۲۰۱۲ به بعد وضعیت این رکن در اقتصادهای با درآمد متوسط - بـالا، بـدتر شـده و در مقابل در اقتصادهای پیشرفته ۰.۶ درصد بهبود یافته است.

کدام کشورها بهتر بودند؟

براساس این شاخص، فراگیرترین اقتصاد پیشرفته در جهان در سـال ۲۰۱۸، نروژ است. این کشـور رتبـه دوم را در «شاخص برابری بین نسلی» و رتبه سوم را در دو رکن بعدی یعنی «رشد و توسعه و فراگیری» داراست. رشـد و توسـعه و مشارکت. اقتصادهای کوچک اروپایی رتبه های برتر را دارند و استرالیا با رتبه ۹ تنها اقتصاد غیراروپایی اسـت کـه در بـین ۱۰ کشورر برتر قرار گرفته است. در بین اقتصادهای 7 G آلمان با رتبه ۱۲ بالاترین جایگاه را در این شاخص دارد که به دنبال آن کانـادا ۱۷ با رتبه فرانسه با رتبه ۱۸، انگلستان با رتبه ۲۱، ایالات متحده امریکا با رتبه ۲۳، ژاپن با رتبه ۲۴ و ایتالیا با رتبه ۲۷ قرار دارند. در بسیاری از کشورها، بین هر یک از ارکان این شاخص تفاوت زیادی وجود دارد. به عنوان مثال، ایالات متحده امریکا از نظر رشد و توسعه رتبه ۱۰ در بین ۲۹ کشور را داراست در حالی از لحاظ رکن فراگیـری، رتبـه ۲۸ و در رکـن برابـری بـین نسلی، رتبه ۲۶ را به خود اختصاص داده است. داده های این نهاد بین المللی همچنین حاکی از این است که ۶ اقتصاد نوظهور اروپایی که در رتبه بندی اقتصادهای نوظهور بین ۱۰ کشور برتر قرار می گیرند عبارتند از: لیتـوانی با رتبه یک، مجارستان با رتبه ۲، لتونی با رتبه ۴، لهستان با رتبه ۵، کرواسی با رتبه ۷ و رومانی با رتبه ۱۰. این کشورها در زمینه رکـن رشـد و توسـعه بـا بهره گیری از عضویت در اتحادیه اروپا، عملکرد خوبی داشتند. در زمینه متغیرهای فراگیری هـم، سـطح اسـتانداردهای زندگی در این کشورها ارتقا یافته و نابرابری ثروت نیز به طور قابل توجهی کاهش یافته است. عملکرد امریکای لاتین نیز در این شاخص مناسب بوده و سه کشوری که در بین ۱۰ کشور برتر قرار می گیرند مربوط به این منطقـه هستند که براساس داده ها، پاناما رتبه ۶، اروگوئه ۸ و شیلی رتبه ۹ را دارد.

همچنین براساس تحلیل صورت گرفته، عملکرد شاخص توسعه فراگیر در میان اقتصادهای BRICS در سال ۲۰۱۸ متفاوت گزارش شده است. به طوری که فدراسیون روسیه رتبه ۱۹، چین رتبه ۲۶، برزیل رتبه ۳۷، هند رتبه ۶۲ و آفریقای جنوبی رتبه ۶۹ را داراست. اگرچه چین در بین اقتصادهای نوظهـور از سـال ۲۰۱۲ در تولید ناخالص داخلی سرانه (۶.۸ درصد) و رشد بهره وری کار (۶.۷ درصد) در رتبه اول قرار دارد، اما رتبه کلی آن بـه دلیل عملکرد ضعیف آن در رکن فراگیری تضعیف شده است. از سوی دیگر، داده های این نهاد بین المللی حاکی از این است که «ایران» با کسب امتیاز ۴.۰۸ در شاخص توسعه فراگیر ۲۰۱۸ در رتبه ۲۷ اقتصادهای نوظهـور قـرار گرفتـه اسـت. ارزیابی روند تغییر امتیاز ایران در این شاخص طی ۵ سال اخیر نشان می دهد که با کاهش ملایم منفی ۰.۹۲، وضعیت ایران تضعیف شده است. ضعیف ترین متغیر ایران مربوط به «وضعیت اشتغال، شدت انتشار کربن و نرخ فقر» است. در همین گزارش، کشور ترکیه با کسب امتیاز ۴.۲۶ و رتبه ۱۶ در میان اقتصادهای نوظهور، توانسته است امتیاز خود را در ۵ سال گذشته، معادل ۲.۴۸ بهبود دهد. امتیاز کسب شده توسط روسیه نیـز ۴.۲ و رتبه آن در بین اقتصادهای نوظهور ۱۹ است که مشابه ترکیه البته با سرعتی کمتر، قادر بوده وضعیت خود را در این شاخص ارتقا دهد.

تکیه بیش از حد بر یک شاخص

یافته های کلیدی و پیامدهای سیاستی داده های شاخص توسعه فراگیر نشان می دهد، رشد تولید ناخالص داخلی نسبتا قوی نمی تواند بـه تنهـایی پیشـرفت اجتماعی-اقتصادی فراگیر و افزایش متوسط سطح استانداردهای زندگی را تامین کند. در هر ۵ کشور پیشرفته، تنها ۳ کشور رشد تولید ناخالص داخلی را در ۵ سال گذشته تجربه کرده اند، اما تنها ۱۰ کشور از ۲۹ کشور پیشرفت قابل ملاحظه یی در رکن فراگیری از ارکان شاخص توسعه داشته اند. در اکثریت کشورها (۱۶ کشـور از ۲۹ کشـور) وضعیت رکن فراگیری بدتر شده و وضعیت سایر ارکان ثابت مانده است. اکثر کشورهایی که بهترین عملکرد رشد تولید ناخالص داخلی را داشتند، موفق به بهبود رکن فراگیری نشدند. همین وضعیت در رابطه با رشد تولید ناخالص داخلـی و عملکـرد برابری بین نسلی و پایداری نیز تکرار شد. به این صورت که ۱۱ کشور از ۲۹ کشور پیشرفت داشتند، در حالی که وضعیت ۱۰ کشور از ۲۹ کشور، بدتر شده است.

کشورهای نوظهور نیز وضعیت مشابهی در مورد عدم ارتباط رابطه رشد تولید ناخالص داخلی با فراگیـری دارند. از ۳۰ اقتصاد نوظهور با بالاترین رشد تولید ناخالص داخلی سرانه طی ۵ سال گذشته، تنها ۶ کشور در مقایسه با اکثریت در رکن فراگیری دارای امتیاز خوبی بوده اند، در حالی که ۱۳ کشور از وضعیت متوسطی برخوردار بوده و ۱۱ کشور عملکرد کاملا ضعیفی را ثبت کرده اند. باتوجه به رکن برابری بین نسلی و پایداری، فقط ۸ کشور عملکرد خوب، ۱۲ کشـور عملکرد متوسط و ۱۰ کشور عملکرد ضعیفی را ثبت کرده اند. این شواهد نشان می دهد، رشد تولید ناخالص داخلی شرط لازم و اما ناکافی بـرای دستیابی بـه پیشرفت وسیع در استانداردهای زندگی که معیار قضاوت جوامع در رابطه با پیشرفت اقتصادی به شمار می رود، است. در نتیجه الزاما رشـد تولیـد ناخالص داخلی نشانه موفق بودن یک اقتصاد نیست. این پیام به ویژه در شرایطی که اقتصاد جهانی به سطوح قوی تری از رشد برمی گردد، مهم تر است و سیاست گذاران باید اقدامات بیشتری را در زمینه ارتقای پایداری و برابری انجام دهند. رهبران سیاسی و کسب و کار نباید انتظار داشته باشند که رشد بالاتر نوشدارویی برای رفع ناامیدی های جامعه به خصوص نسل های جوان تری که طی سال های اخیر وضعیت سیاسی بسیاری از کشورها را دستخوش تغییر کرده اند، باشد. رشد اقتصادی که توسط تولید ناخالص داخلی محاسبه می شود، بهتر است به عنوان یکی از شـاخص های برتر در عملکرد اقتصاد ملی شناخته شود، اما در سطح گسترده، پیشرفت جامع و پایدار در سطح استانداردهای زندگی نیز شاخص های دیگری هستند که جوامع انتظار بهبود آنها را دارند. سیاست گذاران نیاز دارند که به طور خـاص روی ایـن هدف متمرکز شوند و توجه بیشتری به جنبه های ساختاری و نهادی سیاست های اقتصادی که برای گسترش رفاه و فرصت های مهم و حصول اطمینان از اینکه این سیاست ها از جوانان و نسل های آینده محافظت خواهند کرد، داشته باشند.


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir