دلگرمی ظریف به بخش خصوصی

اقتصاد ایرانی: وزیر امور خارجه در جمع فعالان بخش خصوصی با بررسی گشایش های حاصل از برجام، این دلگرمی را به آنها داد که برجام با خطر جدی مواجه نیست. البته محمدجواد ظریف تاکید کرد که باید تلاش کنیم برجام حفظ شود. وی یکی از موفقیت های برجام را آرام کردن فضای جهانی نسبت به ایران برشمرد و خطاب به فعالان اقتصادی گفت: باید از فضای ایجادشده در پسابرجام بهره برداری کرد. بر این اساس بار سنگینی بر دوش بخش خصوصی است؛ چراکه در کنار کسب بیشترین منفعت از گشایش های بعد از برجام، بیشترین هزینه را هم می پردازید.

به گزارش دنیای اقتصاد، همواره طی دوره های مختلف یکی از مشکلات فعالان بخش خصوصی، بحث دیپلماسی اقتصادی بوده که محمدجوادظریف ضمن تحلیل اثرات برجام، این اطمینان را به فعالان بخش خصوصی داد که این بخش فعال می شود. وی با بیان اینکه برجام با خطر جدی روبه رو نیست گفت: با توجه به آرام شدن فضای جهانی نسبت به ایران باید تلاش کرد تا این موضوع حفظ شود. وزیر امور خارجه با حضور در جمع فعالان اقتصادی، برجام را از دریچه اقتصادی بررسی کرد و به نگرانی های بخش خصوصی از بازگشت تحریم ها، پاسخ داد. البته فعالان بخش خصوصی نیز به ارائه پیشنهادهایی پرداختند که مورد توجه محمدجواد ظریف قرار گرفت. سوالاتی درخصوص «اسنپ بک»، مراودات بانکی و صدور روادید، از جمله مواردی بود که این عضو کابینه دولت به آن پاسخ داد. ظریف، اسنپ بک را تضمین اجرای برجام دانست و عنوان کرد که هیچ خطری، برجام را تهدید نمی کند. همچنین درخصوص مراودات بانکی نیز عنوان کرد همان طور که بانک ها در جریان تحریم، به تدریج برای قطع همکاری عمل کردند، در فضای پسابرجام هم همین روند را برای آغاز مراودات طی می کنند. این موضوع هم به ماهیت محافظه کارانه آنها برمی گردد. وی همچنین فعالیت های اقتصادی وزارت امور خارجه را نیز تشریح کرد و از فعالان بخش خصوصی خواست تا در این مسیر به وزارت امور خارجه کمک کنند.

مهدی جهانگیری، نایب رئیس اتاق بازرگانی تهران در این نشست ضمن اشاره به تشکیل ستاد اقتصادی پسابرجام گفت: توجه وزارت خارجه به موضوع رایزن های بازرگانی می تواند، هیات های خارجی را که به ایران می آیند در یک حالت سیستماتیک و نظم مناسب قرار دهد. شما می توانید در وزارت خارجه شرایط و بستری را برای جذب سرمایه گذاری خارجی در قالب نشست های مختلف کاری و همایش های بین المللی فراهم کنید. وی بیان کرد: مهم ترین انتظار بخش خصوصی از وزارت خارجه این است که همان طور که در حوزه دیپلماسی سیاسی پیشقدم بود در حوزه جذب سرمایه گذاری خارجی هم با کمک دستگاه ها و سفارتخانه ها بتواند به مدد بخش خصوصی بیاید. پدرام سلطانی، نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران نیز خطاب به محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه، اظهار کرد: باید اعتراف کنیم که به دنبال کار بزرگ شما درباره اجرای برجام نه بدنه دولت و نه بخش خصوصی آماده نبود، تا کاری را که شما در رابطه با برجام با آن کیفیت انجام دادید، ادامه دهند و در دست بگیرند. در این شرایط دولت و بخش خصوصی باید سریع تر عمل می کردند. وی در ادامه با ارائه 3 پیشنهاد برای کسب نتایج بهتری از برجام گفت: پیشنهاد اول ما این است تا با توجه به ظرفیت های هر کشور و کمک وزارت خارجه هرسال فقط روی یک یا دو حوزه برای گسترش تجارت کار شود. به عنوان مثال مثلا یک سال در حوزه تجارت آبزیان و در کشور نروژ تمرکز کنیم و سال دیگر در روسیه و تمرکز روی مواد غذایی باشد. این کار باید با 3 دیدگاه انتقال تجارت، تلاش برای توسعه صادرات و جذب سرمایه گذاری خارجی انجام شود. سلطانی با بیان اینکه پیشنهاد دوم اخذ کمک از وزارت خارجه برای الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی است، بیان کرد: به نظر می رسد وزارت صنعت برای اینکه این موضوع محقق شود، نیازمند کمک شما است. پیشنهاد سوم وی نیز این گونه مطرح شد که با توجه به ظرفیت هایی که وزارت امور خارجه دارد برای تقویت مذاکرات تجارت آزاد و تجارت ترجیحی از آن استفاده شود و امیدواریم که حضور شما فتح بابی برای گسترده شدن دستگاه های دیپلماسی با بخش خصوصی باشد. محمدرضا انصاری، نایب رئیس اتاق ایران هم در این نشست پیشنهادی را مطرح کرد. وی گفت: همکاران شما در وزارت خارجه دانش آموخته روابط بین الملل و سیاست خارجه هستند، به نظر می رسد باید برنامه ای برای مطلع کردن آنها از فرآیندهای اقتصادی ترتیب داد؛ وی همچنین با تاکید بر افزایش صادرات کالا و خدمات فنی مهندسی، خطاب به وزیر امور خارجه گفت: با توجه به حضور شما در دنیا، شما می توانید رهبر و پرچمدار صادرات کشور باشید.

اسدالله عسگراولادی، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران نیز درخصوص تسهیل صدور روادید گفت: فعالان اقتصادی خارجی برای حضور در ایران روادید دو تا سه ماهه دریافت می کنند و با حضور در بازارهای ایران، کالاهای خود را عرضه می کنند اما همین کشورها – مثلا روسیه، قزاقستان و چین – بیش از یک ماه تا 40 روز برای صدور روادید معطل می کنند. اگر بنا است ما به آنها دو تا سه ماه روادید دهیم آنها هم به همین ترتیب به ما روادید دهند و در غیر این صورت ما هم مانند آنها برخورد کنیم و صدور روادید را قطع کنیم. همچنین مسعود خوانساری، رئیس اتاق بازرگانی تهران به یک نکته اشاره کرد و آن، دلال بازی در نوبت گرفتن برای صدور روادید کشورهای اروپایی بود. وی از وزارت امور خارجه خواست تا این موضوع را مورد بررسی قرار دهند. اظهارات وی در این باره در حالی مطرح شد که ایرانی هایی که درخواست صدور روادید کشورهای اروپایی را دارند به دلیل مکانیزم های سخت وزارتخانه ها برای نوبت دهی، به دلالانی روی می آورند که بتوانند سریع تر نوبت سفارت را دریافت کنند.

خطری برجام را تهدید نمی کند

محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در نشست خود با هیات نمایندگان اتاق تهران گفت: اتفاقی که با برجام در کشور افتاده، رفع موانعی بوده که ایجاد آنها، چندین سال طول کشیده است. ما از یکسری امکانات محروم شده بودیم. موانعی که در مسیر تجارت و توسعه ایران طی سال های دهه 80 شمسی ایجاد شد، به یکباره نبود. تحریم ها با برنامه ریزی به ایران تحمیل شد و طی یک روند این اتفاق افتاد. اگر به تعاملات بانکی نگاه کنید، متوجه می شوید که تعداد کارگزاری های خارجی از سال 89-90 به تدریج کم شده تا به 50 کارگزاری رسیده است. مسلما با اجرای برجام هم بازگشت به شرایط اولیه زمانبر است. وی با بیان اینکه در دوره تحریم های ایران، قطعا دنیا نیز یک جا نیستاد و متوقف نبود اظهار کرد: اتفاقا در این دوره بیشترین تحولات به دلیل بحران مالی سال 2008 و2009 ایجاد شد. بیشترین تحولات در قوانین بانکی اتفاق افتاد و قوانین و مقررات جدیدی شکل گرفت. ما بیرون از این بازی بودیم و البته به دلیل تحریم ها برای ما هم چندان این مساله مهم نبود. چراکه در ارتباطات ما با دنیا تاثیری نمی گذاشت. ظریف با اشاره به اینکه پس از برجام به ناگهان با همه عقب ماندگی های کشور مواجه شدیم، گفت: البته قبل از تحریم ها هم کشور ما بدون مشکل نبود. تحریم «یوترن» مربوط به دهه 80 و 90 میلادی می شود. تحریم های قانون «داماتو» به سال 1996بر می گردد. این تحریم ها تاثیرات خود را بر سیستم روابط بین المللی ایران گذاشته بود. برجام آنچه که توانست انجام دهد این بود که موانع را تا آنجا که به بحث هسته ای بر می گشت، رفع کرد. وزیر امور خارجه عنوان کرد: نکته قابل توجه این است که چون ایران به بهانه هسته ای وارد شورای امنیت ملل متحد شده بود، تحریم های دیگری که علیه ایران اعمال می کردند نیز با شدت بیشتری همراه شد. هرچند آن تحریم ها ارتباطی به بحث هسته ای نداشت، اما به ایجاد یک فضای بد بین المللی کمک کرد. تحریم به جای اینکه یک مقررات باشد، یک نگرانی است؛ یک فضا است. یعنی طرف مقابل شما نگران رابطه با شما و آینده ارتباط با ایران است. این نگرانی باعث می شود هر ادعای جدید و هر فشار جدید، در این فضا ترس ایجاد کند. وی افزود: موفقیت برجام در این بود که توانست فضای روانی جهان را در مورد ایران آرام کند. به همین دلیل تمام بدخواهان ایران در خارج از کشور تلاش دارند که نگذارند این فضا آرام باشد. هنگامی که سناتور جمهوری خواه آمریکایی به رهبران ایران نامه می نویسد که به اوباما اعتماد نکنید، دلش برای ما نسوخته بلکه می خواهد به دنیا این پیام را بدهد که آن فضای روانی کماکان حتی با وجود برجام، آرام نیست. اینکه سناتورهای مجلس آمریکایی بیش از 50 لایحه را به مجلس و سنا می فرستند بدون اینکه هیچ یک از آنها قانونی و اجرایی شود، برای از بین بردن آرامش فضای بین المللی پس از برجام است که هزینه بر بودن ارتباط با ایران را مجددا یادآور شوند. در واقع هزینه حیثیتی کار با ایران را خاطرنشان می کنند.

به گفته ظریف، وظیفه ما به عنوان کارگزاران و وظیفه شما به عنوان کارآفرینان کشور این است که نگذاریم واقعیت برجام تحت تاثیر تبلیغات منفی قرار بگیرد. واقعیتی که بیانگر شکستن فضای منفی ضد ایران در دنیا است. این موضوع نیازمند تلاش و ریسک است. شما می دانید که بدون ریسک و خطرکردن امکان پیشرفت وجود ندارد. باید در فضایی که ایجاد شده وارد شوید و از این فضا استفاده کنید. بار سنگین این موضوع بر دوش بخش خصوصی است. همان طور که بخش خصوصی بیشترین منفعت را از فضای برجام می برد، هزینه کار کردن نیز بر دوش آنهاست. بخش خصوصی است که برجام را زنده می کند. وی ادامه داد: برخی اوقات وزیر نفت و وزیر راه و شهرسازی از من به خاطر برجام تشکر می کنند و می گویند که برجام توانست شرایطی فراهم کند که نفت بیشتری بفروشیم و هواپیما بخریم. اما من می گویم که اتفاقا من از شما تشکر می کنم که با اقدامتان کاری کردید که برجام حفظ شود. افزایش تولید نفت و ورود به صحنه حمل ونقل بین المللی نشان دهنده اجرای برجام بود. تحریم ها در سه حوزه اصلی ایجاد شده بود، نفت و حمل ونقل و بانک. اینها تحریم های رسمی ما بودند و مابقی فضای روانی ایجاد شده به واسطه آنها بود. درست است که اگر می خواستیم دارو هم از خارج از کشور بخریم، بانک های خارجی ال سی باز نمی کردند، اما این کارشان مبنای قانونی نداشت؛ بلکه حاصل همان فضای ایجاد شده بود.

ظریف درباره گشایش های بانکی عنوان کرد: طبیعتا بانک های خارجی محافظه کار هستند. بنابراین برقراری روابط بانکی کار سخت تری است. بانک ها به تدریج روابط خود را با ایران در دوره تحریم ها قطع کردند و در شرایط کنونی نیز به تدریج ارتباط برقرار می کنند. این موضوع هم به خاطر ماهیت محافظه کار بودن موسسه پولی و بانکی است. وی در پاسخ به نگرانی های بخش خصوصی در مورد آینده برجام گفت: به نظرم برجام با خطر جدی مواجه نیست. به شرطی که خودمان تلاش کنیم که آن را حفظ کنیم. نه اینکه هر روز اسم آن را بیاوریم. برخی فکر می کنند من از برجام شرمنده ام. در حالی که من به برجام افتخار می کنم، اما معتقدم نباید برجام را هر روز مطرح کرد. معتقدم برجام فضای بین المللی را برای ما عادی کرده است. برجام یک جزئی از واقعیت های دنیا است. اینکه دعوا کنیم که برجام نمره اش 100 است یا صفر، برای دنیا و آخرت هیچ کس فایده ای ندارد.

وی با بیان اینکه من هم نمره 100 به برجام نمی دهم، گفت: بالاخره این یک توافق بوده و ما با 6 کشور عمده دنیا که حرف های بی ربط در مورد ایران می زدند، توانسته ایم به توافقاتی برسیم. هر طرف مجبور به پذیرش مواردی شده است. اتفاقا آمریکا در این توافق، بیشتر امتیاز داده تا ایران. آمریکا بسیاری از سیاست های خود را در این توافق کنار گذاشت. وی با اشاره به اسنپ بک عنوان کرد: هنگامی که اعضای آمریکایی مذاکره کننده در مجلس آمریکا حضور یافتند، دو سناتور به آنها گفتند که شما با پذیرش عباراتی که ایران به توافق وارد کرده، ما را محروم کرده اید از اینکه بتوانیم مجددا تحریمی را علیه ایران اعمال کنیم. ظریف افزود: ما توافق کرده ایم که اگر تحریم ها بر گردد، ما نیز برنامه های خود را قطع می کنیم. اسنپ بک به معنی نقطه ضعف برجام نیست؛ بلکه تضمین ادامه برجام است. برخی تصور می کنند 7 وزیر خارجه بیکار بوده اند که بعد از وقت گذاشتن برای توافق، بندی را بگذارند که هر وقت خواستند، برجام برگردد. جالب است بدانید که آمریکایی ها در طول مذاکرات می گفتند هنگامی که به بحث تجارت می رسیم ما به متحدان خود کمتر از همه اعتماد داریم، چراکه نمی توانیم تضمینی بدهیم که در شرایط تحریم، آنها هم روابط خود را با ایران قطع کنند.

به گفته وزیر امور خارجه، اسنپ بک نشان می دهد که ما مذاکره کنندگان هیچ یک به دیگری اعتماد نداشتیم. برخی می گویند ما به آمریکا اعتماد کرده ایم. اگر اعتماد داشتیم که اسنپ بک را در توافق جای نمی دادیم. ما برای اینکه برنامه هسته ای را بر گردانیم نیازی به اجازه کسی نداریم. بنابراین اسنپ بک برای ایران آنی است.یعنی لحظه ای که ما به این جمع بندی برسیم که از این توافق امتیازی نمی گیریم، برنامه هسته ای خود را بر می گردانیم، اما برای آنها آنی نیست، چراکه تحریم ها به صورت آنی بر نمی گردد.

وی با طرح این سوال که چگونه می شود از اسنپ بک برای تقویت فضا استفاده کرد؟ گفت: با افزایش تعاملات و تماس ها می توان به این مهم دست یافت. هنگامی که تعاملات ما با دنیا افزایش یابد، هر کدام از آنها یک مانع برای بازگشت تحریم ها محسوب می شود. بنابراین باید با برنامه ریزی پیش برویم. کسی که برجام را حفظ می کند، ما هستیم.

ظریف تصریح کرد: ایران در تمام حوزه ها کنشگر است. ایران، موضوع نیست. در دوره های گذشته، کشورهای در حال توسعه، موضوع دعوای دیگران بودند، اما امروز ایران در حد خود تعیین کننده است. این طور نیست که ما اینجا نشسته باشیم و یک نفر برود برجام را اسنپ بک کند. وی با اشاره به اینکه تمام پیشنهادهای مطرح شده را قبول دارم و می پذیرم، اظهار کرد: ما به لحاظ ضرورت در سال های گذشته، سازمانی سیاسی بودیم. حال قصد داریم کاری کنیم که سیاست خارجی در خدمت توسعه کشور باشد نه هزینه ای بر توسعه. اما ابزار آن را به طور کامل نداریم. به همین دلیل قائم مقام وزارت امور خارجه را مسوول اقتصادی وزارتخانه کردیم. اگر می خواستیم یک معاونت ایجاد کنیم دچار دعواهای حوزه ای می شدیم. به سفارت خانه ها نیز گفتیم که بر اساس کار اقتصادی که انجام می دهند به آنها امتیاز می دهیم.

وی به اقدام دیگری در وزارت امور خارجه در بخش اقتصادی اشاره کرد و گفت: ایجاد یک بانک اطلاعاتی یکی دیگر از اقدامات ما است. این موضوع را هم در سفرهایی که داشتیم بررسی و شناسایی کردیم. بنابراین نیاز داریم ارتباطمان با بخش خصوصی بیشتر شود تا پتانسیل های این بخش را بدانیم. برخی اوقات بخش خصوصی بیشتر از سفیران ما می داند که فلان کشور چه پتانسیلی برای همکاری دارد. چون این موضوع هنوز جز وظایف سفرا نیست. ما در مرحله انتقال هستیم. ظریف در مورد صدور روادید نیز عنوان کرد: در این باره بر سر یک دو راهی هستیم. از طرفی به ما فشار می آورند برای افزایش توریست با تمام کشورها لغو روادید کنیم. از طرف دیگر هم ما فشار می آوریم که باید این کار متقابل باشد. اولویت ما در سفرها و مذاکرات خارجی این است که حداقل برای دو گروه لغو روادید داشته باشیم. اول تجار و دوم توریست های گروهی آن هم به صورت متقابل. حال آنکه طرف مقابل معمولا به اندازه ما روند صدور روادید را تسهیل نمی کند، اما اینکه ما هم مثل آنها برخورد کنیم هزینه بر است.

وزیر امور خارجه در مورد پدیده وقت فروشی سفارت ها نیز عنوان کرد: متاسفانه باید بگویم که در این پدیده بسیاری از هموطنانمان نقش دارند. ما با سفارتخانه ها برخوردهای شدیدی در این باره داشتیم. از مهم ترین خواسته های ما از سفارتخانه های خارجی اول؛ احترام به ایرانی ها و دوم؛ کنترل وقت فروشی ها است. وی درخصوص اعزام وابسته ها و رایزنان بازرگانی گفت: وزارت امور خارجه همه اقدامات لازم را انجام می دهد. حتی اگر امکان گشایش دفاتر بخش خصوصی در هر کشوری وجود دارد، ما در این باره کمک می کنیم.