سهم پایین حمل‌ونقل از اقتصاد ایران
اقتصاد ایرانی: مهم ترین شاخصی که می توان برای بررسی جایگاه بخش حمل ونقل در اقتصاد ایران تعریف کرد، سهم این بخش از کل اقتصاد ایران است. در سطح اقتصاد کلان، حمل ونقل و تحرک آن به سطح تولید، اشتغال و درآمد در یک اقتصاد ملی مرتبط است. در بسیاری از کشورهای توسعه یافته، حمل ونقل بین ۶ تا ۱۲ درصد از تولید ناخالص داخلی را تشکیل می دهد.
به گزارش خبرآنلاین، گزارش مرکز پژوهش های مجلس حاکی از آن است که بین سال های ۱۳۷۰ تا ۱۳۹۳ بخش حمل ونقل به طور متوسط ۵.۶ درصد از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص داده است. البته این سهم در برخی سال ها کمتر از ۵ درصد و در برخی سالها بیشتر از ۶.۵ درصد بوده است، اما در مجموع سهم این بخش به طور کلی بین ۵ تا ۶ درصد در نوسان بوده است. البته در سال های اخیر سهم این بخش از اقتصاد ملی رو به افزایش بوده است، اما در مقایسه با اکثر اقتصادهای توسعه یافته و نیز بسیاری از اقتصادهای در حال توسعه سهم حمل ونقل از اقتصاد ایران به طور نسبی پایین است. این موضوع نشان می دهد که این بخش پتانسیل بالایی برای رشد سریع تر نسبت به اقتصاد ملی دارد و با توجه به مزیت های جغرافیای ایران و نیز نیازهای روزافزون اقتصاد کشور به توسعه حمل ونقل و زیرساخت های مدرن، این بخش می تواند رشد سریع تری داشته باشد.
شواهد نشان می دهد که عمده فعالیت های حمل ونقل در ایران بر حمل ونقل جاده ای متمرکز شده است. حمل ونقل جاده ای بیش از ۸۷.۵ درصد از کل ارزش افزوده بخش حمل ونقل را به خود اختصاص داده است و سایر روش های حمل ونقل در مجموع ۱۲.۵ درصد از ارزش افزوده این بخش را به خود اختصاص داده اند.
بین سال های ۱۳۷۱ تا ۱۳۹۳ ارزشافزوده کل بخش حمل ونقل به قیمت های ثابت سالانه ۸.۱ درصد رشد داشته است. در همین دوره ارزش افزوده حمل ونقل جاده ای ۸.۳ درصد و راه آهن تنها ۱.۸ درصد رشد داشته است. این وضعیت، خود دلیلی بر توسعه نامتوازن در بخش حمل ونقل، به ویژه حمل ونقل زمینی است.
بر این اساس، الگوی توسعه حمل ونقل در ایران عمدتا متکی بر توسعه حمل ونقل جاده ای بوده است، اما به نظر می رسد که ادامه الگوی فعلی در آینده نزدیک با چالش روبه رو خواهد شد. افزایش مصرف سوخت، آلودگی محیط زیست، ترافیک های جاده ای و تلفات و تصادفات جاده ای از یک سو و مزیت های سایر روش های حمل ونقل ازجمله راه آهن از سوی دیگر نیاز به بازبینی و توسعه روش های جایگزین حمل ونقل جاده ای را بیش از پیش ضروری ساخته است.
