اقتصاد مهم است یا سیاست؟

در حالی که برخی از کارشناسان و تحلیلگران معتقدند در روابط خارجی، اقتصاد غالب تر از سیاست است و برخی خلاف این موضوع را مورد تاکید قرار می دهند، این سوال کلیدی مطرح است که در روابط بین کشورها، اقتصاد مهم است یا سیاست؟

به نظر باید هر دو مکمل یکدیگر باشند؛ زیرا با همکاری دیپلماتیک، منافع اقتصادی هم دنبال می شود. دو کشور متخاصم قاعدتا نمی توانند همکاری اقتصادی داشته باشند. اینکه قاعده عامی باشد که زمان را ایستا بدانیم و به این وسیله برتری یکی از حوزه ها را بردیگری مسلم فرض کردیم، چنین نیست. این موضوع به شرایط زمانی و مکانی برمی گردد. همچنان که آنتونیو نگری، شکل گیری جهانی شدن را علاوه بر عواملی مانند پایان جنگ سرد و شورش تیان آنمن (چین) می داند. یعنی اینکه در دوران جنگ سرد، دیپلماسی برتر از همکاری های اقتصادی شده و اقتصاد در خدمت دیپلماسی قرار گرفته تا بتوانند بلوک بندی های سیاسی را شکل دهد. ولی بعد از آن جهانی شدن اقتصاد و سازمان های اقتصادی فراگیر شد. حتی شتابزده از الفاظی مانند کمرنگ شدن و بی رونق شدن دولت ها هم نام برده شد. رفتارها و همکاری های اقتصادی چین بعد از مائو نیز شکلی فراتر از قبل گرفت و دیپلماسی در خدمت اقتصاد درآمد. جمله معروفی از دنگ شیائو پینگ به این مطلب اشاره دارد که رنگ گربه مهم نیست، مهم این است که بتواند موش بگیرد. پیگرد این شیوه توانست به چین کمک کند تا در طول زمانی که مراحل عضویت در سازمان تجارت جهانی (WTO) دنبال می کند، این کشور را از اصل کامله الوداد برخوردار کند.
این اصل تعرفه های ترجیحی بود که صادرات و ایجاد مناطق تجاری، جذب سرمایه گذاری خارجی را امکان پذیر می کرد و در نهایت توسعه اقتصاد چین را شکل بخشید. وقتی بیش از 97 درصد تجارت توسط کشورهای عضو سازمان تجارت جهانی صورت می گیرد که از یک مقررات ویژه و حتی داوری تحت نظارت آن سازمان تبعیت می کنند، به تبع اقتصاد شکل بزرگ تری گرفته است.
با نگاه به اتحادیه اروپا که کشورهای عضو، مشکلات سیاسی خاصی با یکدیگر ندارند و از گذار اقتصاد، رفاه و توسعه بیشتری عاید کشورها و مردمان آنها می شود، قاعدتا دیپلماسی هم حرکت اقتصادی به خود می گیرد. از همین رو نباید تنها بر یک حوزه عمل تکیه کرد. زیرا تقریبا همه حوزه ها به نحوی بر یکدیگر تاثیر می گذارند. به طور مثال حتی عوامل زیست محیطی بر اقتصاد و نهایتا بر دیپلماسی تاثیر می گذارند. اما عوامل اصلی یعنی اقتصاد ودیپلماسی چون دوبال به رفاه و توسعه کمک می کنند.
سیاست بستر لازم را برای همکاری اقتصادی فراهم کرده است. اگر همکاری سیاسی، نتواند منتج به رشد همکاری اقتصادی یا توسعه اقتصادی کشور شود، احتمالا در طولانی مدت در سطح علاقه به همکاری متوقف می شود. کشورهای موفق در عرصه اقتصاد، دیپلماسی موفقی را دنبال کرده اند که موجب شده، براساس توان اقتصادی که دست یافته اند، نقش تاثیرگذاری نیز در صحنه جهانی پیدا کنند. این هم آمیختگی با اقتصاد جهانی نقش موثری در همکاری های منطقه ای، جهانی و سازمان های بین المللی یافته است. افزایش سطح توسعه چین و هند چهره آسیا را دگرگون کرده است. به نحوی که با در نظر گرفتن جمعیت این دو کشور دنیا را ثروتمندتر از قبل می داند. 20 سال قبل لسترو تارو، ژاپن را یکی از لوکوموتیو های رشد جهانی می دانست، ولی در اوایل قرن بیست و یکم چین را قدرت برتر اقتصادی و همپای اتحادیه اروپا قلمداد می کرد و در پیش بینی هایی که از اقتصاد در پنجاه سال آینده ارائه کرده به نقش محوری چین و هند به عنوان قدرت برتر در اقتصاد جهانی اشاره می کند. ترکیه و برزیل هم با نگاه به اقتصاد خود را متحول کرده اند. آنها حتی در صحنه سیاسی دنیا به دنبال سهمی هم پای سایر اعضای دائم شورای امنیت هستند.

منبع: خبرآن لاین