بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : سه شنبه 15 فروردين 1396      11:15

مثلث تورم‌ساز پایان سال

اقتصاد ایرانی: بررسی های آمارهای بانک مرکزی نشان می دهد که نرخ تورم خوراکی ها در دو ماه پایانی سال، افزایش قابل توجهی داشته و به یکی از علت های اصلی رشد تورم کل در این بازه زمانی تبدیل شده است. مطابق این بررسی ها، «نوسانات فصلی و افت عرضه محصولات کشاورزی»، «افزایش تقاضای پایان سال» و «نوسان نرخ ارز و حجم پول»، سه عامل اصلی رشد قیمت مواد خوراکی بودند. اثرگذاری این عوامل باعث شده مطابق آمارهای گزارش خرده فروشی بانک مرکزی تورم ماهانه سه گروه خوراکی در اسفندماه به بالای سطح ۱۹ درصد برسد.

به گزارش دنیای اقتصاد، بررسی ها نشان می دهد که تورم خوراکی ها در سال ۱۳۹۵ روند صعودی را طی کرده و به بیشترین مقدار در پایان سال ۱۳۹۵ رسیده است. نرخ تورم نقطه به نقطه تورم گروه خوراکی ها و آشامیدنی ها از ۲ درصد در فروردین ماه سال قبل به ۱۷.۸ درصد در اسفندماه رشد کرده است. این افزایش باعث شده که تورم کل اقتصاد ایران نیز تحت تاثیر قرار گیرد و در مسیر صعودی قدم بگذارد. افزایش قیمت مواد خوراکی را می توان در پایان سال به سه دلیل نسبت داد: نخست آنکه در انتهای سال به سبب افزایش تقاضا، قیمت برخی مواد خوراکی نیز افزایش می یابد و اصولا نهادهای مرتبط سعی می کنند با افزایش عرضه قیمت ها را تنظیم کنند. دلیل دوم را می توان اثر نوسانات فصلی عنوان کرد، در سال گذشته به دلیل افت دما بسیاری از محصولات کشاورزی مانند میوه ها و سبزی ها با افت عرضه روبه رو شدند و این عامل باعث شد قیمت این مواد خوراکی در بازار افزایش یابد. دلیل سوم را نیز می توان نوسانات ارزی و رشد عرضه پول در سال گذشته عنوان کرد. برخی از پژوهش ها تایید می کنند که دو متغیر حجم پول و نوسانات ارزی با تورم خوراکی ها، همبستگی بالا دارند.

روند صعودی تورم خوراکی ها و آشامیدنی ها

بررسی های صورت گرفته از گزارش شاخص بهای مصرف کننده در سال گذشته حاکی از آن است که تورم گروه خوراکی ها و آشامیدنی ها در سال ۱۳۹۵ روند صعودی داشته و در سه ماه پایانی به اوج خود رسیده است. شاخص بهای مصرف کننده، شاخصی است که براساس تغییرات آن تورم محاسبه می شود، این شاخص از تغییرات ۱۲ گروه به دست می آید. یکی از مهم ترین گروه های این گزارش، گروه خوراکی ها و آشامیدنی ها است که ۲۸ درصد از وزن کل شاخص را در اختیار دارد و دومین گروه اثرگذار در تورم کل است. بررسی ها نشان می دهد که نرخ تورم نقطه به نقطه خوراکی ها در فروردین ۱۳۹۵ معادل ۲ درصد بوده است. به بیان دیگر، به طور متوسط سطح قیمت خوراکی ها در فروردین سال ۱۳۹۵ نسبت به فروردین سال ۱۳۹۴ معادل ۲ درصد بالاتر بود. این رقم تا خرداد سال قبل به ۲.۷ درصد رسید که تغییر قابل توجهی نبود. اما مسیر صعودی تورم خوراکی ها از ابتدای تابستان رقم خورد که در تیر ماه تورم نقطه به نقطه به ۵.۳ درصد رسید و در شهریور به ۹.۵ درصد افزایش یافت. تا دی ماه سال قبل نرخ تورم نقطه به نقطه تقریبا در همین سطح باقی ماند، اما در دو ماه آخر نرخ تورم نقطه به نقطه خوراکی ها با جهش قابل توجه به سطح ۱۷.۸ درصد رسید. این افزایش آنی، باعث شد که شاخص کل بهای مصرف کننده نیز در ماه اسفند تحت تاثیر قرار بگیرد و تورم خوراکی ها، یکی از علت های اصلی رشد ۲ درصدی تورم ماهانه در اسفند ماه سال قبل بود، رقمی که در دولت یازدهم سابقه نداشت.

پیشگامان تورم مواد خوراکی

اما علاوه بر گزارش شاخص بهای مصرف کننده، بانک مرکزی گزارش دیگری با عنوان گزارش خرده فروشی منتشر می کند که می تواند اطلاعات بیشتری درباره جزئیات مواد خوراکی ها کسب کرد. این گزارش تغییرات قیمت هفتگی، ماهانه و نقطه به نقطه در۱۱ گروه لبنیات، تخم مرغ، حبوب، میوه های تازه، سبزی های تازه، گوشت مرغ، گوشت قرمز، برنج، چای، روغن و قندوشکر را منعکس می کند.

بانک مرکزی آخرین آمارهای گزارش خرده فروشی هفته پایانی اسفند ماه سال قبل را منتشر کرد. براساس آمارهای این گزارش از میان ۱۱ گروه مواد خوراکی تنها تورم دو گروه میوه ها و سبزی ها افزایشی بوده است. براساس آمارها تورم هفتگی میوه ها در هفته منتهی به ۲۷ اسفند ماه سال ۱۳۹۵ معادل ۴.۱ درصد و تورم هفتگی سبزی ها معادل ۵ درصد بوده است. این دو گروه در بازه زمانی ماهانه نیز جزو گروه های پرتورم بوده است. در اسفندماه، این دو گروه همراه با گروه تخم مرغ سه گروهی بودند که دارای تورم دورقمی بالای ۱۹ درصد بودند. در اسفند ماه تورم ماهانه گروه سبزی ها معادل ۲۸ درصد بود، تورم ماهانه گروه میوه ها نیز ۱۹.۱ درصد ثبت شده بود. همچنین در حالی که تورم ماهانه گوشت مرغ تنها ۳.۲ درصد بود، تورم ماهانه تخم مرغ ۲۰ درصد ثبت شد. نکته قابل توجه این است که به جز سه گروه تخم مرغ، میوه ها و سبزی ها، تورم ماهانه سایر گروه ها رقمی کمتر از ۴ درصد بوده است.

بنابراین از این موضوع که تورم ماهانه در تمامی گروه ها مشاهده نمی شود می توان دریافت که سطح عمومی قیمت ها به یک شکل افزایش نیافته و عمده تورم گروه خوراکی ها در اسفند ماه نیز به دلیل رشد قیمت های این سه گروه بوده است. گزارش خرده فروشی نشان می دهد در اسفندماه قیمت برخی کالاهای اساسی مانند گوجه فرنگی معادل ۶۸ درصد و برخی میوه ها مانند نارنگی تا ۳۰ درصد رشد کرده است. همچنین بهای تخم مرغ نیز با رشد ۲۰ درصدی به ۱۲ هزار و ۶۰۰ تومان در هر شانه دو کیلویی رسیده است. البته می توان پیش بینی کرد که با افزایش دما در هفته های آتی و افزایش عرضه میوه ها و سبزی ها، سطح تورمی در این دو گروه کاهش یابد. بنابراین می توان سه گروه میوه، سبزی و تخم مرغ را سه گروه با تورم بالا در اسفند ماه معرفی کرد. در اسفند ماه تورم ماهانه گروه های برنج، حبوب و روغن صفر بوده؛ به این معنا که قیمت آنها طی ماه تغییر نکرده است. تورم ماهانه گوشت قرمز نیز معادل ۱.۳ درصد و تورم ماهانه گوشت مرغ ۳.۲ درصد گزارش شده است.

سه عامل اثرگذار در تورم خوراکی ها

به طور کلی، افزایش تورم در خوراکی ها بیش از هر گروه دیگری بر تغییر انتظارات تورمی اثر دارد. به دلیل آنکه بخش قابل توجهی از جامعه، روزانه خرید و فروش در بازار خرده فروشی انجام می دهند، رصد قیمت ها در این بازار با شدت بیشتری صورت می گیرد. به طور مثال، عموم مردم هنگامی که صحبت از تورم و گرانی می شود، اکثرا به قیمت های گوشت و مرغ، برنج و سایر کالاهای خوراکی استناد می کنند و کمتر کسی برای توجیه گرانی به قیمت خدمات دندانپزشکی یا قیمت مواد اولیه تولیدی اشاره می کند؛ بنابراین تغییرات مواد خوراکی به دلیل آنکه دائما از سوی مردم رصد می شود، اثر قابل توجهی بر انتظارات دارد. بنابراین به طور کلی، سیاست گذار برای کنترل تورم، باید عوامل موثر در تغییرات این گروه را شناسایی کرده و برای آن برنامه ریزی داشته باشد. یکی از برنامه ریزی ها می تواند درخصوص تنظیم عرضه مواد خوراکی صورت گیرد. مشکلی که از گذشته وجود داشته و در حال حاضر نیز وجود دارد، این است که تغییرات آب و هوایی باعث تغییرات عرضه در بازار می شود و در نتیجه در نبود عرضه مناسب، قیمت مواد خوراکی در مقاطعی از زمان افزایش می یابد. در پایان سال گذشته نیز سرمای ناگهانی هوا، باعث شد برخی محصولات کشاورزی با یخ زدگی روبه رو شوند و در نتیجه برای تنظیم بازار واردات برخی محصولات کشاورزی در دستور کار قرار گرفت که البته سطح قیمتی این کالاها بیشتر از سطح بازار بود. دلیل دوم رشد قیمت محصولات خوراکی را می توان افزایش تقاضا در پایان سال عنوان کرد. با توجه به نزدیک شدن به روزهای عید، به نظر می رسد بازارهای میوه یا برخی مواد خوراکی مانند گوشت و مرغ، با افزایش تقاضا روبه رو شوند.

این افزایش تقاضا باعث می شود که به طور طبیعی سطح قیمت ها نیز افزایش یابد. در نتیجه به طور طبیعی در انتهای سال نیز سطح قیمت ها افزایش می یابد که اکثرا موقتی است. از سوی دیگر، تغییرات برخی از متغیرهای کلان اقتصادی نیز در تغییرات تورم مواد خوراکی اثرگذار است. نتایج یک تحقیق در پژوهشکده پولی و بانکی نشان می دهد نوسانات نرخ ارز و حجم پول، با تورم گروه خوراکی ها و آشامیدنی ها رابطه مثبت دارد که در آن تغییرات نرخ دلار به صورت آنی و تغییر حجم پول با چند وقفه بر تورم این گروه اثرگذار است. در سال گذشته، نوسانات نرخ ارز در ابتدای فصل آخر شدت یافت و با افزایش یا کاهش ناگهانی روبه رو شد. به طوری که در برخی موارد طی یک ماه حدود ۱۰ درصد به قیمت ارز افزوده می شد، یا اینکه ۱۰ درصد از سطح آن کاسته می شد. همچنین آخرین آمارهای بانک مرکزی نشان می دهد در سال گذشته حجم پول رشد قابل توجهی داشته است و در دی ماه سال قبل رشد نقطه به نقطه آن معادل با ۲۸ درصد گزارش شد. در نتیجه با توجه به نتایج این تحقیق با عنوان «تحلیل پویایی های تورم و رشد اقتصادی در ایران» رشد بالای حجم پول را نیز می توان یکی از علت های تورم بالای گروه مواد خوراکی در پایان سال گذشته دانست. در مجموع می توان عنوان کرد سه عامل افزایش تقاضا، نوسانات فصلی و نوسان ارز و حجم پول در تورم مواد خوراکی موثر بودند.


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir