بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : يکشنبه 31 ارديبهشت 1396      13:0

چرا روحانی تکرار شد

اقتصاد ایرانی: دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری، شاید به نوعی صحنه «نه» گفتن مردم به افزایش یارانه های نقدی و پوپولیسم پس پرده آن بود. این رأی بی شباهت به «نه» ای که مردم سوئیس سال گذشته به افزایش رقم یارانه های نقدی گفتند، نبود. جامعه یک بار دریافت یارانه های نقدی را تجربه کرده بود و این بار آگاهانه مسیر سیاست های علمی اقتصادی را برگزید؛ از همین رهاورد شاید حالا زمان آن باشد که تیم اقتصادی روحانی نگاه دقیق تری را برای «هدفمندی» واقعی پرداخت های نقدی در دستور کار قرار دهد. از دیگرسو این انتخابات نشان داد که مردم نظریه ٩٦ درصد فقیر مقابل چهار درصد غنی را قبول ندارند؛ از این منظر هم آرای عمومی حکایت از گفتن «نه» به پوپولیسم بود؛ اعدادی که روشن نبود از کجا آمده و چگونه مورد ارزیابی قرار گرفته است؛ اعدادی که به جای همبستگی بیشتر بین مردم، جامعه را به سوی دوقطبی شدن پیش می برد.

به گزارش شرق، کارشناسان در گفتگویی دلایل اقتصادی باخت بزرگ رئیسی به روحانی را بررسی می کنند.

مردم فهمیدند ادامه راه با روحانی ممکن است

ابراهیم نکو، نماینده مجلس نهم

حضور تاریخی و مثال زدنی مردم در این انتخابات پیام های بی شماری داشت؛ نخست، مردم بسیار فهمیده تر و دارای شعور سیاسی بالاتری از آن شده اند که بشود آنها را با وعده های دروغین فریب داد. در این انتخابات، برخی از نامزدهای انتخاباتی رقیب آقای روحانی، حرمت ها را شکستند. تأسف بار است که برای یک پست و مقام، این گونه بی حرمتی به اشخاص و رقبا انجام شود و وعده های دورغین برای فریب مردم در دستور کار قرار گیرد. در رابطه با شعار ٩٦ و چهار درصدی آقای قالیباف، مردم پای صندوق های رأی نشان دادند آن چهاردرصدی ها، متوجه خود آقای قالیباف است. در واقع آقای قالیباف به مراتب رأی کمتر از چهار درصد را به خود اختصاص می داد و اگر می ماند، مردم این را به اثبات می رساندند. از سویی مردم ثابت کردند شعارهای آقایان قالیباف و رئیسی را در حد عوام فریبی دانسته و عملی شدن این شعارها را موجب خسارات سنگینی به شهروندان و خانواده های خود می دانند. مردم آمدند و در این انتخابات ثابت کردند مردم ایران بسیار متفاوت از ریاست جمهوری نهم و دهم شده اند و خود تحلیلگر هستند و می دانند چه اقدامات ارزنده و زیربنایی ای از سوی دولت وقت صورت گرفته است.
از سویی باید توجه داشت نوع تبلیغات کاندیداهای رقیب آقای روحانی، متأسفانه باعث هنجارشکنی هایی شد که موجب خسارت به شخصیت و جایگاه برخی افراد بود. قراردادن افراد معلوم الحال و خواننده های آن چنانی در کنار یک شخصیت مذهبی که حرمت او برای جامعه واجب است، از سوی مشاوران این نامزد، این آدرس غلط را داد که این گونه افراد دارای رأی هستند. متأسفانه قراردادن این فرد در کنار کاندیدای خاص، موجب بدبینی از سوی جامعه به برخی شخصیت های مذهبی شد که نباید اتفاق می افتاد. دلم برای آقای رئیسی سوخت که چرا برخی برای رأی آوری او، حتی افرادی را که طرد شده اند، کنار این شخص قرار می دهند. به صراحت می گویم، مردم نه به خاطر قرارگرفتن کاندیدا در کنار برخی شخصیت های معلوم الحال، نه به خاطر وعده و وعید های دورغین یا حرمت شکنی از سوی رقبای آقای روحانی، به آقای روحانی رأی دادند؛ بلکه از روی بصیرت و آگاهی و از اینکه ادامه مسیر با آقای روحانی ممکن است، به او رأی دادند. مردم به این آگاهی رسیدند که برای ادامه مسیر و اجرای سیاست های منطبق بر منطق، باید شخصیتی مانند آقای روحانی را انتخاب کنند؛ یعنی ضمن اینکه مردم «نه» بزرگی به افراد با وعده های دروغین گفتند، از روی آگاهی و واقعیت های موجود جامعه، در صحنه حضور پیدا کردند. نمی توان چنین حضوری از جانب مردم را صرفا در تقابل مردم با گروه یا فرد خاص حاضر در صحنه انتخابات، تعبیر کرد؛ بلکه مردم به درجه ای از شعور سیاسی رسیده اند که برای ساختن یک جامعه محکم تر با بنیه های مهم اقتصادی و سیاسی، باید شخصی مانند روحانی را در شرایط کنونی انتخاب کنند.

احمدی نژاد هم بود، شکست می خورد

علی سرزعیم، اقتصاددان

این انتخابات بیش از آنکه باخت آقایان رئیسی و قالیباف باشد، باخت مدل انتخاباتی آقای احمدی نژاد بود. هنر احمدی نژاد آن بود که موضوع انتخابات را از حوزه دموکراسی و مباحث مدرنیته یا سنت، بیرون کشید و به بحث فقر و غنا وارد کرد و دوقطبی را در آن عرصه شکل داد. انتخابات در دوره احمدی نژاد نشان داد او توانسته با وعده های توزیعی و بازتوزیعی، مردم را با خود همسو کند و انتخابات را ببرد. اصولگرایان در دام پیروزی احمدی نژاد افتادند؛ آنها تصور کردند چون احمدی نژاد توانست با آن وعده ها پیروز شود، آنها هم می توانند از همان طریق پیروز میدان باشند؛ اما نتیجه انتخابات نشان داد این استراتژی، نمی تواند استراتژی درستی باشد و جامعه ایران از چند مورد گذر کرده است. دیگر یارانه موضوعی نیست که تعیین کننده قطعی انتخابات باشد. ای کاش آقای احمدی نژاد ردصلاحیت نمی شد و این باخت اصلی را او تجربه می کرد. اکنون افزایش یارانه بیشتر نمی تواند جامعه را به سمت خاصی بکشاند. به عقیده من، این مسئله نکته کلیدی این انتخابات بود؛ البته فکر می کنم ما نباید مغرور بر این پیروزی شویم و پیام های درستی را که از سوی منتقدان دولت در تبلیغات انتخاباتی و همین طور هواداران دولت مطرح شده بود، نادیده بگیریم. از قدیم می گویند، دشمن درس های خوبی برای هر فرد دارد. منتقد وقتی نقد می کند، از آنجا که نقاط ضعف را مطرح می کند، می تواند به بهبود اوضاع کمک مهمی کند. یکی از نقاط ضعفی که مخالفان آقای روحانی روی آن دست گذاشته بودند، آن بود که ارزش یارانه ها به دلیل تورم، پایین آمده بود و این مسئله برای افراد فقیری که تحت پوشش نهادهای حمایتی قرار ندارند، وضعیت آسیب زایی را ایجاد کرده بود. بنابراین، در عین حال که یارانه عاملی نیست که بتواند نتیجه انتخابات را تعیین کند؛  باید این را هم یاد بگیریم که هدفمندی یارانه ها باید از سوی دولت دوازدهم، جدی گرفته شود و هرچه سریع تر یارانه دهک های برخوردار قطع شده و از دهک های ضعیف تر که تنها راه ارتزاق شان همین یارانه است، بیشتر حمایت شوددولت جدید باید یارانه فقرا را افزایش دهد؛ البته این به آن معنا نیست که دولت باید دست به افزایش یارانه کل افراد یارانه بگیر بزند، زیرا اصولا بودجه دولت کفاف پرداخت این حجم از یارانه را نمی دهد. خوشبختانه دولت یازدهم، پایگاه اطلاعاتی لازم را در این زمینه فراهم کرده و اکنون می تواند دست به این عمل بزند. دو سال پیش چنین امکانی برای دولت فراهم نبود؛ اما اکنون چنین بستری برای دولت دوازدهم فراهم است. نکته دیگری که دولت باید به آن توجه کند، به مسئله طرح های دولت برمی گردد که هرچند فراهم شده؛ اما هنوز اجرائی نشده است. در تبلیغات مخالفان دولت، به خوبی روی بحث کارورزی و اشتغال جوانان دست گذاشته شده بود؛ درحالی که دولت در این راستا اقدام کرده بود. این امر نشان می دهد جامعه در زمینه اشتغال، مطالبه جدی دارد و باید هرچه زودتر دولت در این زمینه وارد عمل شود. بالابودن سن کابینه هم از سوی منتقدان مطرح شده بود که آقای روحانی قول داده نسبت به نوگرایی و کاهش سن اعضای کابینه اقدام کند. این امری است که طرفداران آقای روحانی هم روی آن اتفاق نظر دارند. خواست ملی دیگر که بین مردم و منتقدان دولت مشترک است، شفافیت و آزادی بیشتر اطلاعات و جلوگیری از فساد است که باید از سوی دولت جدی تر پیگیری شود. علاوه بر آنکه در ماجرای ٩٦درصد و چهار درصدی که از سوی آقای قالیباف به صورت کپی برداری شده از آقای احمدی نژاد مطرح شده بود که حتی اصل آن (احمدی نژاد) هم برای مردم زیر سؤال رفته، دیگر برای مردم جذابیتی ندارد، چه برسد به نسخه کپی شده، آن هم ناشیانه اش که دیگر مورد اعتماد مردم نبود! در مجموع پیام اصلی این انتخابات گذر از پوپولیسم بود و نشان داد انتخابات سال ٩٦، یک اتفاق نبود. کشور یک چرخش تاریخی به سوی عقلانیت در انتخاب ها را تجربه می کند که پیام بسیار امیدبخش این انتخابات است.

مردم تفاوت طلا و مس را می دانند

سعید لیلاز، استاد اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی

اتفاقی که در دوازدهمین انتخابات ریاست جمهوری افتاد، این بود که مردم به تمامی نشان دادند هیچ نکته ای را از جناح راست باور و قبول ندارند. می خواهم بگویم انتخابات دوازدهم ریاست جمهوری، «نه» مردم به «پوپولیسم» بود. «نه» مردم به «بی اخلاقی» بود. «نه» مردم به «دروغ گویی» بود؛ چراکه مردم دریافته بودند شعارهای این چنینی پشتوانه ای ندارد و این سخنان برای شان نان و آب نمی شود. مردم ایران نه حافظه تاریخی ضعیفی دارند و نه بی سوادند. آنها فرق طلا و مس را تشخیص می دهند و با طنابی که یک بار به چاه رفته اند، دوباره به چاه نمی روند.
این انتخابات صحنه چند رفتار و کنش سیاسی بسیار بسیار زشت و قبیح بود؛ نخست بیانیه مؤتلفه علیه آقای میرسلیم بود. این بیانیه نشان داد اینها نه تنها کار حزبی را متوجه نشده اند، بلکه خودشان هم به تصمیم خودشان احترام نمی گذارند. مورد دیگر ملاقات آقای رئیسی با آقای امیر تتلو بود. می خواهم بگویم فردی که خودش را «کمربسته» امام رضا (ع) معرفی می کند، اجازه ندارد که امام رضا را وسط مناقشه سیاسی بیاورد. مورد سوم قبیح در این انتخابات، بود؛ اتهام دولت و مدارس به ترویج همجنس گرایی. این سطح از بی اخلاقی برای جمع کردن رأی، زشت است. مورد آخر و چهارم یارانه ٢٥٠ هزار تومانی بود.
اما مردم به همه این قباحت ها «نه» گفتند؛ به دروغ گویی «نه» گفتند و در یک کلام تکلیف جناح راست را که ادعای اصولگرایی دارد، روشن کردند. می خواهم بگویم رابطه جریان راست با جریان اصولگرایان در این انتخابات به کلی قطع شد.
تجربه پوپولیسم در ایران مربوط به قرن پیش نیست که مردم فراموش کرده باشند؛ این تجربه چهار سال پیش است و مردم هنوز آن را فراموش نکرده اند. حتی می خواهم بگویم این مردم هنوز تجربه انقلاب را هم فراموش نکرده اند. تجربه جنگ را هم به همین ترتیب و اتفاقا از سال ١٣٧٦ شروع به مبارزه با پوپولیسم کرده اند. جناح راستی که زمانی می خواست زنان را برقع پوش کند، امروز با امیر تتلو نشست و برخاست می کند. اما شاید این پرسش پیش بیاید که چرا؟ چرا اینها این روش از پوپولیسم را در دستور کار قرار دادند؟ باید توضیح داد که اینها همه محصول ارتباط کم و تقریبا قطع و گسسته آقایان با مردم است. آنها با واقعیات روز جامعه ایران ارتباطی ندارند. اتفاقا شیوه عوام فریبی شان هم از جایگاه زور است. آنها حتی با پوپولیسم هم امنیتی برخورد می کنند. درست به دلیل بی سوادی و به روز نبودن، اینها سعی کردند از شعار ١٢ سال پیش یک پوپولیست واقعی بهره بجویند؛ یعنی پرداخت یارانه های نقدی. غافل از اینکه مردم با یک طناب پوسیده دوبار به چاه نمی روند. اتفاقا اگر آقای احمدی نژاد هم کاندیدا می شد، اصلا سراغ موضوع اقتصاد نمی رفت؛ او موارد دیگری در سر داشت. تصویر جناح راست از مردم، تصویر ساده لوحانه ای است. اتفاقا تیم آقای رئیسی را هم تیم آقای احمدی نژاد اداره می کرد که هیچ ارزشی برای رئیس جمهوری شدن او قائل نبود. با این همه به آقای روحانی هشدار می دهم، در سفرهایی که به استان های مختلف داشته ام، برایم مسجل شده است که بزرگ ترین منشأ نارضایتی مردم، استاندارهایی هستند که خموده و بی حوصله اند؛ اینها هیچ غیرتی برای دولت ندارند. همه چیز برایشان علی السویه است. آقای روحانی باید کابینه اش را ترمیم کند.

نه به تکرار احمدی نژاد

هادی حق شناس، نماینده اسبق مجلس

به نظر می رسد، رأی به روحانی از دو منظر قابل تحلیل است؛ نخست اینکه این انتخابات تأییدی بر سیاست های اقتصادی چهار سال گذشته بود؛ سیاست های مبتنی بر تنش زدایی با دنیا و همچنین اتخاذ سیاست های پولی، مالی و ارزی باثبات. از سوی دیگر دولت که توانسته بود با اتخاذ سیاست های راهبردی، اقتصاد ورشکسته سال ١٣٩٢ را به ریل اصلی بازگرداند، دوباره از مردم رأی اعتماد گرفت. به عبارت ساده تر، کنترل نرخ تورم و رساندن آن به تورم یک رقمی مورد تأیید شهروندان بود. از سوی دیگر، توجه دولت به صنایع نفت و گاز، خودروسازی، پالایشگاهی، پتروشیمی و دستاورد تراز تجاری مثبت دو ساله گذشته، مورد تأیید مردم قرار گرفت. مردم تأیید کردند که برجام نه تنها آثار مثبت سیاسی برای اقتصاد داشته است، بلکه بستر مناسبی برای روابط تجاری ایران و جهان برقرار کرد. آنها تأیید کردند که ناوگان هواپیمایی باید نوسازی شود، ناوگان کشتی رانی باید نوسازی شود؛ تکنولوژی جدید وارد بنگاه های اقتصادی شود و در مجموع توجه دولت یازدهم به بخش واقعی اقتصادی را پسندیدند؛ بنابراین یک رویکرد رأی دهندگان به آقای روحانی توجه به عملکرد چهار سال گذشته بود.
اما رویکرد دوم رأی دهندگان سلبی بود؛ یعنی مردم تمایل نداشتند که دولتی برسر کار بیاید که رفتارهایی همچون رفتارهای دولت نهم و دهم را داشته باشد. مردم تمایل نداشتند که بی مزد و بدون کارکردن، حق دریافت یارانه های سه برابر را داشته باشند. مردم عوارض مسکن مهر را دیده بودند و نخواستند مسکن مهر دیگری ایجاد شود که هزینه آن با عنوان تورم از درآمد فقرای جامعه کسر شود. مردم احساس کردند که مقدسات و به طور مشخص خادمان امام هشتم، می خواهند از آنها استفاده ابزاری کنند؛ درحالی که در سنوات گذشته، از تولیت آستان قدس رضوی، هیچ توجه ویژه ای به وضع فقرا نشده بود. مردم در حالی عملکرد اقتصادی و سیاسی دولت یازدهم را تأیید می کردند که مطالبات آنها در سطح مطلوب تأمین نشده بود؛ هرچند این دلیل بر آن نشد که دست به انتخابی بزنند که آن انتخاب رفاه شهروندان را در سال ١٤٠٠ نه کمتر از سال ١٣٩٦ بلکه کمتر از ١٣٩٢ کند. مردم پیش تر شعارِ آوردن پول نفت سر سفره ها را شنیده و امتحان کرده بودند؛ بنابراین با این گفته که ما می توانیم یا ما منابع داریم، ولی هیچ گاه منشأ منابع مشخص نشود، مجددا فریب مسکن اجتماعی، یارانه چند برابر و اشتغال شش میلیونی را نخوردند. شاید بتوان در یک جمله، دو دیدگاه را بیان کرد: مردم این بار با آگاهی کامل می دانستند که چه می خواهند و چه نمی خواهند. آنچه می خواستند این بود که رفاه پایدار شود و آنچه نمی خواستند، مسکن ناپایدار بود. آنچه در این دوره از مناظره های انتخاباتی مطرح شد استفاده ابزاری از شاخص های اقتصادی بود. پوپولیسم یا «هدف وسیله را توجیه می کند»، بارها با مردم مورد آزمایش قرار گرفته شده بود. در سال های ١٣٨٤ تا ١٣٩٢ بارها گفته شد که بی کاری ریشه کن شده و نرخ تورم کنترل شده و وضع مردم مطلوب شده است؛ اما در عمل چنین اتفاقی نیفتاده بود. پوپولیسم یک بار دیگر با همان شعارهای نان، مسکن، کار و وفور منابع خواست که اقشار آسیب پذیر را جذب خود کند، ولی در عمل چنین اتفاقی نیفتاد. این بار پوپولیسم هم از ابزار اید ئولوژیک و هم از ابزار معیشتی بهره جست اما به دلیل تجربه نه چندان دور گذشته و آگاهی های مردم و تجربه انتخابات آمریکا و برخی کشورهای اروپایی، پوپولیسم در ایران به هدف خود نرسید. ترامپ یک پدیده منفی در جهان بود. اطلاعات سیاسی افکار عمومی را در جهان افزایش داد که چگونه سیاست مداران پوپولیسم از نیازهای مردم سوءاستفاده می کنند.


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir