بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : سه شنبه 23 خرداد 1396      12:19

از کوتاه‌ترین راه باید صاحب تکنولوژی شویم

کارشناس نفت و گاز با حضور در کافه خبر تکنولوژی هایی که پس از برجام وازد حوزه نفت و گاز شد را بررسی و پیشنهاداتی را برای صاحب شدن تکنولوژی در داخل کشور ارائه کرد.

اقتصاد ایرانی: ساده سازی و پیاده سازی فناوری های مدرن دنیا هیچ شباهتی با تماشای آن از دور ندارد؛ چه بسیار پالایشگاه ها، کارخانه های بزرگ صنعتی و پروژه های از این دست در نمای زیبایی قاب گرفته شده اند که به باور بسیاری اجرای کردن آن در کشورهای در حال توسعه امری نشدنی و مهال به حساب می آید.

این گزاره در حالی از سوی گروهی مطرح می شود که در جغرافیایی وسیع دنیا چهره هایی هستند که پس از پایان دوران تحصیلات تکمیلی به جوامع مدرن بشری سفر می کنند تا با کنکاش در جزییات پیشرفته ترین و مدرن ترین تکنولوژی، راه را برای پیاده سازی آن در داخل کشور باز کنند. محمدابراهیم شفیعی در میان همین افراد قرار می گیرد.او که در مقطع دکترای مهندسی نفت با گرایش مخازن نفت و گاز را در دانشگاه کالگاری کانادا سپری کرده و تلاش کرده تا با حضور در مرکز تکنولوژی های پیشرفته و نوآوری در کانادا به روز ترین رویدادهای نفتی را جهت پیاده سازی در داخل کشور به جوانان ایرانی بسپارد. شفیعی اعتقاد دارد «خرید تکنولوژی دلیلی بر صاحب شدن و مالکیت فکری آن تکنولوژی نیست و کشور باید به سمتی حرکت کند که صاحب تکنولوژی شود و از کارشناسان و دانشجوهای داخلی برای صنعت نفت استفاده کند.» 

به گزارش خبرآنلاین، گفت وگو با محمد ایراهیم شفیعی مدیر کل سابق امور فناوری وزارت نفت و کارشناس انرژی را می خوانید:

                                                                                    *****
*
حدود یک سال و نیم از برداشته شدن تحریم ها و اجرایی شدن برجام می گذرد. در این مدت، شاهد تحولات مختلفی در فضای اقتصادی کشور بودیم و نمونه محسوس، شاخص های اقتصادی است که رشد قابل توجهی داشته است. به نظر شما، اثر برجام روی صنعت نفت چگونه بوده است؟

از جهت این که بتوانیم صادرات نفت را افزایش دهیم، برجام تاثیر گذاشته است. اما در حوزه های دیگر، من هنوز اثری از برجام ندیده ام.

*این دیدگاه را از چه نظری دارید؟

ببینید، در رابطه با واردات تکنولوژی باید بگویم که مبحثی در کشور تحت عنوان خرید تکنولوژی مطرح شد، اما برخی در تفسیر مفهوم خرید تکنولوزی اشتباه می کنند. اگر ما دو مقوله صاحب تکنولوژی شدن را با خرید تکنولوژی جدا کنیم، آن زمان می توانیم تشخیص دهیم که جایگاه تکنولوژی کجا است؟

حدود ۶۰، ۷۰ سال است که کشورمان به نام این که می خواهد مدرنیزه شود، به نام اینکه می خواهد تکنولوژی های غرب را وارد کند و توسعه تکنولوژی دهد، به سمت خرید تکنولوژی رفته است. اما خرید تکنولوژی هرگز مساوی با مالکیت و توسعه تکنولوژی نیست. خرید یعنی نظام حاکمیت دلالی. حاکمیت دلالی در کشور ایران بسیار پرقدرت است و به این آسانی نیز نمی توان با آن مبارزه کرد، چون دلالان نفوذ بسیار بالایی دارند و در همه جا نیز تقریبا دست دارند. در نتیجه اگر بتوانیم در گام اول، موضوع دستیابی به تکنولوژی و صاحب شدن تکنولوژی را با موضوع خرید آن جدا کنیم، شرایط را بهتر می کند.

* در حوزه خرید تکنولوژی در صنعت، بحث دلالی از چه زمانی شکل گرفت؟

شما موقعی که یک کالایی را می خرید، نظام های دلالی حاکم می شود، نه تکنولوژی. نظام های دلالی صرفا به سود نگاه می کنند و به این موضوع توجه می کنند که بالاترین نرخ سود در کدام بخش وجود دارد. به همین ترتیب کالاهای درجه دو و یا حتی پایین تر و از رده خارج را می خرند و می آیند به ما می فروشند.

دلالی تقابل کامل با اقتصاد مقاومتی دارد، نه تنها در حوزه نفت، بلکه در همه حوزه ها به اقتصاد صدمه می زند. نظام دلالی، نظامی است که عده ای صاحب ثروت و پول حاکم هستند و قدرت را در اختیار گرفته و صرفا در حوزه خرید تمرکز می کنند. این خرید با کیفیت و درجه بالا نیست. متاسفانه نظارت کاملی هم بر آن نمی شود. اگر کسی کالایی را وارد می کند، این که کالا از نظر کیفیت در چه درجه ای قرار دارد، اهمیت دارد.

* در این خصوص مثالی می زنید؟

در حال حاضر اکثر خرید هایی که از چین و سایر کشورها انجام می شود، به این معنا نیست که ما صاحب آن تکنولوژی شده ایم، بلکه فقط آن تکنولوژی را می خریم. از غرب هم می خریدیم، همین اتفاق رخ می داد.ما نیاز به تعامل با دنیا داریم . هم اکنون تکنولوژی و سیستم های موجود در داخل کشور قدیمی است. زمانی که سیستم را خریداری می کنید، باید قطعات آن را نیز بخرید. اگر اصل سیستم قدیمی باشد، باید قطعاتی که می خریم نیز قدیمی باشد. بسیاری از تکنولوژی هایی که در حوزه های نفت به کار می بریم، از رده خارج هستند. من زمانی که در کانادا کار می کردم، می دیدم بسیاری از خرید های ما، خریدهایی است که صاحب تکنولوژی معتقد بود از رده خارج شده اند.

مثل این می ماند که شما یک ماشین بنز سال ۲۰۰۲ می خرید. تا مادامی که این بنز را سوار می شوید، باید قطعات ۲۰۰۲ را خریداری کنید. نمی شود قطعه بنز 2017 را به ۲۰۰۲ ببندید.

من معتقدم ما در کشور نیاز به انقلاب تکنولوژی داریم؛ به خصوص این اتفاق باید در صنعت نفت بیفتد. صنعت نفت ایران، صنعتی است که بیش از ۱۰۰ سال قدمت دارد و دارای کارشناسان بسیار ارزشمند و صاحب نظر و توانا است، اما هیچ کس آن طور که باید از آن ها استفاده نمی کند.

خرید تکنولوژی و نظام دلالی وابستگی می آورد، مالکیت نمی آورد. تکنولوژی، بالاترین دارایی معنوی و فکری صاحب تکنولوژی است. در نتیجه هیچ کشوری یا هیچ سازمانی حاضر نمی شود پیشرفته ترین تکنولوژی های خود را در اختیار دیگران بگذارد. البته برخی از شرکت ها از طریق خرید، به سمت صاحب تکنولوژی شدن می روند که به آن مهندسی معکوس می گویند. اما ما در حوزه های اقتصادی کشور در زمینه دستیابی به تکنولوژی، ضعیف عمل کردیم.

اگر دائما نظام دلالی حاکم باشد و دلال کالاهای درجه دو و سه و کالاهای از رده خارج خریداری کند، هیچ گاه صاحب تکنولوژی نخواهیم شد. در حال حاضر نیز اگر چه تلاشهایی شده ولی آن طور که انتظار می رفت، در کشور پیشرفت لازم  خصوصا در صنایع نفت و گاز نداشتیم.

* به نظر شما در این عقب ماندگی تا چه اندازه تحریم ها موثر بوده است؟

زمانی که کالایی را راحت در اختیار شما می گذارند، به فکر مالکیت فکری آن کالا نمی روید. اما اگر تحریم و دسترسی به آن کالا سخت می شد، برای به دست آوردن آن تلاش می کردیم و ناچار می شدیم که خودمان مالک آن شویم. مدرس های تکنولوژی، تحریم ها در برابر دستیابی به تکنولوژی را یک فرصت می دانند. اگر این تکنولوژی ها به راحتی در اختیار قرار گیرد، هیچ وقت دیگران سراغ آن نمی روند و هزینه بیشتری را پرداخت نمی کنند که مالک آن تکنولوژی شوند. به عنوان مثال، زمانی که موبایل را با تکنولوژی پیشرفته در اختیار شما می گذارند، کمتر کسی می رود هزینه اضافه کند و مالکیت در تکنولوژی آن باعث شود.

به همین ترتیب، تحریم ها برای کشور صدمات و لطمات زیادی را به بار آورده، اما در حوزه تولید علم و توسعه تکنولوژی یک فرصت بوده است. در حوزه نفت آن طور که باید یا شاید، در بحث تکنولوژی کار نشده است. امروز ما باید صاحب هزاران تکنولوژی های باشیم که مدل های مختلفی دارد. برخی تکنولوژی ها از طریق مهندسی معکوس و برخی از آن ها را از مدل انتقال کسب می کنیم. این تکنولوژی ها را باید توسعه دهیم؛ تا جایی که آفریدگار، خالق و صاحب آن تکنولوژی شویم و آن زمان می توانیم ادعا کنیم.

هیچ کمپانی ای، تکنولوژی خود را دودستی به ما تقدیم نخواهد کرد، چون بالاترین دارایی محرمانه آن کمپانی است؛ چراکه اگر آن تکنولوژی را از دست بدهد، چیزی برای گفتن ندارد. زمانی که کمپانی تالبد (پیکان) ورشکسته شد، باید پول هنگفتی به دولت و سایر جاها می داد تا این دستگاه از دور خارج شده را از بین ببرد. کشوری مانند ایران آمد پول هنگفتی داد و آن را خرید. ایران بعد از آن ادعا کرد دارای تکنولوژی پیکان شده است. در صورتی که آن زمان ماشین های پیشرفته تر از پیکان در جهان بوده است و در آخر، به آن معنا در حوزه صنایع خودرو صاحب تکنولوژی نشدیم.

آیا در داخل کشور قابلیت تولید شیل نفت را داریم؟

این که ایران دارای ذخایر شیل نفتی و شیل گاز ها است، شکی نیست، ولی ما بخشی از این مخازن را مطالعه نکردیم و بخشی دیگر هم مطالعات کلی شده است. اما در هیچ کجای کشور، تولید از آن ها صورت نگرفته است ولی ما می توانیم در آینده از شیل های نفتی نفت تولید کنیم. آمریکا به این دلیل به دنبال شیل نفتی رفته که ناگزیر به توسعه بیشتر و تولید از آن ها شد و بر این اساس، تکنولوژی ها پیشرفته را در این حوزه توسعه داده است.

*اقداماتی که تاکنون در زمینه میادین مشترک انجام شده را چطور ارزیابی می کنید؟

در حوزه مخازن مشترک دو مسیر را باید دنبال کنیم. یک مسیر، تعامل با کشورهایی است که با ما در این مخازن مشترک هستند؛ به نحوی که آن ها به برداشت های غیرصیانتی ادامه ندهند. این که هر دو غیرصیانتی برداشت کنند، ضرر است. در نتیجه در گام اول باید با یک تعامل آن ها را مجاب کنیم که از برداشت بی رویه غیرصیانتی جلوگیری نمایند. دوما، باید براساس آن میزان سهمی که از نظر مالکیت از آن مخازن داریم، هر چه سریع تر ظرفیت تولید را بالا ببریم. اما متاسفانه این کار سال ها با تاخیر انجام شده است.

به طور مثال، در بعضی از میادین با مکانیزم های معمول، حداکثر می توانیم ۱۰ تا ۱۵ درصد کل نفت را می توانیم تولید کنیم و باقی مانده نفت در این میادین می ماند و به دام می افتند. به همین دلیل بایستی با تکنولوژی های پیشرفته و متولوژی های جدید، تولید از این میادین را افزایش داد.

از طرف دیگر، بسیاری از میادین قدیمی در کشور وجود دارند که در حال بهره برداری هستند؛ میدان های نفتی کشور باید دائم توسعه پیدا کنند و توسعه میدان را همراه با متولوژی های ازدیاد برداشت توسعه ای می توان بالا برد. به طور مثال، میدان آزادگان یکی از بزرگترین میادین نفتی کشور است که حدود ۶۰، ۷۰ کیلومتر طول و ۱۶ تا ۲۰ کیلومتر عرض دارد که نفت آن نسبتا سنگین است. تولید این میدان، دچار مشکلات فراوانی از جمله رسوب آسفالتین است که می توان آن را از طریق طرح توسعه نفتی و روش های پیش رفته افزایش و ازدیاد برداشت حل کرد.

پیشنهاد شما به دولت دوازدهم برای چهار سال آینده چیست؟

هر کالایی را که از الف تا انتهای آن را خودتان تولید کنید و آن کالا، پیشرفته ترین کالاها باشد. ما در جهان صاحب نام و برند می شویم و نمی توانند با ما رقابت کنند. در سال های گذشته تغییرات وسیع در سطوح مدیران کشور انجام شده است. در گذشته تعداد زیادی از مقامات صنعت نفت از خارج صنعت نفت آمده بودند که دارای تجربه و تخصص کافی نبودند.

در حوزه ازدیاد برداشت هنوز برداشت کشور برداشت صیانتی نیست و اگر در بخش های از مخزن تزریق گاز انجام می دهیم، این به مفهوم واقعی برداشت صیانتی نیست. در حوزه تکنولوژی باید کارهای بزرگی بزرگی انجام دهیم. اول باید ببینیم صنعت نفت چه تکنولوژی هایی نیاز دارد و نیاز مبرم آن کجا است. شاید به ۲۰۰ هزار تکنولوژی نیاز داشته باشید، اما نیاز نیست همه آن را در داخل تولید کنید. باید اولویت بندی شود. در عین حال، کوتاه ترین مسیری که خود کشور می تواند مالک تکنولوژی شود را انتخاب کنیم. باید با یک انقلاب و تحول، جبران کم کاری های گذشته را انجام دهیم خود مالک و صاحب فناوری های پیش رفته در حوزه های بالا دست و پایین دست شویم که با اعتقاد راسخ یقین دارم که امکان پذیر است.


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

کلمات کلیدی : وزارت نفت - برجام
نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir