شهریور متفاوت بورس تهران؟

اقتصاد ایرانی: آخرین ماه تابستان در شرایطی آغاز شده که طبق یک رفتار سنتی، بسیاری از اهالی بورس انتظار دوره ای کم رمق را در بازار سهام داشته اند. علاوه بر کاهش حجم معاملات شهریور نسبت به کل سال، بازدهی شاخص کل بورس در این ماه طی سال های ۹۳، ۹۴ و ۹۵ همگی منفی بوده است. اکنون اما برخی نشانه ها نظیر کاهش احتمالی نرخ سود سپرده های بانکی (از یازدهم شهریور)، تداوم رونق بازار جهانی کالاها و جذابیت تکنیکالی سطوح قیمتی در برخی گروه های سهام می تواند در سال ۹۶ وضعیت متفاوتی را در شهریورماه رقم بزند.

به گزارش دنیای اقتصاد، شاخص کل بورس تهران هفته گذشته را با رشد یک درصدی پشت سر گذاشت. دماسنج بازار سهام یکشنبه هفته گذشته کانال ۸۱ هزار واحدی را پس از ۱۷ روز کاری ترک کرد و در پایان معاملات روز چهارشنبه در بالای نیمه کانال ۸۲ هزار واحدی ایستاد.‍ پس از رشد بیش از ۲ درصدی شاخص کل در مردادماه، نخستین روز شهریور نیز با رشدبیش از ۰.۲ درصدی پشت سر گذاشته شد. در شرایط کنونی از یک طرف عوامل مثبت توانایی حمایت از بورس را دارند و ادامه مسیر صعودی را فراهم می کنند. از طرف دیگر نگاهی به روند سنتی معاملات بورس تهران در شهریور سال های گذشته به معاملات کم رمق سهام در این ماه اشاره دارد. در شهریور ۳ سال متوالی گذشته شاخص کل بورس تهران با بازدهی منفی مواجه شده است. در این شرایط دنیای اقتصاد با نیم نگاهی به اتفاقات احتمالی که در این ماه رخ خواهد داد سعی در پیش بینی مسیر حرکتی شاخص کل در آخرین ماه تابستان دارد. بر این اساس به نظر می رسد پس از رشد ۴.۸ درصدی شاخص از ابتدای تابستان تا پایان هفته گذشته و قرار گرفتن این نماگر در سقف ۴۲ ماهه، احتمال تکرار روند سنتی در شهریور، روند تغییرات نرخ سود در اقتصاد کشور، پایداری یا تزلزل بازارهای جهانی، نوسانات نرخ دلار، مقاومت یا شکست کف های روانی قیمت سهام و انتظارات تورمی به وجود آمده در اقتصاد کشور روزهای پرهیجانی را برای بورس در شهریور ماه رقم بزند.

کارنامه ضعیف بورس در شهریور

بازار سهام طی سال های اخیر در آخرین ماه تابستان با رکود نسبی معاملاتی مواجه بود و در شهریور سال های ۹۳، ۹۴ و ۹۵ دماسنج بازار سهام به ترتیب افت ۳، ۶ و ۲ درصدی را تجربه کرد. میانگین ارزش معاملات در این ماه نیز نسبت به میانگین سالانه آن به طور معمول پایین تر بود. علت کم رمق بودن معاملات در شهریور طی سال های گذشته را می توان بر اساس وضعیت معاملات و همچنین شرایط بنیادی هر یک از این سال ها شرح داد. در این میان نکته مشترکی که طی این سال ها بیشتر اثر روانی بر روند سهام داشته موضوع تسویه اعتبارات کارگزاری ها در پایان نیمه نخست سال بود. تقویت این اثر روانی باعث شده که اهالی بازار با نزدیک شدن به شهریور درخصوص احتمال افت قیمت سهام ناشی از تسویه اعتبارات اظهار نگرانی کنند. در نقطه مقابل شاخص کل بورس تهران در مهر مسیر معکوسی را طی این سال ها تجربه کرد. در این خصوص در مهر سال های ۹۳، ۹۴ و ۹۵ شاخص به ترتیب رشد ۲، ۲.۶ و ۳ درصدی را به ثبت رساند. در شرایط کنونی نیز شاید یکی از دلایل کم رمقی معاملات بورس تهران طی هفته های اخیر در کنار هراس از لغزش بازار جهانی، انتظار برای تکرار رکود معاملاتی در شهریور و اصلاح قیمت سهام در این ماه بوده است. به نظر می رسد حافظه بازار در انتظار اصلاح قیمت سهام طی هفته های آتی است. در این میان ارزش کم معاملات باعث تقویت این دیدگاه در میان معامله گران شده است.

در این شرایط به نظر می رسد شهریور ۹۶ با سال های گذشته تفاوت های محسوسی دارد که می تواند روند حرکتی شاخص را تغییر دهد.

زمزمه های کاهش نرخ سود

سرانجام در هفته گذشته بانک مرکزی دستورالعمل جدید پرداخت سود به سپرده ها را که در ماه های گذشته به تصویب رسانده بود، ابلاغ کرد. بر این اساس بانک ها حق ندارند سود علی الحساب سالانه بیش از ۱۵ درصدی را به سپرده های خود پرداخت کنند و سودی مازاد بر این مقدار در پایان سال و پس از محاسبه میزان سودآوری بانک به سپرده گذاران پرداخت می شود. به نظر می رسد اعتراضات سال های اخیر جامعه سهامداران بانک های خصوصی درخصوص زیان قابل توجه سهامداران در برابر سودهای کلانی که به سپرده گذاران پرداخت می شود در اتخاذ این سیاست از سوی بانک مرکزی بی تاثیر نبوده است.

در نگاه اول کاهش این چنینی نرخ سود در بازار پول تفاوت چندانی با توافقات بی ثمر سال های گذشته بانک ها برای کاهش نرخ سود نداشته و احتمال عملی شدن آن نیز ضعیف به نظر می رسد. با این حال به نظر می رسد تصمیم مدیران بانک مرکزی برای کاهش نرخ سود این بار بسیار جدی تر از قبل بوده و برخورد با بانک های متخلف از موارد مطرح شده برای مقابله با پرداخت نرخ بالای سود است. گام های مثبتی مانند ساماندهی موسسات غیرمجاز که در سال های گذشته بخش قابل توجهی از نقدینگی کشور را با نرخ های بسیار بالا جلب کرده بودند، برداشته شده است. علاوه بر این به نظر می رسد بانک مرکزی با دخالت در بازار بین بانکی در کاهش نرخ سود تلاش کند. با این حال همچنان پایبندی بانک ها، تردیدها را در کاهش واقعی نرخ سود نگه داشته است. کارشناسان نرخ بالای سود را ناشی از وضعیت نامناسب مالی بانک ها عنوان کرده و معتقدند تا حل نشدن این بحران نباید به کاهش واقعی نرخ سود امید چندانی داشت.

با این حال سختگیری های احتمالی بانک مرکزی بر بانک ها در صورتی که با تلاش های عملی این مقام ناظر همراه باشد احتمالا اثر مثبتی در کاهش نرخ سود داشته باشد. در این شرایط باید در انتظار اثرات واقعی این تصمیم طی هفته های آتی بود. یکی از مواردی که امکان رصد نرخ سود بازار پول را فراهم می کند، نرخ سود اوراق در بازار سرمایه است. در صورتی که کاهش نرخ سود جذب سپرده در بانک ها به صورت عملی رخ دهد باید در انتظار افت نرخ سود در بازار اوراق با درآمد ثابت بود. باید توجه داشت که بخش عمده ای از این اوراق در اختیار صندوق های با درآمد ثابت است که این صندوق ها عمدتا به بانک های کشور اختصاص دارند. بر این اساس در صورتی که بانک ها خود در کاهش نرخ سود مطابق با دستورالعمل بانک مرکزی پیشقدم باشند به واسطه صندوق های با درآمد ثابت اشتیاق بیشتر برای خرید اوراق از خود به خرج داده و به این ترتیب نرخ سود در این بازار نیز کاهش یابد. در این شرایط باید منتظر اثر واقعی ابلاغیه جدید بانک مرکزی بود. انتظارات کاهشی از نرخ سود می تواند بر انتظارات بازدهی در بازار سهام نیز اثر مستقیم داشته باشد. به این ترتیب با افت بازدهی انتظاری بازارهای رقیب و در فضای رکود معاملاتی بازار مسکن به نظر می رسد بورس تهران مکانی جذاب برای سرمایه گذاری باشد که انتظار رشد نسبت قیمت به درآمد بازار را ایجاد می کند.

ادامه رالی بازار جهانی

گرچه مطابق هفته های گذشته هراس از تزلزل بازار جهانی و اقتصاد چین و به دنبال آن ریزش قیمت ها وجود دارد اما همچنان قیمت فلزات در بورس های بین المللی ثبات نسبی را از خود نشان می دهند. در این خصوص سیاست های محیط زیستی چین و الزام کاهش ظرفیت تولید فولاد این کشور از قیمت ها حمایت کرد. همان طور که در گزارش گذشته با عنوان «۳ محرک کانال شکنی در بورس تهران» عنوان شد گرچه بسیاری از کارشناسان به رشدهای سفته بازی و احتمال اصلاح قیمت فلزات در چین اشاره کرده بودند اما نمی توان درخصوص زمان اصلاح و میزان اصلاح اظهار نظر دقیقی کرد. بر این اساس به احتمال کانال شکنی شاخص اشاره شد. در شرایط کنونی قیمت هر تن مس به بیش از ۶۷۰۰ دلار رسیده و بعضا به احتمال رشد قیمت به بیش از ۷ هزار دلاری نیز اشاره می شود. هر تن روی نیز در قیمت های بیش از ۳۱۰۰ دلار معامله می شود. آلومینیوم در قیمت بیش از ۲۱۰۰ دلار به ازای هر تن معامله می شود. قیمت های بالای فلزات احتمال رشد سودآوری شرکت های مرتبط را به شدت افزایش داده است. در این میان گزارش های ماهانه نمادهای فلزی در مرداد نیز گویای افزایش نرخ محصولات است. بر این اساس در گزارش های میان دوره ای باید در انتظار رشد محسوس سودآوری شرکت های فلزی و معدنی بود.

کف های قیمتی که قصد شکستن ندارند

در کنار نمادهای فلزی که با وجود عرضه های سنگین با رشدهای هرچند اندک خود از شاخص کل نیز حمایت کرده اند، دیگر نمادهای بازار معمولا با سطوح روانی قیمت دست و پنجه نرم می کنند. با وجود فشارهای عرضه همچنان این کف های قیمتی پایدار مانده اند. در این خصوص خودرویی ها در سال های اخیر میزان قابل توجهی از نقدینگی خرد بازار را به خود جلب کردند و سهامداران فعلی این گروه نیز با وجود اصلاح شدید قیمت همچنان بر ارزندگی سهام خود مصرند. بر این اساس برخورد این نمادها با کف های قیمتی نوسانات اندک قیمتی را برای این نمادها به همراه داشته است. در این میان بسیاری از سهامداران این گروه همچنان در انتظار شروع موج صعودی دیگری در خودرویی ها هستند و به خریدهای خود در کف های حمایتی ادامه می دهند. در شرایط کنونی به نظر می رسد اطمینان نسبی برای کف های قیمتی در این گروه و همچنین دیگر گروه ها به وجود آمده که احتمالا تهدیدی را برای شاخص کل ایجاد نخواهد کرد. البته در این میان شوک های مقطعی مانند بازگشایی «خساپا» به عنوان بزرگ ترین نماد خودرویی می تواند وضعیت متفاوتی ایجاد کند.