آتش زیر خاکستر پوپولیست‌هـا
اقتصاد ایرانی: دهه گذشته دوران سقوط اقتصادها بود. حالا اما داستان کاملا تفاوت دارد.
به گزارش دنیای اقتصاد، نشریه اکونومیست در سرمقاله این هفته خود از اوج گیری اقتصادهای جهان خبر داده است. اکونومیست بر این باور است که چرخه های اقتصادی و سیاسی معمولا با هم هماهنگ هستند. این موضوع را باید از جورج بوش پدر پرسید که به خاطر رکود اقتصادی در انتخابات ریاست جمهوری ۱۹۹۲ شکست خورد یا باید از گرهارد شرودر، صدراعظم آلمان پرسید که پس از اجرای اصلاحات سختگیرانه توسط رای دهندگان آلمانی کنار گذاشته شد و در نهایت آنگلا مرکل از منافع آن تصمیم بهره برد.
امروز، با گذشت حدود ۱۰ سال از شدیدترین بحران مالی پس از رکود بزرگ، سرانجام یک روند صعودی شکل گرفته است. در آمریکا، اروپا، آسیا و بازارهای نوظهور برای نخستین بار پس از شکل گیری احیای اقتصادی در سال ۲۰۱۰، گویی همه آتش های زیر خاکستر به یکباره زبانه کشیده اند. حال و روز سیاست اما خوش نیست. شورش پوپولیستی نشات گرفته از سال ها رشد کند اقتصادی، هنوز در حال گسترش است. جهانی سازی مطلوب بودن خود را از دست داده و یک ملی گرای اقتصادی در کاخ سفید جا خوش کرده است. در هفته ای که گذشت همه چشم ها به انتخابات هلند دوخته شده بود. در این انتخابات خیرت ویلدرز، یک ایدئولوگ اسلام هراس به عنوان نماینده بسیاری از اروپاییان ناراضی حضور داشت. این ناهماهنگی [بین اقتصاد و سیاست] خطرناک است. اگر سیاستمداران پوپولیست اعتبار وضعیت بهتر اقتصاد را از آن خود کنند، سیاست هایشان هم معتبر جلوه خواهد کرد در حالی که اثرات ویرانگری دارند. با بهبود اقتصادی که مدت ها انتظارش می رفت و افزایش اعتمادها، پرسش مهم این خواهد بود که چه چیزی پشت آن است؟
طی یک دهه گذشته شاهد سقوط اقتصادها بودیم، دورانی که خوش بینی ابتدای سال به تدریج از بین می رفت، خواه با بحران یورو، خواه با سستی بازارهای نوظهور یا فروپاشی قیمت نفت یا ترس ترکیدن حباب چین. اقتصاد آمریکا هم به رشد خود ادامه داد اما اغلب در برابر بادهای مخالف قرار می گرفت. یک سال پیش فدرال رزرو پیش بینی کرد نرخ بهره را در سال ۲۰۱۶ چهار بار افزایش دهد که بی ثباتی اقتصاد جهان تاوان آن بود. حالا اما وضعیت تفاوت دارد. هفته گذشته فدرال رزرو نرخ بهره را برای دومین بار طی سه ماه افزایش داد که علت آن تا حدودی قدرتمندی اقتصاد آمریکا و البته رشد اقتصادی دیگر کشورها بود. ترس از داغ شدن بیش از ظرفیت اقتصاد چین و افت ارزش یوان رنگ باخته است.
در ماه فوریه نرخ تورم قیمت های درب کارخانه به بالاترین رکورد ۹ ساله نزدیک شد. در ژاپن، مخارج سرمایه ای فصل چهارم با بیشترین سرعت طی سه سال اخیر رشد کرد. ناحیه یورو از سال ۲۰۱۵ شاهد سرعت گیری اقتصاد خود بوده است. شاخص اعتماد اقتصادی کمیسیون اروپا در بالاترین سطح خود از سال ۲۰۱۵ تاکنون قرار گرفته است و نرخ بیکاری حوزه یورو در بالاترین سطح خود از سال ۲۰۰۹ تاکنون است. علایم فعالیت های جهانی هم خوشحال کننده هستند. در ماه فوریه کره جنوبی، یکی از عوامل مهم در تجارت جهانی، رشد صادرات خود را به بیش از ۲۰ درصد رساند. تولیدکنندگان تایوانی ۱۲ ماه متوالی افزایش تولید را به ثبت رساندند. حتی در کشورهایی که دچار رکود بودند، بدترین سناریو پایان یافته است. اقتصاد برزیل که برای هشت فصل متوالی در حال کوچک شدن بود، حالا شاهد کاهش انتظارات تورمی و افت نرخ بهره است. انتظار می رود برزیل و روسیه در سال جاری بر تولید ناخالص داخلی جهان بیفزایند نه اینکه از آن بکاهند. موسسه «اینترنشنال فاینانس» اعلام کرده در ماه ژانویه، جهان در حال توسعه سریع ترین نرخ رشد خود از سال ۲۰۱۱ تاکنون را به ثبت رسانده است. اما ادعای ترامپ مبنی بر ایجاد یک جهش در اشتغال زایی آمریکا یک لاف سیاسی بیش نیست. اقتصاد آمریکا برای ۷۷ ماه متوالی بر تعداد مشاغل افزوده است. مهم ترین نکته این است که صعود اقتصاد، هیچ ربطی به ملی گرایی اقتصادی ترامپ با شعار «نخست آمریکا» ندارد. خیز اقتصادهای جهان، کارشناسانی را تایید می کند که پوپولیست های امروز اغلب آنها را تقبیح می کنند. اقتصاددانان مدت هاست این بحث را مطرح می کنند که احیای خروج از بحران مالی زمان زیادی لازم دارد. احیای اقتصادی امروز، آن نظریه را تایید می کند. حالا اما ممکن است حمایت گرایی دولت آمریکا ترامپ را بر آن دارد که زیرساخت های جهانی سازی را در هم کوبد (به طور مثال از طریق تشویق سازمان تجارت جهانی به تنبیه چین) و اینچنین جنگ تجاری به راه بیندازد. ولخرجی های مالی در داخل و تقویت دلار موجب افزایش کسری تجاری آمریکا خواهد شد و این بر قدرت ملی گرایی اقتصادی خواهد افزود. حقیقت این است که پوپولیست ها به خاطر این صعود بالن اقتصادهای جهان لایق هیچ اعتباری نیستند اما می توانند شعله زیر آن را خاموش کنند.
