بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : دوشنبه 2 مرداد 1396      12:22

فرمول اروپایی ادغام بنگاه‌ها

اقتصاد ایرانی: ادغام بنگاه های خرد و تشکیل بنگاه های کلان را می توان یکی از برنامه هایی دانست که در سال های اخیر به دفعات از سوی مسوولان مطرح شده است، طرحی که با وجود تاکید افزایش کارآیی بنگاه های خرد تاکنون اقدام اساسی در زمینه آن صورت نگرفته است. طرح موضوع ادغام بنگاه های خرد در کشور در راستای رسیدن به برندسازی مطرح شد، اما به دلیل نبود ضوابط دقیق این امر محقق نشد. روند طی شده در ایران در راستای ادغام بنگاه های خرد در حالی است که این روند در اروپا با توجه به در نظر گرفتن جمیع جهات به درستی اجرایی شده است.

به گزارش دنیای اقتصاد، برای ادغام در نظام های حقوقی اتحادیه اروپا و ایران دو منظر در نظر گرفته شده است که در این خصوص می توان به مقررات ناظر بر ضابطه ماهوی کنترل ادغام و مقررات شکلی اشاره کرد، مواردی که در نظام حقوقی اتحادیه اروپا با در نظر گرفتن ضابطه های واحد به درستی اجرایی شده اما در ایران این روند به درستی طی نشده است. گزارش «بررسی تطبیقی مقررات ماهوی کنترل ادغام از منظر حقوق رقابت در نظام های حقوقی اتحادیه اروپا و ایران» که در فصلنامه «مجلس و راهبرد» منتشر شده، بیانگر آن است که درنظام حقوقی اتحادیه اروپا این نظام درخصوص کنترل همه نوع ادغام ها، «اعم از واقعی و عملی»، ضابطه ای واحد و البته متفاوت با سایر رویه های ضد رقابتی شناسایی کرده تا به این طریق موانع عمده در رقابت موثر برداشته و به موجب آن شرایط برای ایجاد یا تقویت وضعیت مسلط محقق شود. اما در نظام حقوقی ایران درخصوص ادغام های «واقعی و عملی» دو ضابطه شناسایی شده است؛ به طوری که برای ادغام های واقعی «ایجاد تمرکز شدید» و درخصوص ادغام های عملی نیز ضابطه ماهوی «اخلال در رقابت» مدنظر قرار گرفته است. از سوی دیگر قانو ن گذار ایران رعایت الزامات و مقررات عام در باره رویه های ضدرقابتی را درخصوص «ادغام های واقعی» ضروری دانسته است؛ حال آنکه در نظام حقوقی اتحادیه اروپا مقررات خاص و ویژه ای برای کنترل ادغام ها از منظر حقوق رقابت وضع شده و به وضوح، عدم شمول مقررات عام درخصوص فعالیت های ضد رقابتی بر کنترل ادغام ها مورد توجه قرار گرفته است. در این گزارش هرچند این نکته مدنظر قرار گرفته است که ادغام در بسیاری موارد نه تنها مانعی برای رقابت محسوب نمی شود بلکه در برخی مواقع موجب افزایش رقابت نیز می شود، با این حال باید این نکته را نیز مدنظر قرار داد که ادغام صورت گرفته می تواند موجب ایجاد اخلال در رقابت نظام اقتصادی در جامعه نیز شود زیرا این امکان وجود دارد که ادغام صورت گرفته سبب «ایجاد انحصار و ایجاد تمرکز شدید و به تبع آن سوء استفاده» از وضعیت مسلط اقتصادی از سوی شرکت های بازمانده یا جدید التاسیس در اثر ادغام شود. در این خصوص می توان این نکته را مدنظر قرار داد که ممکن است شرکت جدید التاسیس اقدام به اخلال در رقابت کرده و اقدامات ممنوعه ای را مرتکب شود که فعالیت های ضدرقابتی به مفهوم عام خواهد بود. براین اساس به ادغام ها در حوزه حقوق رقابت باید به طور ویژه توجه شود به گونه ای که از آن به عنوان یکی از عوامل اصلی گسترش حقوق رقابت یاد کرد، بنابراین شناسایی ادغام های مجاز و ممنوع از منظر حقوق رقابت برای پیشگیری یا رفع آثار نامطلوب آن امری ضروری است.

انواع ادغام

براساس این گزارش ادغام ها از جهت ساختار اقتصادی به «ادغام افقی، عمودی و مختلط» تقسیم می شوند. براین اساس ادغام افقی زمانی رخ می دهد که دو یا چند شرکت که در یک حوزه جغرافیایی قرار دارند و موضوع فعالیت آنها واحد یا مشابه است با یکدیگر ادغام می شوند و یکی از این شرکت ها سهام یا دارایی شرکت های دیگر را تصاحب می کند. اما در صورتی که بین شرکت های سهامی که در سطوح مختلف فرآیند تولید یک محصول فعال هستند ادغامی صورت پذیرد از این ادغام به عنوان ادغامی عمودی یاد می کنند که در این زمینه می توان به ادغام یک شرکت بالادستی با یکی از توزیع کنندگان محصول (شرکت پایین دستی) اشاره کرد. اما ادغام مختلط یکی دیگر از ادغام های رایج زمانی محقق می شود که موضوع فعالیت تجاری دو شرکت که با یکدیگر ادغام شده اند با یکدیگر غیرمرتبط باشند و در صورتی که موضوع فعالیت آنها دارای ارتباط و پیوستگی است در حوزه های جغرافیایی مستقل از یکدیگر فعالیت کنند، به گونه ای که نه رقیب یکدیگر باشند و نه ارتباط تولیدکننده و مصرف کننده بین آنها برقرار باشد.

ادغام های واقعی مخل رقابت

از سوی دیگر در این گزارش چهار بند ادغام های واقعی مخل رقابت نیز ارزیابی شده است که در این خصوص می توان به این نکته اشاره کرد که در صورتی که در روند تحقق ادغام رویه های ضدرقابتی متعدد در نظر گرفته شود وقوع چنین ادغامی ممنوع خواهد بود. از سوی دیگر ادغام نباید منجر به افزایش قیمت کالا یا خدمات غیر متعارف شود روندی که وقوع آن مضر بودن ادغام در فضای رقابتی را به همراه خواهد داشت، البته این نکته را نیز باید مدنظر قرار داد که زمانی افزایش قیمت در نتیجه ادغام می تواند عامل نگرانی درخصوص بازار رقابتی محسوب شود که شرکت ناشی از ادغام بتواند با داشتن قدرت بازاری یا از طریق ایجاد مانع در ارائه محصول یا خدمت به بازار قیمت جدید را به صورت یک قیمت پایدار ثبت کند. یکی دیگر از مواردی که از آن به عنوان عامل مخل در ادغام های واقعی یاد می شود، ادغامی است که موجب ایجاد تمرکز شدید در بازار شود. معیاری که به کارگیری آن از نظر فنی و عملی، ساده تر بوده و نتایج حاصل از آن هماهنگی بیشتری با موازین حقوق رقابت دارد، مبانی وضع چنین محدودیتی را می توان در اهدافی چون جلوگیری از ایجاد انحصار، ممانعت از ایجاد موقعیت مسلط، حفظ رقابت موثر و حفظ منافع مصرف کنندگان دانست.

بنابراین اگرچه ادغامی ممکن است در حقیقت موجب افزایش کارآیی و آثار مثبت دیگر شود اما چنانچه ایجاد تمرکز شدید از پیامدهای ناگزیر آن باشد از منافع اقتصادی آن چشم پوشی شده و به لحاظ فنی حکم به ممنوعیت آن داده می شود. چهارمین عامل مخل ادغام های واقعی به ایجاد بنگاه یا شرکت کنترل کننده در بازار مربوط می شود. براین اساس هرگونه ادغامی که در نتیجه آن «شرکت کنترل کننده» ایجاد شود در محدوده ممنوعه قرار خواهد گرفت.

جمع بندی

با توجه به گزارش مذکور می توان گفت نظام حقوقی اتحادیه اروپا ضابطه کنترل ادغام را «ایجاد مانع عمده در رقابت موثر» اعلام کرده است و همچنین صریحا این ضابطه را بر تمام اقسام تمرکزها از جمله ادغام های واقعی و عملی حاکم دانسته است در حالی که در نظام حقوقی ایران در ادغام های عملی ضابطه «اخلال در رقابت» را مقرر و درخصوص ادغام های واقعی ضابطه «ایجاد تمرکز شدید» را اعلام کرده است، در حالی که هر دو دسته از ادغام ها از منظر آثاری که بر رقابت دارند مشابه یکدیگر هستند، بنابراین به نظر می رسد بهتر است که در نظام حقوقی ایران نیز ضابطه یکسانی برای انواع ادغام های واقعی و عملی در نظر گرفته شود.

از سوی دیگر براساس مقررات نظام حقوقی ایران ضابطه ارزیابی «ادغام های عملی» یعنی اخلال در رقابت بسیار کلی بیان شده حال آنکه در خصوص ادغام های واقعی ضابطه مشخص و ویژه «ایجاد تمرکز شدید» در نظر گرفته شده با این شرایط بهتر بود قانون به گونه ای تنظیم می شد که شامل ادغام های عملی نیز می شد. یکی دیگر از مواردی که می توان در این خصوص مطرح کرد این است که مفهوم ضابطه ماهوی کنترل ادغام ها در نظام حقوقی اتحادیه اروپا براساس راهنمایی هایی که کمیسیون اروپا منتشر کرده به خوبی تبیین شده در حالی که در نظام حقوقی ایران شورای رقابت تاکنون در این زمینه اقدامی صورت نداده است. از سوی دیگر نظام حقوقی ایران درخصوص ادغام های واقعی به منظور تجویز در مرحله وقوع ادغام رعایت الزامات و مقررات عام راجع به فعالیت های ضدرقابتی را نیز ضروری دانسته است، در حالی که مقررات عام بر فعالیت های ضدرقابتی که شامل موضوع هایی نظیر توافق ها یا فعالیت ها و رویه های ضدرقابتی یا سوء استفاده از موقعیت است مسلط می شوند.


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir