بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : يکشنبه 31 ارديبهشت 1396      13:35

معنای رای مردم برای نفت

اقتصاد ایرانی: ۴ روز مانده به نشست ۱۷۲ اوپک، پرونده دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران نیز بسته شد. با اعلام نتایج نهایی شمارش آرا، دولت اعتدال گرا و اصلاح طلب حسن روحانی برای دومین بار توانست از مردم ایران رأی اعتماد گرفته تا با این انتخاب، تغییری در راهبرد اجرایی کشور صورت نگیرد. 

بدون شک ادامه دولت تدبیر و امید در ۴ سال آینده تاثیر خود را بر بخش های مختلف صنعت نفت و انرژی ایران و جهان خواهد گذاشت. اما نزدیک ترین رویدادی که می تواند از نتیجه انتخابات ۲۹ اردیبهشت ماه ایران متاثر شود، نشست آتی اوپک در روز ۲۵ مه (۴ خرداد) در شهر وین است. نشستی که قرار است اعضای اوپک و تولیدکنندگان غیراوپکی در رابطه با نحوه تمدید توافق کاهش تولید نفت با یکدیگر به بحث بنشینند.
مسلما پیروزی روحانی در انتخابات اخیر و انعکاس پیام ادامه سیاست های ۴ سال اخیر ایران در بازارهای بین المللی سبب می شود که هیات ایرانی با اعتماد به نفس بیشتری پای میز مذاکره بنشینند و از توان چانه زنی بیشتری برای تثبیت جایگاه خود در اوپک برخوردار باشند.
تاثیر انتخاب مجدد حسن روحانی بر افزایش قدرت ایران در چانه زنی های درون کارتلی منحصر به نشست آتی اوپک نخواهد شد. این مساله را می توان از زاویه یی کلان و در افقی بلندمدت تر تحلیل کرد. اگر این اتفاق نمی افتد ممکن بود که دستاوردهای دولت یازدهم در دیپلماسی نفتی ازجمله تلاش برای بازگرداندن نظام سهمیه بندی و دستیابی به سهم سابق ایران در بازارها به خطر بیفتد. نباید از خاطر برد که دستاورد تئوریسین های نفتی رقیب اصولگرای حسن روحانی در سال های زعامت محمود احمدی نژاد، حذف نظام سهمیه بندی و باختن سهم ایران از بازار به رقبایی همچون عراق و عربستان سعودی بود.
وزارت نفت دولت یازدهم به رهبری بیژن زنگنه در ۴ سال گذشته به خصوص پس از به ثمر رسیدن برجام نشان داد که به هیچ قیمتی حاضر به کوتاه آمدن از سهم تولید نفت ایران نیست. پشتوانه ایران برای دستیابی به این هدف، افزایش خیره کننده تولید و صادرات بعد از برداشته شدن تحریم ها بود. با توجه به محدودیت های فنی، ایران در آینده دیگر نمی تواند با این کارت بازی کند و برای ارتقای جایگاه خود در اوپک نیاز به افزایش توان تولیدی دارد. این مهم در گرو انعقاد قراردادهای جدید بیع متقابل موسوم به IPC است. قراردادهایی که در زمان تدوین و ابلاغ مورد آماج شدید مخالفان دولت و تریبون های آنها قرار گرفت و همین مساله سبب شد تا ایران زمان زیادی را از دست بدهد و امروز موضوع این گزارش به جای مخابره یک قرارداد جدید با یک شرکت معتبر بین المللی صرف پرداختن به چرایی عدم امضای قرارداد های نفتی و تاکید بر لزوم انجام آن باشد.
کارشناسان بارها بر این مساله تاکید کرده اند که میز مذاکره محل ایراد شعار و رجزخوانی سیاسی نیست و آنچه که سبب می شود یک کشور بتواند از رقبای خود امتیاز بگیرد، وجود یک پشتوانه واقعی است که بتوان آن را در مقابل حریف عرضه کرد. ترجمان این موضوع در حوزه دیپلماسی نفتی و مذاکرات اوپک، افزایش تولید و تکیه کردن بر آن برای به کرسی نشاندن حرف خود است.

به گزارش تعادل، نظر به این مباحث در گفت وگویی با مهدی عسلی نماینده سابق ایران در اوپک، مرتضی بهروزی فر کارشناس موسسه مطالعات بین المللی انرژی و سارا وخشوری مدیر موسسه اس وی بی، تاثیر انتخاب مجدد حسن روحانی بر جایگاه ایران در اوپک خصوصا در نشست آتی این سازمان و نیز الزاماتی که دولت دوازدهم باید در زمینه افزایش تولید و انعقاد قراردادهای جدید نفتی با شرکت های خارجی مدنظر داشته باشد را بررسی می کنیم.

التهابات روزهای پایانی تبلیغات ریاست جمهوری تنها منحصر به فضای داخل کشور نبود. بسیاری از رسانه های خارجی در روزهای اخیر به این موضوع پرداخته بودند که انتخاب احتمالی شخصی همچون ابراهیم رییسی به عنوان رییس جمهور ایران، چه تبعاتی را می تواند برای بازار نفت داشته باشد. در یکی از این تحلیل ها، هلیما کرافت تحلیل گر موسسه آربی سی کپیتال مارکتز عنوان کرده بود که با وجود اظهار پایبندی تمامی کاندیداهای ریاست جمهوری ایران به برجام نمی توان در عمل به تعهد آنها اطمینان حاصل کرد. کرافت معتقد بود که انتخاب کاندیدای اصلی اصولگرایان به عنوان رییس جمهور با توجه به گرایش ها و سیاست های عنوان شده ممکن است به افزایش تنش ها در منطقه و به خطر افتادن برجام منجر شود. مساله یی که می توانست تاجران نفت را با ریسک مواجه کند و به همین دلیل بود که آنها به صورت ویژه بر انتخابات ایران متمرکز بودند.

روز گذشته و با انتخاب حسن روحانی به عنوان دوازدهمین رییس جمهور ایران، نگرانی ها در رابطه با به خطر افتادن برجام از سوی این کشور از بین رفته و جهان به این اطمینان دست پیدا کرده که سیاست خارجی ایران در سال های آینده تغییر شگرفی نخواهد داشت.

دولت دوازدهم و نشست صدوهفتاد و دوم

یکی از ابعاد مهم دیپلماسی نفتی ایران در دولت یازدهم در حوزه نفت بود. رویکرد وزارت نفت در این زمینه سبب شد تا در توافق نفتی نوامبر ۲۰۱۶ هیچ کاهش تولیدی متوجه ایران نشود. اکنون صحبت از تمدید این توافق است و هیات نفتی ایرانی، آسوده خاطر از نتیجه انتخابات و مطمئن از تداوم سیاست های ۴ سال گذشته به وین سفر خواهند کرد. البته برخی کارشناسان معتقدند که سرنوشت تمدید توافق کاهش تولید پیش تر و با اعلام رسمی تمایل عربستان سعودی و روسیه به انجام این کار مشخص شده است و این مساله فارغ از هر نتیجه انتخاباتی در ایران رقم می خورد. مهدی عسلی، کارشناس انرژی و نماینده پیشین ایران در اوپک در این رابطه اظهار می کند:«این مساله قبلا و با تصمیم عربستان برای تمدید ۹ ماهه توافق تعیین تکلیف شده است. ایران و اخیرا عراق نیز از این تصمیم حمایت کرده اند. البته انتخاب آقای روحانی نیز این مساله را تقویت می کند چراکه به معنای ادامه احتمالی همان سیاست های پیشین است.
مرتضی بهروزی فر، کارشناس موسسه مطالعات بین المللی انرژی نیز هر چند انتخاب مجدد دولت روحانی را نشانه یی مثبت در جهت ثبات بازار نفت می داند اما او نیز معتقد است که نشست آتی اوپک چندان متاثر از نتیجه انتخابات ایران نخواهد بود. این کارشناس انرژی می گوید:«کشورهای دوست و دشمن اکنون می دانند که مسیر ۴ سال گذشته که از نظر من بخش عمده آن درست بود، ادامه خواهد یافت. آنها می دانند که سیاست ایران در پافشاری بر افزایش تولید و به دست آوردن سهم گذشته از بازار حتی با قدرت بیشتر ادامه می یابد و تغییری در این مسیر اتفاق خواهد نیفتاد. این اتفاق برای بازار نیز بهتر است چراکه مسلما از جانب ایران دچار تلاطم و اغتشاش نخواهد شد. البته با توجه به توافق عربستان و روسیه در مورد ادامه کار، توافق قبلی برای ۶ ماه دیگر نیز تمدید خواهد شد. انتخابات اخیر نیز بدین معناست که قرار نیست سیاست های ما در رابطه با اوپک و بازار نفت تغییر پیدا کند و این نشانه خوبی برای بازار خواهد بود».
سارا وخشوری مدیر موسسه مشاور انرژی اس وی بی نیز در اظهارنظری مشابه می گوید: «به نظر من انتخاب دوباره روحانی و تیم او حداقل در کوتاه مدت اثر ویژه یی بر وضعیت ایران در اوپک نخواهد گذاشت. هر چند می توان امیدوار بود تداوم دیپلماسی ایران در اوپک در بلندمدت با این موضوع منجر به وضعیتی بهتر شود».

آینده ایران در اوپک در گرو IPC

همان طور که هر سه کارشناس فوق الذکر در تاثیر اندک انتخابات ایران در نشست آتی اوپک و در دوره زمانی کوتاه مدت هم نظرند، در رابطه با تاثیرگذاری ادامه دولت روحانی در رابطه با افزایش قدرت ایران در اوپک از طریق جذب سرمایه های خارجی و افزایش سطح تولید متفق القولند. عسلی معتقد است دولت یازدهم زمان زیادی را در راه تدوین قراردادهای IPC از دست داد. قراردادهایی که از نظر عسلی شاید اگر همان نام بیع متقابل قدیمی خود را حفظ می کرد، سرنوشت بهتری پیدا می کردند.
این کارشناس می گوید: «بحث در مورد قراردادهای جدید ایران بیش از حد ادامه پیدا کرده و باید بلافاصله این مباحث خاتمه پیدا می کرد و به اصل موضوع پرداخته می شد. به نظر من اگر اسم این قراردادها را تغییر نمی دادند و به عنوان مثال بیع متقابل نسل چهارم می گذاشتند و چند نکته را در مورد دوره قرارداد و بازپرداخت اصلاح می کردند، احتمالا مخالفت ها کمتر می بود.»
وی در رابطه با سنگ اندازی های مخالفان دولت در این راه هشدار می دهد: نفت همواره ارزشمند باقی نخواهد ماند و ممکن است روزی برسد که ذخایر نفتی ایران روی دستش بماند. عسلی در همین رابطه می گوید: «به طور طبیعی رقابت سیاسی وجود دارد و مخالفان سعی می کنند دولت را ناکارآمد جلوه دهند. اما باید برای منفعت کشور در چارچوب قوانین کشور، هرچه سریع تر این قراردادها را به سرانجام رساند. ممکن است در ۲۰ سال آینده کسی دیگر نفت ایران را نخواهد و باتوجه به پیشرفت های تکنولوژیکی و توسعه انرژی های تجدیدپذیر، این نفت در زیرزمین باقی بماند. بنابراین هرچه زودتر این قراردادها را به سرانجام برسانیم و آن را تبدیل به دلار کنیم و اقدام به تاسیس پالایشگاه و پتروشیمی و صادرات صنایع انرژی بر کنیم به نفع کشور خواهد بود.»
عسلی در ارتباط با انتخاب مجدد روحانی به عنوان رییس جمهور و تاثیر آن بر تصمیم گیری سرمایه گذاران خارجی نیز معتقد است: «دولت سعی کرده بود با شرکت های برتر دنیا قرارداد امضا کند و برای این هدف قراردادهای بیع متقابل قبلی را جذاب تر کرد. همچنین برجام نیز با تلاش این دولت به دست آمد تا تحریم ها برداشته شده و فعالیت های بین المللی در ایران افزایش پیدا کند. این اقدامات در کنار انتخاب مجدد دولت، سبب می شود تا سرمایه گذاران با اطمینان بیشتری برای ورود به صنعت نفت ایران فکر کنند. چراکه همان افرادی که به دنبال برجام و ورود تکنولوژی برتر به ایران بودند مجددا به فعالیت خود ادامه می دهند. این مساله به ورود جریان بین المللی تقویت می کند.»
اما بهروزی فر با رفتارشناسی دولت های قبلی در طول تاریخ ۴۰ ساله جمهوری اسلامی، انتظار دارد که دور دوم دولت روحانی با محافظه کاری کمتری همراه بوده و دولت متهورانه اقدام به امضای قراردادهای جدید نفتی کرده و به منفعت کشور بیندیشد. وی می گوید: «دست دولت دوازدهم از بسیاری جهات بازتر از دولت یازدهم است. ایران در آغاز دولت گوشه رینگ و همه به آن مشتی می زدند. برجام نیز عملا حدود یک سال و نیم است که عملی شده است. ازسوی دیگر در دولت یازدهم زمان زیادی صرف بحث تدوین قرارداد IPC شد اما اکنون دولت این قرارداد را در دست دارد. مهم تر از همه دولت ها در دور دوم خود کمتر دست به عصا و محافظه کارانه رفتار می کنند. از این رو دولت دوازدهم بسیار بهتر از دوره قبل می تواند عمل کند. باید به این نکته توجه کرد که قدرت چانه زنی آقای زنگنه در اوپک تعداد بشکه های آن است نه اینکه بگوید من از کجا آمده ام و چقدر ذخایر نفتی دارم. تولید ایران است که نشان دهنده قدرت آن در بازار خواهد بود و نیاز به افزایش آن داریم.»
وی با اشاره به سست بودن مخالفت های صورت گرفته با IPC ادامه بهانه گیری های منتقدان دولت را غیرممکن می داند و می گوید: «دولت یازدهم این موضوع را ثابت کرد که ایران قدرت افزایش تولید گاز را دارد. اکنون می توان به افزایش تولید نفت فکر کرد و به جایگاه واقعی خود در بازار جهانی دست پیدا کنیم. از سوی دیگر بنیان مخالفت های صورت گرفته با قراردادهای جدید نفتی نیز روی آب است و چون غیرمنطقی بوده، امکان تداوم آن وجود ندارد. اگر دولت مقتدر عمل کند هیچ مشکلی در این زمینه به وجود نخواهد آمد و با توجه به تجربه ۴ ساله دولت روحانی، امضای قراردادهای نفتی می تواند با روند خوبی به پیش بروند.»
سارا وخشوری نیز دیدگاه مثبتی به روند سرمایه گذاری خارجی در صنعت نفت ایران در سال های آینده دارد و مدعای خود را بر خوش نامی مدیران نفتی فعلی در سطح بین المللی می داند. این کارشناس انرژی اظهار می دارد: «روحانی و همکاران او در قیاس با دیگر کاندیداهای ریاست جمهوری در ایران از اعتماد بیشتری در بازارهای بین المللی برخوردار هستند. چیزی که می تواند شانس ورود سرمایه خارجی به انرژی ایران را افزایش دهد. همچنین برجام میراث دولت یازدهم به ریاست حسن روحانی است و در نتیجه نتایج و پیامدهای آن تحت مدیریت تیم سابق قطعا با وضعیت بهتری پیش خواهد رفت. حالا و با انتخاب مجدد روحانی به عنوان رییس جمهور، سرمایه گذاران امید بیشتری برای ورود به صنعت نفت ایران و پذیرفته شدن مدل جدید قراردادهای نفتی دارند. به طور کلی همان طور که واکنش امروز بورس ایران نیز نشان داد اثر انتخاب روحانی بر اقتصاد امیدوارکننده و مثبت بود.»


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir