تهدید واقعی برای چین اقتصاد خودش است

اقتصاد ایرانی: از زمان روی کار آمدن دونالد ترامپ همه جا صحبت از جنگ و تقابل تجاری میان چین و امریکاست. حتی ارتش چین نیز اخیرا احتمال وقوع جنگ میان دو کشور را بیش از هر زمان دیگری ارزیابی کرده است. اما بزرگ ترین تهدید علیه چین نه دونالد ترامپ و سیاست های اقتصادی او، که اقتصاد خود این کشور است.

به گزارش تعادل، فوربس در گزارشی به قلم داگلاس بولوچ نوشت، دونالد ترامپ رییس جمهور جدید امریکا در کمپین های انتخاباتی خود وعده داد در روز اول ورودش به کاخ سفید، چین را به عنوان «دستکاری کننده نرخ ارز» معرفی کند! اما برخلاف اظهارنظرهایش این کار را به تعویق انداخته است. رکس تیلرسون، نامزد ترامپ برای سمت وزیر امور خارجه امریکا در جلسه استماع خود در کنگره به طور تلویحی به این مساله اشاره کرد که از محاصره جزایر مصنوعی در دریای چین جنوبی و جلوگیری از دسترسی چین به این جزایر حمایت می کند. چین هم در واکنش به اظهارات تیلرسون که به طور قطع به عنوان وزیر امور خارجه امریکا سوگند یاد می کند از اظهارات خشونت آمیز مشابه استفاده کرد و حتی از احتمال رویارویی نظامی دو کشور سخن گفت.
پس از پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری امریکا، سای اینگ-ون، رییس دولت تایوان با ترامپ تلفنی تماس گرفت و به طور مستقیم با وی گفت وگو کرد که این مساله به نقض چندین دهه رویکرد دیپلماتیک امریکا در مورد چین منجر شد. چین در واکنش به این مساله زیردریایی کنترل از راه دور نیروی دریایی امریکا را در آب های چین جنوبی توقیف کرد و چند روز بعد بدون هیچ مراسم یا شرایط خاصی آن را بازگرداند. پس از آن هم چین تنها ناو خود با قابلیت حمل هواپیما را در دریای چین جنوبی به سمت تنگه تایوان هدایت کرد و لازم به ذکر نیست که چنین اقدامی حاکی از آماده شدن چین برای یک رویارویی نظامی است.
در روزهای اخیر شی جین پینگ، رییس جمهور چین در نشست مجمع جهانی اقتصاد در شهر داووس شرکت و در مقابل حضاری متشکل از سرمایه گذاران بزرگ و دیپلمات هایی از کشورهای عضو این مجمع ادعا کرد که از حامیان جهانی سازی است درحالی که در داخل چین، کنترل سرمایه های داخلی تشدید و ارتفاع دیوار آتشین/فایروال بزرگ(استعاره یی از قوانین چین در تلاش برای کنترل بر اینترنت) ۱۰ متر بلندتر شده است. در همین حین امریکا به طور رسمی از مذاکرات در مورد پیمان تجاری همکاری ترانس پاسیفیک (تی پی پی) کنار کشید و راه را برای پیشبرد پیمان تجاری پیشنهادی چین موسوم به همکاری اقتصادی جامع منطقه یی هموار کرد. بار دیگر چینش عوامل در صحنه حاکی از افزایش احتمال رویارویی چین و امریکاست.

آرامش قبل از توفان؟

ترامپ بالاخره مراسم تحلیف را پشت سر گذاشت و به طور رسمی در کاخ سفید ساکن شد و در چند روز اول فعالیت خود به عنوان رییس جمهور امریکا یک سری از دستورات اجرایی جنجال برانگیز را امضا کرد. جیمز ماتیس، وزیر دفاع دولت ترامپ اعلام کرده است که نخستین سفرهای خارجی اش به ژاپن و کره جنوبی خواهد بود و این مساله باز هم به نوعی نگرانی برای چین منجر خواهد شد؛ اما دولت جدید در کاخ سفید هنوز هیچ حرکتی در زمینه تجارت با چین یا رویارویی با سیاست های ارزی این کشور در پیش نگرفته است.
حالا جهان منتظر است و با توجه به اقدامات اولیه رییس جمهور جدید، احتمال جنگ تجاری بسیار بالاست. هر گونه اظهارنظری که صورت گفته به طور پنهانی از احتمال وقوع رویارویی میان چین و امریکا حکایت دارد. این توقف موقتی در اجرای وعده های ترامپ حاکی از نوعی راهبرد مبتکرانه امریکاست. به طور معمول چین آماده است تا به هر شکستی در مقابل امریکا با اعمال فشار در بخشی دیگر واکنش نشان دهد. اگر روابط تجاری رو به وخامت بگذارند و چین در پی دستکاری ارز تحت فشار قرار بگیرد، طبیعی است که به ایجاد تنش در جاهای دیگر، برای نمونه در دریای چین جنوبی یا کره شمالی روی بیاورد. این شیوه قدیمی چین است که معمولا هم موفق واقع و سبب می شود که چین همیشه فرصت و امتیازهای ساده یی برای مذاکرات دشوار در اختیار داشته باشد. برای نمونه چین می تواند بگوید «دست از سر ارز بردارید و ما می گذاریم صلح در شبه جزیره کره برقرار باشد» یا «دست از سر مشکلات تجاری بردارید و ما تدابیری برای انتخابات آتی در تایوان اتخاذ می کنیم.»

وقتی هیچ گزینه ای روی میز نیست

با این حال در چنین شرایطی همه زمینه های سیاست های چین از پیش دچار اختلال شده است. تایوان گزینه روی میز است و توجه ها به دریای چین جنوبی جلب شده و کره جنوبی هم به شدت برنامه نصب سامانه دفاع موشکی تاد را که قرار است تا اواخر امسال صورت بگیرد، پیگیری می کند. همه مسیرهای اعمال فشار دیپلماتیک درحال حاضر تحت فشار هستند و این بدین معناست که چین مجبور استt بنشیند و منتظر قدم بعدی رییس جمهور جدید امریکا بماند.
اما این مساله هم وجود دارد که رویکرد تقابلی ترامپ تنها ماسکی است که یک سری مشکلات ناگزیر در چین را می پوشاند. سیاستمداران چینی از مدت ها پیش احتمال وقوع مشکلات جدی در این کشور را پیش بینی کرده اند و احتمالا هم این پیش بینی ها درست خواهند بود. مصور رحمانی، مسوول ارشد سرمایه گذاری شرکت مدیریت ثروت گلدمن ساکس گفت که خطر جدی برای چین ترامپ نیست؛ بلکه مشکلات گسترده در اقتصاد این کشور، افزایش بدهی ها، نبود اصلاحات و میزان بالای مازاد تولیدات در مقایسه با تقاضاست.
حتی جک ما، یکی از معدود دیپلمات های چینی که در برج ترامپ با رییس جمهور کنونی دیدار داشته در مورد مشکلات در اقتصاد چین هشدار داده است. روابط ناخوشایند با امریکا به طور قطع به چین کمکی نمی کند اما به نوعی می تواند توجه ها را از مشکلات اقتصادی به احتمال رویارویی نظامی معطوف کند.
تهدیدهای ترامپ مبنی بر اعمال فشار همه جانبه علیه چین به طور قطع چالشی برای این کشور خواهد بود. اما با توجه به شرایط اقتصادی کنونی و روابط اقتصادی پکن و واشنگتن که آینده خوشی برای آن پیش بینی نمی شود، سال جدید چینی احتمالا چندان به مشکلاتی که ترامپ برای چین ایجاد می کند، مربوط نخواهد شد و پکن مجبور خواهد بود به مشکلات حل نشده دیرینه و دملی که در نهایت سر باز خواهد کرد، توجه کند.