یارانه؛ از خیال تا واقعیت
اقتصاد ایرانی: هر چه به روز انتخابات دوازدهمین دوره ریاست جمهوری نزدیک می شویم، بازار شعارهای انتخاباتی داغ تر می شود.
در میان وعده هایی که به مردم برای آینده داده می شود، «یارانه ها» بیشترین توجه را به خود جلب کرده است. یک کاندیدا وعده پرداخت یارانه ۱۵۰ هزار تومانی را در دولت خود متعهد شده و کاندیدای دیگر، مدعی شده که امکان افزایش ۳ برابری یارانه ها برای اقشار خاص وجود دارد و حتی از یارانه ۲۵۰ هزار سخن گفته است.
به گزارش خبرآنلاین، اما آیا واقعا در شرایط فعلی اقتصاد کشور، امکان تحقق وعده های اقتصادی یارانه ای وجود دارد؟ و اگر یارانه ها چند برابر شود، چه اتفاقاتی را باید برای اقتصاد ایران متصور شویم؟ در این خصوص، ۲۰ اقتصاددان، تحلیگر و صاحب نظر پاسخ دادند.
* داوود دانش جعفری، وزیر اقتصاد دولت نهم: این مسابقه ای که الان من می بینم نامزدها گذاشته اند که اگر من بیایم، یارانه را ۳ تا ۵ برابر می کنم، ضد اقتصاد و ضد اقتصاد مقاومتی است. نباید فکر کرد که این کار موجب افزایش درآمد مردم می شود. درآمد مردم باید از محل کار و تلاش باشد، نه اینکه کالا را گران کنیم و تورم را به جامعه تزریق کنیم ولی از طرفی بگوییم که پول جدیدی را نیز به مردم بدهیم.
*کاظم جلالی، رییس مرکز پژوهش های مجلس: برخی محاسبات انجام شده نشان می دهد اگر یارانه نقدی فقط بخواهد دو برابر شود و منابع آن از محل افزایش قیمت بنزین تامین شود، نرخ این فرآورده به حدود لیتری ۳۰۰۰ تومان افزایش خواهد یافت.
* بایزید مردوخی، مشاور وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی: همین که یارانه را سه برابر کنند، باید بگویند وسایل این کار چه خواهد بود. برای مثال، می گویند مالیات جدید وضع می کنیم و از جیب مردم می گیریم و بابت یارانه ها هزینه می کنیم. یک راه افزایش یارانه های نقدی، افزایش قیمت حامل های انرژی است. یعنی برای افزایش سه برابری یارانه ها باید قیمت سوخت ۶ برابر شود. اما آیا چند برابر شدن قیمت سوخت را جامعه می تواند تحمل کند؟
* مصطفی کواکبیان، نماینده مجلس: کسی که وعده یارانه سه برابری می دهد یا حقه باز است یا قانون را دور می زند. بزرگ ترین نعمتی که در اختیار داریم، عقل است و باید به شعارهایی که این روزها داده می شود، تفکر کنیم. شعارهای عوام فریبانه راهی برای تحت تاثیر قرار دادن عقل است.
* حسین عبده تبریزی، مشاور وزیر اقتصاد دولت اصلاحات: متاسفانه هیچ برنامه مدونی ارائه نمی شود و افرادی که تا دیروز طی نامه نگاری با یارانه ها مخالف بودند؛ امروز وعده های خیالی افزایش یارانه می دهند که به هیچ وجه با ظرفیت های اقتصادی کشور مطابقت ندارد.
* علی کاردر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران: ما با این همه توسعه ای که در پارس جنوبی داشته ایم، گاز را هر مترمکعب چهار تومان می فروشیم. هر میزان که مبلغ یارانه ها بیشتر شود، باید از این چهار تومان برداشت شود. با افزایش رقم یارانه ها توسعه کشور با مشکل مواجه می شود و حتی پولی برای این نفت و توسعه آن باقی نمی ماند.
* عباس کاظمی، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی: قیمت بنزین را دولت تعیین می کند و معلوم نیست برای یارانه ۱۵۰ هزار تومانی قیمت بنزین چقدر شود. اما همان طور که رییس مجلس گفت، چنین پول هایی در کشور وجود ندارد مگر آنکه افرادی که چنین قول هایی می دهند گنج پیدا کرده باشند.
* احمد میدری، معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی: پیشنهاد می شود به جای این که با وعده های توخالی و خیال بافانه، مردم را به سمت خود جلب کنیم، مشکلات واقعی اقتصاد ایران را مورد هدف قرار دهیم و از بسیج عمومی استفاده کنیم تا مشکلات ساختاری اقتصاد ایران حل شود. اگر یارانه ها سه برابر شود، ظرف مدت یک سال تورم دوباره قدرت خرید مردم را یک سوم می کند. پدیده ای که در دولت احمدی نژاد رخ داد، یک قاعده است. یعنی از طریق ایجاد تورم یارانه پرداخت شود و آن یارانه قدرت آحاد جامعه را از بین می برد.
* سعید شیرکوند، اقتصاددان: برخی از دوستان متاسفانه کشورداری را با عوام داری اشتباه گرفته اند. کشورداری یک مقوله است، عوام داری یک مقوله است. دولت که بنا ندارد برای مردم دلبری کند. بنای دولت این است که وظایف خود را انجام دهد. مگر چند درصد جامعه ما، نگاه عوامانه دارند؟ این یک باور غلط است که فکر می کنند مردم عوام هستند.
* سعید لیلاز، تحلیلگر مسایل اقتصادی: اگر قرار شود یارانه ها به ۲۵۰ هزار تومان در ماه افزایش یابد، دلار باید ۸ هزار تومان بشود. کاندیداهایی که دوست دارند وعده بدهند، چرا دست شان به کم می رود؟ دلار را به ۴۰۰ هزار تومان برسانند تا بتوانند یارانه ۲ میلیون تومانی پرداخت کنند. گر لیتری هزار تومان به قیمت بنزین اضافه شود، یعنی بنزین به لیتری ۲ هزار تومان برسد، می توان حدود ۷۰ هزار تومان به مقدار یارانه اضافه کرد. اگر قرار باشد با یک تورم لجام گسیخته حرکت کنیم، می توان یارانه بیشتری پرداخت کرد.
* محمد خوش چهره، استاد اقتصاد دانشگاه تهران: برخی افراد وعده افزایش یارانه را می دهند که در این مورد ضرب المثلی وجود دارد: ما را به خیر تو حاجت نیست، شر مرسان.
* حسین راغفر، اقتصاددان: متاسفانه این روزها وعده هایی درباره افزایش یارانه ها مطرح می شود که علاوه بر اینکه برای اقتصاد ما آسیب زاست، بلکه تحقق پذیر هم نیست و با نگاهی به منابع مالی موجود مشخص می شود که دولتی که ۷۰۰ هزار میلیارد تومان بدهی دارد و ۵۰۰ هزار میلیارد تومان باید صرف تامین طرح های عمرانی خود کند، نمی تواند این افزایش یارانه هایی را که وعده می دهد عملی کند.
* اسدلله عسگراولادی، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران: مردم می فهمند که حرف های برخی نامزدها همه شعار است و آنها حتی برنامه هم ندارند. از کجا می خواهند یارانه را سه برابر کنند یا ۲۵۰۰ هزار تومان کارانه بدهند. هیچ دولتی همچین پولی را ندارد بدهد. ما ۸۰ میلیون جمعیت هستیم، مسخره است اینکه ۲۵۰ هزار تومان به هر فرد بیکاری بدهند. این یعنی پرداخت ۲۲۰ هزار میلیارد تومان، این حرف ها غلط است و در حد شعار انتخاباتی است و من اعتقادی به این حرف ها ندارم.
* عباس عبدی، فعال سیاسی: اصولگرایان هرگز در تاریخ جمهوری اسلامی ایران به دنبال بهبود وضعیت اقتصادی کشور نبوده و امروز نیز با شعارهای پوپولیستی مسیری را در پیش پای مردم قرار داده اند که هرگز نمی توانند از آن تا سال های آینده خود را منفک کنند. شعارهای احمدی نژاد در ۸ یا ۱۲ سال قبل مطلوبیت داشت، اما امروز دیگر نمی توان آن شعارها را داد.
* سیامک قاسمی، کارشناس اقتصادی: واضح است که افزایش شدید یارانه های نقدی برای یک دولت فقیر با درآمدهای نفتی پایین به دلیل پایین بودن قیمت نفت و در حالی که بیش از ٤٠٠٠ هزار میلیارد تومان پروژه عمرانی و زیرساختی کشور نیمه تمام مانده است، در صورت تحقق می تواند همچون مخدر کوتاه مدتی برای طبقاتی از جامعه باشد که در بلندمدت اقتصاد بیمار ایران و به ویژه دولت را از درون فلج می کند.
*مجیدرضا حریری، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران: شعارهای خطرناکی در این دوره از رقابت های انتخاباتی به گوش می رسد. یارانه ۱۵۰ هزار تومانی و پرداخت پول به بیکاران و... می تواند انگیزه های تولید و تلاش را نابود کند. بهتر است دولت بدون فوت وقت اعلام کند همین یارانه ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی چقدر از مردمان طبقه متوسط را فقیر کرد. موج تورمی ناشی از تزریق بی هدف نقدینگی هم سفره خانوارها را کوچک و هم بحران ها را تشدید کرد،. ه این ترتیب چرا باید کسانی با شعار یارانه ۱۵۰ هزار تومانی درصدد خرید رای باشند؟
* مهدی نصرتی، اقتصاددان: بعضی از کاندیداهای وعده سه برابر کردن یارانه، بیکارانه به همه افراد بالای ۱۸ سال، وام ازدواج ۲۰ میلیونی و از این قبیل داده اند. حذف یارانه دوسوم از مردم به نفع یک سوم باقی مانده، افزایش چند برابری قیمت بنزین، آب، برق و گاز، افزایش شدید قیمت دلار، چاپ اسکناس و ایجاد پول بدون پشتوانه، حذف یا کاهش شدید خدمات عمومی و فروش دارایی ها و سرمایه های دولت و کشور، ۶ راه تامین منابع این وعده ها است.
* حمیدرضا صالحی، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران: اگر یارانه ها افزایش پیدا کند احتمال اینکه قیمت برق نیز به سمت واقعی سازی پیش برود، وجود دارد. این در حالی است که باید توجه کرد قدرت خرید مردم و درآمدشان افزایش پیدا می کند یا خیر. چارچوب وعده افزایش یارانه کاری عبث و بیهوده است. یارانه باید به اقشار پایین جامعه یا دهک های پایین پرداخت شود تا بتوانند مشکلات خود را حل کنند.
* رضا بوستانی، کارشناس اقتصادی: بیراه نیست اگر وعده پرداخت حاتم وار یارانه نقدی را که بدون در نظر گرفتن عوامل فقرآفرین بیان می شود، تنها سیاستی عوام گرایانه بخوانیم. سیاستی که نه با منطق اقتصادی و نه با کرامت انسانی سازگار است. یادمان باشد عدالت با آزادگی زیباتر است. حتی اگر با پرداخت یارانه نقدی بتوان برابری ایجاد کرد، ولی این برابری، آزادگی را برای یارانه بگیران همراه نخواهد داشت. پیش تر بسیاری بر ارزش کار و آزادگی تاکید کرده اند، اما سخن سعدی همچنان شنیدنی است: «هر که نان از عمل خویش خورد، منت حاتم طایی نبرد.
* بهمن آرمان، تحلیلگر اقتصادی: پرداخت یارانه، آن هم به صورت سراسری آثار زیانباری را برای اقتصاد به همراه دارد؛ چراکه سبب می شود اعتباراتی که باید صرف سازندگی و اشتغال پایدار شود، صرف پرداخت یارانه خواهد شد. در عمل یارانه ها حتی نمی تواند سود مردم و یارانه بگیران را در بر داشته باشد. می بینیم که فشارهای تورمی ناشی از پرداخت یارانه خود سبب می شود مشکلات اقتصادی مردم دو چندان شود.
