آمریکا سازمان تجارت جهانی را به گروگان گرفته است؟

اقتصاد ایرانی: با گذشت ۸ ماه از دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ در آمریکا، سیستم قانونگذاری تجارت جهانی هنوز دست نخورده باقی مانده است. تهدیدات برای اعمال تعرفه های گسترده هنوز راه به جایی نبرده است. برخی تحقیقات درباره اینکه آیا واردات به آمریکا یک تهدید علیه امنیت ملی است، متوقف شده است. با این حال، طرفداران سازمان تجارت جهانی نگران هستند. خطرات دیگر پنهان هستند. بیشتر از یک راه وجود دارد که بتوان این سازمان را تضعیف کرد.

سازمان تجارت جهانی به این معناست که باید محفلی برای دستیابی به توافقات و قراردادها و حل و فصل اختلافات باشد. ولی ۱۶۴ کشور عضو باید بر سر قوانین جدید توافق داشته باشند، و دستیابی به توافق عمدتا سخت و مشکل بوده است. بنابر این اعضایی که قوانین امروزی را دوست ندارند، چشم انداز و امید کمتری نسبت به داشتن مذاکرات بهتر دارند. این مساله بر عملکرد قضایی سازمان تجارت جهانی فشار وارد می کند.

مشکل اصلی در دادگاه تجدیدنظر سازمان تجارت جهانی است. در واقع دادگاه تجدیدنظر سازمان تجارت جهانی باید ۷ قاضی داشته باشد ولی هم اکنون تنها ۵ قاضی دارد و تا پایان امسال نیز این تعداد به ۴ نفر کاهش خواهد یافت. آمریکا با روند پر کردن جایگاه های خالی این قضات مخالفت کرده است. این رویه ای عجیب از سوی آمریکا است و به نظر برخی از کارشناسان این مساله نشانگر بحران است.

این تنش در زمان بدی به وقوع پیوسته است.طی سال های اخیر تعداد منازعات و مناقشات هم از نظر عددی و هم از نظر پیچیدگی به شدت افزایش یافته است. دادگاه تجدیدنظر سازمان تجارت جهانی اکنون با پرونده هایی روبرو است که انتظار می رود حداقل دو ماه به طول بینجامد. یکی مربوط به درخواست تجدیدنظر اتحادیه اروپا مربوط به ایرباس است که یک سال از طرح آن گذشته است. تا پایان ۲۰۱۹ دوره فعالیت ۳ قاضی دیگر به پایان خواهد رسید و تنها یک نفر دیگر باقی خواهد ماند. باید درباره این پرونده ها رای صادر شود و اگر این شکاف پر نشود، سیستم با خطر فروپاشی روبرو می شود.

از نظر منطقی، آمریکایی ها نسبت به دو رویه غیرقانونی معترض هستند، از جمله رویه ای که ۲ قاضی اخیرا از دادگاه کناره گیری کرده اند. یک وکیل مستقر در ژنو در این باره گفت: آمریکا نسبت به این مساله معترض است که تصمیمات گرفته شده از سوی قضات دبلیو تی او موجب کاهش قدرت چانه زنی آمریکا شده و تعهداتی را بر واشنگتن تحمیل کرده که در زمان پیوستن به این سازمان با انها موافقت نکرده است.

اینها نگرانی های دیرینه و منحصر بفرد آمریکا بوده است. کمیته های سازمان تجارت جهانی بارها اعلام کرده اند که روشی که آمریکا برای محاسبه تعرفه های دفاعی بر واردات استفاده می کند، قوانین سازمان تجارت جهانی را نقض می کند. ولی نماینده تجاری آمریکا این مساله را تضعیف قدرت و توانایی آمریکا برای خفاظت از خودش در برابر تجارت ناعادلانه می داند. بسیاری در واشنگتن، وکلای سازمان تجارت جهانی را متهم به عدول از اختیارات مجاز خود می کنند.

بنابر این به نظر می رسد آمریکا از انتخاب و معرفی قضات جدید سازمان تجارت جهانی برای گروگان گرفتن این سازمان استفاده می کند. البته هدفی که آمریکا واقعا آن را دنبال می کند، مبهم است. نماینده تجاری آمریکا تنها یک سرنخ می دهد. به نوشته وال استریت ژورنال، زمانی که آقای لایتازر در سال ۱۹۹۶ میلادی به باب دول نامزد ریاست جمهوری مشاوره می داده، به وی توصیه کرده است تا هیاتی از قضات آمریکایی باید هرگونه یافته های علیه این کشور را مورد بازنگری قرار دهند.این هفته آقای لایتازر به شدت از سازمان تجارت جهانی انتقاد کرده است.

تحت فشار قراردادن سازمان تجارت جهانی برای رای صادر کردن به نفع آمریکا ،فایده این سازمان را از بین می برد. اگر اعضای سازمان تصور کنند که دیگر دادرسی عادلانه ای وجود نخواهد داشت، موضوع را خودشان در دست خواهند گرفت و دیگر به سازمان تجارت جهانی مراجعه نخواهند کرد. آقای مک گیورن نگران آن است که آمریکا روند قضایی سازمان تجارت جهانی را تحت تاثیر قرار دهد و با این اقدام استقلال این نهاد زیر سئوال برود.

برخی قضات بر این باورند که دولت ترامپ قصد ندارد به طور کامل به حیات سازمان تجارت جهانی پایان دهد. ترامپ در حال دنبال کردن ۲ مناقشه است که توسط اوباما آغاز شده است. آقای لایتازر گفته است که اگر عدم پایبندی چین به تعهدات و قوانین سازمان تجارت جهانی مشخص شود، شکایتی را مطرح خواهد کرد. ولی وی ابراز تردید کرده است که سازمان تجارت جهانی بتواند در نشست وزارتی آتی در ماه دسامبر با چین به توافق دست یابد.

منبع: اکونومیست