اختلاف د‌رآمد‌ی ناشی از ارزش اجاری مسکن

اقتصاد ایرانی: معاونت اقتصادی اتاق بازرگانی تهران طی یک گزارش تحلیلی-آماری به بررسی سبد هزینه یی و درآمدهای خانوارهای شهری استان تهران و کل کشور پرد اخته است. یافته های این گزارش نشان می دهد که تفاوت نسبتا قابل توجهی میان الگوی مصرف خانوارهای شهری در استان تهران و کل کشور وجود دارد. از سوی دیگر درآمد یک خانوار شهری در استان تهران نیز عمد تا به واسطه درآمدهای غیرپولی که بیشتر ناشی از ارزش اجاری مسکن شخصی است، نسبت به متوسط درآمد یک خانوار شهری در کل کشور بالاتر است.

به گزارش تعادل، بر اساس آمارهای سال ۱۳۹۵، متوسط هزینه و درآمد ناخالص هر خانوار شهری در استان تهران تقریبا ۱.۵ برابر متوسط هزینه و درآمد هر خانوار شهری در کل کشور است. همچنین الگوی مصرف خانوارهای شهری استان تهران در برخی اقلام هزینه یی نسبت به کل کشور متفاوت است؛ به طوری که خانوارهای شهری استان تهران در مقایسه با خانوارهای شهری کل کشور هزینه بیشتری برای خوراکی، آشامیدنی، رستوران و هتل می پردازند.

با وجود اینکه سهم هزینه خوراکی و آشامیدنی در سبد هزینه خانوارهای شهری استان تهران در سال ۱۳۹۵ نسبت به سال قبل آن افزایش یافته، اما در خانوارهای شهری کل کشور این سهم در مقایسه با مدت مشابه سال قبل خود با کاهش مواجه شده است. در مقابل سهم هزینه های مسکن خانوارهای شهری استان تهران نسبت به سال قبل کاهش یافته در حالی که این سهم در کل کشور افزایش یافته است. به علاوه خانوارهای شهری استان تهران در سال ۱۳۹۵ سهم بیشتری برای هزینه های رستوران و هتل می پردازند اما سهم تفریح در سبد هزینههای آنها کاهش یافته است. این تغییرات نشان می دهد سلیقه مصرفی خانوارهای شهری استان تهران در برخی اقلام هزینه یی با خانوارهای کل کشور متفاوت است.

هزینه های هر خانوار شهری شامل زیرمجموعه هایی است که سبد هزینه خانوار را تشکیل می دهند. به طور کلی بیشترین هزینه کرد خانوارهای شهری کل کشور در سال ۱۳۹۵ به ترتیب در «مسکن، آب، برق و گاز و سایر سوخت ها» با سهم ۳۵.۵ درصدی، «خوراکی و آشامیدنی» با سهم ۲۲.۹ درصدی و «حمل و نقل» با سهم ۱۰.۶ درصد ی بوده است. همچنین در سال ۱۳۹۵ سهم هر یک از اقلام هزینه یی در سبد هزینه کل ناخالص خانوارهای شهری نشان می دهد در کل کشور سهم هزینه های مسکن، آب و برق، گاز و سایر سوخت ها و حمل و نقل نسبت به سال ۱۳۹۴ از کل هزینه های ناخالص افزایش یافته و در مقابل سهم خوراک و آشامیدنی، پوشاک، کفش و لوازم منزل در سبد هزینه خانوار کاهش یافته است.

بیشترین هزینه کرد خانوارهای شهری استان تهران در سال ۱۳۹۵ به ترتیب در «مسکن، آب، برق، گاز و سایر سوخت ها» با سهم ۴۷ درصدی، «خوراکی و آشامید نی» با سهم ۱۷.۲ درصدی و «حمل و نقل» با سهم ۹.۳ درصد ی بوده است. در استان تهران سهم هزینه های خوراک و آشامید نی، حمل و نقل، کالا و خدمات متفرقه و رستوران و هتل در سبد خانوارها در سال ۱۳۹۵ نسبت به سال ۱۳۹۴ افزایش داشته است. در حالی که سهم هزینه های مسکن، آب و برق و سوخت، لوازم و اثاث خانه، ارتباطات، بهداشت و درمان و تفریح و امور فرهنگی از کل هزینه ها در سبد خانوارهای شهری استان تهران کاهش یافته است. در مقایسه با میانگین کل کشور، سهم هزینه های خوراکی و آشامیدنی از اقلام هزینه یی خانوارهای شهری استان تهران ۵.۷ واحد درصد کمتر است.

در میان خانوارهای شهری کل کشور و استان تهران، بیشترین متوسط هزینه سالانه در سبد هزینه های خانوارها متعلق به هزینه «مسکن، آب، برق و سوخت» است و هزینه «خوراکی و آشامیدنی» در رتبه دوم قرار دارد . نکته قابل توجه این است که نرخ رشد این اقلام هزینه یی در میان خانوارهای شهری استان تهران و کل کشور متفاوت است.

متوسط درآمد ناخالص خانوارها شامل درآمد های پولی و غیرپولی آنهاست. درآمد پولی شامل درآمد حاصل از مزد و حقوق (بخش دولتی، خصوصی و تعاونی)، درآمد از مشاغل آزاد (کشاورزی و غیرکشاورزی)، درآمد های متفرقه و درآمد حاصل از فروش کالاهای دست دوم است. درآمد های غیرپولی نیز شامل ارزش اجاری مسکن شخصی، در برابر خدمت و رایگان و ارزش کالاها و خدمات در برابر مزد و حقوق، رایگان (نه از خانوار دیگر)، تولید برای مصرف در خانه از محل کسب کشاورزی و غیرکشاورزی است.

متوسط درآمد ناخالص سالانه هر خانوار شهری در کل کشور در سال ۱۳۹۵، ۳۹۲ میلیون ریال بوده که نسبت به سال قبل آن رشد ۱۱.۳ درصدی داشته است. در میان خانوارهای شهری استان تهران، متوسط درآمد ناخالص ۵۹ میلیون تومان بوده که نسبت به سال قبل ۱۵ درصد رشد داشته و حدود ۲۰ میلیون تومان بیشتر از متوسط کشور بوده است. در میان خانوارهای شهری استان تهران، درآمد ناخالص پولی سهم ۵۶ درصدی و درآمد غیرپولی سهم ۴۴ درصدی را به خود اختصاص داده است. در واقع خانوارهای شهری استان تهران بیش از سایر استان ها از محل درآمدهای غیرپولی (ناشی از ارزش اجاری مسکن و سایر خدمات غیرپولی) موفق به کسب درآمد می شوند که از دلایل آن می توان به بالا بودن اجاره بهای مسکن و ارزش خدمات در تهران اشاره کرد. در میان درآمدهای پولی نیز درآمد های متفرقه، درآمد از مشاغل آزاد غیرکشاورزی و درآمد از مزد و حقوق بخش خصوصی بیشترین سهم را داراست. اکثریت سهم درآمد غیرپولی نیز متعلق به ارزش اجاری مسکن است که در تهران ۳۵ درصد از درآمد غیرپولی را از آن خود کرده است. سهم مسکن در درآمد غیرپولی استان تهران ۱۱ واحد درصد بیشتر از کل کشور است.

استفاده از تسهیلات در محل سکونت خانوارهای شهری کل کشور طی یک سال اخیر با تغییراتی همراه بوده است، همچنین در سال گذشته ۶۴ درصد از خانوارهای شهری دارای منزل شخصی هستند که این سهم نسبت به سال قبل خود کاهش یافته است. حدود ۲۶ درصد از خانوارها نیز در منزل اجاری سکونت دارند که این سهم نیز نسبت به سال قبل افزایش یافته است. علاوه بر این استفاده از تسهیلات در محل سکونت خانوارهای شهری کل کشور طی ۵ سال اخیر با تغییراتی همراه بوده است؛ سهم خانوارهای استفاده کننده از تلفن کاهش یافته و از ۸۵ درصد در سال ۱۳۹۰ به ۷۷ درصد سال ۹۵ رسیده است. درصد خانوارهای استفاده کننده از اینترنت نیز در سال ۱۳۹۵ نسبت به ۵ سال گذشته دوبرابر شده است. همچنین در سال های اخیر خانوارهای بیشتری از کولرهای گازی و پکیج ها در محل سکونت خود استفاده می کنند . سهم خانوارهایی که از سیستم فاضلاب شهری بهره می برند در سال ۱۳۹۵ به حدود ۵۲ درصد رسیده و بالغ بر ۹۴ درصد خانوارهای شهری از گاز شهری بهره مندند.