صنعت چه بخشی از نیروی کار را جذب کرد؟

اقتصاد ایرانی: تامین اشتغال، به ویژه برای جوانان همواره یکی از دغدغه های جامعه و سیاست گذاران اقتصادی بوده است. در حال حاضر، با توجه به رشد جمعیت در دهه های قبل و جذب ناکافی نیروی کار در مشاغل و نیز ترکیب نیروی کار که بخش بزرگی از آن را فارغ التحصیلان دانشگاهی تشکیل می دهند، اشتغال به چالشی مهم برای دولت تبدیل شده است.

به گزارش خبرآنلاین، برآوردها نشان می دهد که در پنج سال آینده به طور متوسط سالیانه ۲.۵ درصد به افراد متقاضی کار در جامعه ایران اضافه خواهد شد. این موضوع توجه جدی به اشتغال زایی فعالیت های اقتصادی به منظور جذب نیروی کار به خصوص جوانان جویای کار را بیش از پیش نمایان می سازد.

تصویر کلان بازار کار ایران نیز نشان می دهد که اشتغال زایی، به ویژه برای افراد دارای تحصیلات دانشگاهی در سال های آینده یکی از چالش های اساسی برای سیاست گذاران کشور خواهد بود.

روند نرخ بیکاری براساس گزارش مرکز پژوهش های مجلس حاکی از آن است که بعد از سال ۱۳۸۷ نرخ بیکاری کل و نرخ بیکاری جوانان ۱۵ تا ۲۹ ساله که عمدتا شامل جوانان فارغ التحصیل دانشگاهی هستند، افزوده شده است، ضمن اینکه نرخ بیکاری تقریبا هیچ گاه به کمتر از ۱۰ درصد نرسیده است که این موضوع به نوعی حاکی از پایداری بیکاری ساختاری به ویژه برای جوانان در کشور است.

به نظر می رسد که از مهم ترین دلایل تداوم نرخ بالای بیکاری درکشور، به عدم تعادل در بازار کار و پیشی گرفتن عرضه بر تقاضای نیروی کار مربوط می شود که خود ناشی از تغییرات بلندمدت جمعیتی در دهه های گذشته و جوان بودن جمعیت است و ازسوی دیگر مشکلات اقتصادی و عدم تداوم نرخ رشد اقتصادی مورد نیاز برای جذب این افراد در بازار کار بوده است.

علاوه بر بالا بودن نرخ بیکاری برای جوانان و عدم کاهش آن به نرخ های تک رقمی، واقعیت دیگر درباره بازار کار در ایران این است که ترکیب بیکاری نیز طی سال های گذشته دستخوش تغییر شده است، به گونهای که سهم افراد دارای تحصیلات دانشگاهی از کل بیکاران رو به افزایش بوده است، به طوری که این سهم از حدود ۱۰ درصد در سال ۱۳۸۰ به بیش از ۴۰ درصد در سال ۱۳۹۴ افزایش یافته است. این وضعیت نشان می دهد که ماهیت بازار کار درحال تغییر است و بنابراین سیاست های اشتغال زایی در کشور نیز باید به گونه ای تدوین و اجرا شود که این بخش از افراد تحصیل کرده جویای کار را تحت پوشش قرار دهد.

در این میان، بخش صنعت به طور بالقوه نقش مهمی در جذب نیروی کار دارد. براساس آمارهای رسمی، ۱۶.۸ درصد از شاغلان کشور در بخش صنعت (ساخت) مشغول به فعالیت هستند. با این حال، بررسی ها نشان می دهند که با وجود این که رشد صنعتی در گذشته رخ داده است، این رشد به میزان قابل توجهی امکان جذب بیکاران و کاهش نرخ بیکاری را فراهم نکرده است.

براساس آمارهای مرکز آمار ایران، متوسط تعداد کارکنان در هر بنگاه صنعتی افزایش یافته است که این افزایش به بیش از ۳۱ درصد می رسد. این در حالی است که در همین مدت کمتر از ۱۹ درصد به تعداد شاغلان کارگاه های صنعتی افزوده شده است.

در نگاه اولیه، این نوعی تناقض محسوب می شود، اما با توجه به کاهش تعداد بنگاه ها و تعطیلی واحدهای صنعتی طی سال های اخیر، امری قابل پذیرش خواهد بود. مساله اساسی این است که بخش صنعت چه بخشی از نیروی کار را جذب کرده است و آیا این الگو با نیاز بازار کار کشور تناسب داشته است یا خیر. با توجه به عرضه نیروی کار جوان که بخش بزرگی از آنها تحصیلات دانشگاهی دارند و نیاز به ایجاد مشاغل مناسب برای این افراد کاملا محسوس است. بنابراین باید شاخصه های اصلی اشتغال در بخش صنعت بررسی و تحلیل شوند تا شناخت مناسبی از الگوی تقاضای نیروی کار در بخش صنعت به دست آید.