بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : جمعه 25 اسفند 1391      14:33

غرب در تحریم نقشه راه دارد

 

مدیر گروه انرژی وین با برشمردن نمونه هایی از هوشمندی و سازماندهی تحریم های غرب علیه ایران معتقد است در اقتصاد ایران برای مقابله با تحریم ها سازماندهی و نقشه راه مشخصی وجود ندارد و اصولا اطلاعات دقیق و جامعی درباره ابعاد تحریم ها جمع آوری و رصد نمی شود.

به گزارش فارس، پیش از این سلسله گفت وگوهای فارس با فریدون برکشلی، رئیس اسبق امور اوپک وزارت نفت و مدیر گروه مطالعات انرژی وین درباره موضوعاتی چون هزینه تحریم های غرب بر علیه ایران برای اقتصاد جهانی، زوایای پنهان انتخاب دبیرکل اوپک، ابعاد مختلف تحریم ها از جمله پیگیری منظم تحریم نفت ایران از سوی آمریکا و غرب و لزوم ایجاد یک بازار متشکل انرژی منتشر شده و از نظر خوانندگان گذشته است.

برکشلی این بار در یک گفت وگوی متفاوت به عزم جدی غرب برای تحریم ایران و تبدیل شدن این تحریم به یکی از اهداف استراتژیک غرب اشاره کرده است و جایگزین شدن آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا به جای وزارت انرژی این کشور در مدیریت تحریم ها را از جمله نشانه های این عزم دانسته است.

وی به تشریح ساختار تحریم ها و سازماندهی و پیگیری منظم آنها از سوی آمریکا و غرب پرداخته و تاکید می کند بخش اقتصادی ایران در برابر تحریم ها منفعل و بدون برنامه عمل می کند چنانکه حتی  رصد و دیده بانی جدی تحریم در این حوزه وجود ندارد تا با تجمیع و تحلیل اطلاعات، نقشه راه مشخصی برای مقابله با تحریم ها در ایران طراحی شود.

 

این مطلب را بسیار می شنویم که تحریم های غرب علیه ایران تحریم های هوشمندی هستند و با برنامه مشخصی سازماندهی شده اند. دقیقا این تحریم ها برای چه هدفی و بر اساس چه برنامه ای سازماندهی شده اند؟ نشانه هوشمند بودن تحریم ها چیست؟

برکشلی: از میان قطعنامه های صادره توسط شورای امنیت سازمان ملل بر علیه جمهوری اسلامی ایران، قطعنامه 1737 گسترده ترین تاثیرها را بر اقتصاد ایران داشت. در این قطعنامه ضمن اینکه نهادهای ظاهرا فعال در برنامه های هسته ای کشور و همچنین دستگاه های فعال در برنامه های موشکی و تعدادی از افراد، کارشناسان و شخصیت های موثر تحت تحریم قرار گرفتند،در واقع همراه با تحریم های فوق تعداد زیادی از فعالیت های اقتصادی، صنعتی، پولی و بانکی در شمول تحریم ها قرار گرفتند.

قطعنامه های بعدی یعنی 1803، 1929 عمدتا در مسیر تحکیم و تعمیق قطعنامه 1737سازماندهی شده بودند، اگر چه تحریم هایی نظیر منع مسافرت برخی از شخصیت ها و افراد، تحریم شرکت های بازرگانی و صنعتی و نظایر آن هم در این تحریم ها دیده شده بود.

به عبارت دیگر در هر مقطع از تحریم ها اعم از تحریم های شورای امنیت و یا تحریم های دو یا چند جانبه کشورها و اتحادیه اروپا، ابتدا یک موج گسترده و افقی تحریم طراحی و تصویب شدند و متعاقبا در زنجیره تحریم های بعدی، تلاش در مسیر تعمیق، تثبیت و تکمیل تحریم اولیه شکل گرفتند. در حقیقت بخشی از هوشمندی تحریم ها را در همین مسیر سازمان یافته می توان دید.

تحریم ها دقیقا چه چیزی را در ایران هدف گرفته اند؟ کدام بخش ها در اولویت آنها است؟

برکشلی: از اولین تحریم آمریکا بر علیه جمهوری اسلامی ایران در سال 1358 توسط جیمی کارتر رئیس جمهور وقت آمریکا تا نزدیک به سه دهه بعد که تحریم ها به شورای امنیت سازمان ملل کشیده شد، اولین و مهمترین هدف تحریم ها متوجه بخش نفت و گاز ایران بود،البته در سالهای اخیر تحریم ها گسترده شده و بخش مهمی از اقتصاد ایران را در برگرفته است که می توان به موارد و ذیل اشاره کرد:

اول؛محدودیت های حمل و نقل، کشتیرانی، هواپیمایی و بیمه، دوم؛ اختلالات جدی و گسترده در فعالیت بانکها و موسسات مالی، سوم؛ مخدوش ساختن ساختار تجارت خارجی و توزیع داخلی و یا ایجاد تزلزل در بازار پولی و ارزی کشور، چهارم؛محدودیت تامین قطعات و تجهیزات صنعتی، فلزات، آلیاژهای صنعتی و تکنولوژی.

و پنجم؛درعین حال آمریکا کماکان به تلاش خود در زمینه به حداقل رسانیدن و حتی الامکان قطع صادرات نفت خام ایران ادامه می دهد و نیمه دوم سال 2014 را برای احتمال قطع کامل صادرات نفت خام کشور برنامه ریزی کرده اند.

واکنش کلیت بخش اقتصادی ایران را نسبت به تحریم ها چطور ارزیابی می کنید؟ در برابر تحریم های سازماندهی شده غربی ها سازماندهی و برنامه ریزی مشخصی برای مقابله با آنها را در ایران مشاهده می کنید؟

برکشلی: در بخش اقتصادی دولت جمهوری اسلامی ایران علائم متفاوت و متناقضی در واکنش به تحریم های بین المللی ارسال می کند. از سویی آثار تحریم ها مخرب و آزار دهنده ارزیابی می شوند و از سوی دیگر بعضا نتایج و تاثیرات تحریم های اقتصادی خارجی مثبت و مفید دیده می شود.

در هر دو صورت برنامه مشخصی برای بهره برداری از آثار نسبت تحریم ها و یا برعکس مقابله با تاثیرات منفی و مخرب آن طراحی نمی شود بلکه صرفا بصورت انفعالی و در واکنش مقطعی سعی می شود تا تحریم ها دور زده شود.

در ابعاد سیاسی و بین المللی مسیر دیپلماسی عمومی در ارتباط با موضوع تحریم های خارجی تا حد زیادی کاربرد خود را از دست داده و ضرورت طراحی و نوآوری هایی در زمینه دیپلماسی انرژی و دیگر اشکال دیپلماسی مانند دیپلماسی رسانه ای برای جلوگیری از شکل گیری تحریم های جدید و مقابله با ساختار سازی تحریم ها بر علیه ایران برنامه ای دیده نمی شود.

بطور مثال غالبا گفته می شود که بیشتر تحریم ها بر علیه ایران حتی تحت مقررات نابرابر کنونی نظام جهانی غیر قانونی است، ولی در عمل هیچ گاه تلاش و برنامه ای برای اقامه دعوی بر علیه دولت ها و شرکت های تحریم کننده دیده نمی شود.وجاهت قانونی تحریم ها هیچگاه در مجامع  محافل بین المللی بطور جدی دنبال نشده است.

گفته می شود تحریم ها با گذشت زمان فرسوده شده و قابلیت خود را از دست می دهد. در عین حال ما نیز راه های جدیدی برای مقابله و دور زدن تحریم ها پیدا می کنیم. ادامه فرآیند تقابل تحریمی ایران و غرب را چطور می بینید؟

برکشلی: اگر چه تمهیداتی برای مقابله با تحریم ها به طور پراکنده در اقتصاد کشور دیده می شود و علیرغم این که ظرفیت تحریم های جهانی نیز به تدریج قابلیت آسیب رسانی خود را از دست می دهد ولی باید توجه داشت که کشورهای تحریم کننده هم کماکان به برنامه ریزی خود ادامه می دهند.

چنانکه دور تازه تحریم های تحت بررسی آمریکا بر علیه ایران در حال شکل گیری است.

در چه حوزه ای؟

برکشلی: این تحریم ها شامل مواردی به ترتیب ذیل است:

اول: ممنوعیت معاملات نفتی با ایران برای کلیه کشورها و بدون معافیت های موردی برای تعدادی از کشورها و پالایشگاه ها

دوم: تحریم اعطای وام به ایران

سوم: ممنوعیت اعطای ضمانت مالی و اعتباری توسط موسسات مالی خارجی شامل کشورهایی مانند ترکیه یا عمان

چهارم: تحریم پرواز هواپیمایی های مسافری به ایران و بالعکس

پنجم: اعمال فشار و جوسازی برای کاهش سطح و بلکه قطع روابط دیپلماتیک با ایران

ظاهرا غربی ها هم علیرغم هزینه های زیادی که برای آنها ایجاد می شود تلاش می کنند حربه تحریم را از دست ندهند. هدف تهایی آنها از این فشارها چیست؟

برکشلی: تحریم جهانی بر علیه ایران اهداف سیاسی دارد. چندان مشخص نیست که در شرایط کنونی امریکا و متحدان واشنگتن تحریم ها را با هدف تغییر رژیم در دست اجرا دارند و یا برای تغییر رفتار نظام جمهوری اسلامی ایران بسنده کرده اند.

جامعه جهانی هزینه بسیار بالایی را برای اعمال و استمرار تحریم ها بر علیه ایران متقبل شده اند، این امر حکایت از آن دارد که غرب تحریم ایرانی را در حد یک هدف استراتژیک دیده است.

تحریم ها در چارچوب اقتصاد جهانی و سازمان تجارت جهانی WTO دائما در جریان است و کشورها می توانند یکدیگر را به دادگاه بکشانند و برای تغییر رفتار و سیاست تجارت طرف مقابل اقدام کنند.

بحث تحریم امروزه به فضای دانشگاهی کشیده شده و در دوره های کارشناسی ارشد و دکتری به عنوان یک رشته تحلیلی مطرح است و دانشجویان در دروس مدیریت MBA هم تحریم را تحصیل می کنند.

با این اوصاف ظاهرا تحریم ها را در غرب خیلی جدی می دانند که آن را در دانشگاه ها تدریس می کنند...

برکشلی: همانطور که اشاره کردم آمریکا و غرب تحریم اقتصادی ایران را کاملا جدی تلقی می کنند و برای آن یک نقشه راه دارند و در ایران تحریم در حد یک مشکل اقتصادی و بازرگانی است که با آن برخورد مقطعی و منفعل صورت می گیرد.

یک نقشه راه و برنامه دیده بان تحریم  Sanction-watch طراحی نکرده ایم تا مسیر، ساختار و ماهیت تحریم های اعمالی را درست ارزیابی کنیم و روند های آتی آن را رصد کنیم.

هر مورد از تحریم ها بر علیه ایران مدتها در کنگره و سنای آمریکا مورد بحث و گفتگو قرار می گیرند و جنبه فی البداهه و ناگهانی ندارند، بلکه کلیه اجزای و ابعاد آنها با توجه به شرایط اقتصادی جهانی و دامنه تاثیرگذاری آن بر اقتصاد ایران طراحی می شود.

آمریکایی ها تحریم ایران و تاثیرات آن را با دقت رصد و دیده بانی می کنند ولی چنین برنامه ای احتمالا در ایران وجود ندارد.

این دیده بانی چه کمکی به آنها می کند؟ آیا این رصد در قالب همان بحث هوشمندسازی تحریم ها دنبال می شود؟

برکشلی: از سال 2009 میلادی برنامه و سیاست های وزارت انرژی آمریکا در قبال تحریم های ایران به عهده سازمان سیا واگذار شد و در واقع این سازمان با طراحی، آمارسازی و تدوین گزارشات در سطوح آمریکا و جهان بازار نفت را کنترل می کند.

بطور مثال در بازار جهانی نفت ماه های مارس و آوریل دوره حساسی است و بازار نفت می تواند شرایط پیش بینی نشده ای را در خود نشان دهد. از همین رو سیاست های آمریکا در قبال روابط با ایران هم تا حد زیاد تحت الشعاع شرایط این مقطع قرار می گیرد.

در سال 2009 میلادی از میان شش موسسه مطالعاتی تاثیرگذار و تصمیم ساز در آمریکا فقط دو موسسه بروکینگز و نیکسون معتقد بودند که تحریم های فلج کننده اقتصادی به شرط تداوم قادر است رژیم جمهوری اسلامی ایران را به تغییر اساسی در رفتار سیاسی و مناسبات منطقه ای و بین المللی وادار سازد.

حال آنکه در ژانویه 2013 چهار موسسه فکری، مطالعاتی از میان شش موسسه عمده امریکا شامل اینتر پرایز، این جمع بندی رسیده بودند که تحریم ها در صورت تداوم  تشدید قادر است تغییرات مهم و بلکه بنیادی در رفتار سیاسی ایران ایجاد کند. برخی از موسسات مطالعاتی، فکری حتی گفته اند که تحریم ها ممکن است به تغییر رژیم در ایران بیانجامد.


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir