سایه و روشن برجام در کف خیابا‌ن

اقتصاد ایرانی: در شلوغی های میانه روز خیابان سهروردی، ماشین هایی که بیشتر آنها پراید و پژو هستند، پشت چراغ قرمز ایستاده اند. پسربچه ای پابرهنه، روزنامه ها را کنار دکه ای مطبوعاتی مرتب می کند و چند مرد نیز کنار فروشگاه لوازم یدکی خودرو، دور موتورهایشان جمع شده و از اوضاع کارشان حرف می زنند. در گوشه ای از این خیابان اما چهره دیگری از شهر جریان دارد. خودروهایی با آرم «BMW» کنار هم پارک شده اند و با رنگ های آبی و قرمز، هر عابری را از پشت شیشه به خود جلب می کنند.

بازار واردات خودروی لوکس راکد شد

حدود ۲۰ خودروی بدون پلاک داخل نمایشگاهی بزرگ جا خوش کرده اند، در طبقه بالای فروشگاه، دفتر مدیر با مبلمانی شیک قرار گرفته و در طبقه پایین، پسرانی خوش پوش و جوان میان خودروهایی با قیمت های بالاتر از ۲۵۰ میلیون تومان، رفت و آمد می کنند. مدیر فروش این گالری لوکس، پشت میزی با صندلی های چرم نشسته و شالی شیک، روی کت چرم زرشکی اش انداخته است. او از وضعیت یک سال اخیر و توافق هسته ای، گلایه دارد و می گوید: «وضعیت کار ما مخصوصاً در یک سال گذشته خیلی به هم ریخته است. تمام خودروهای ما وارداتی هستند و مسئولان نمی گذارند راحت به کسب و کارمان برسیم. بعضی از ماشین هایمان در امریکا مونتاژ می شود و می گویند چون امریکایی است، ما پلاک نمی کنیم. برای پلاک کردن هر خودرو چند ماه درگیریم.» ۵ سال پیش، روزهای طلایی کسب و کار آنها بوده است. مرد جوان، وضعیت آن روزهایشان را چنین روایت می کند: «حدود سال های ۸۹ تا ۹۱، وضعیت مان عالی و تکرار نشدنی بود. واقعاً روزهای طلایی بود و خیلی راحت خودروهای ۲۵۰۰ سی سی وارد می کردیم. اما الان با اینکه مدام می گویند تحریم ها لغو شده و از برجام حرف می زنند، اوضاع ما خیلی به هم ریخته است. همین الان، یک ماه است که چیزی نفروخته ایم، اما در کل خیلی ها خودروی لوکس می خرند. الان هم منتظر بهمن و اسفند هستیم که مردم برای شب عید، می آیند و خرید می کنند.»
حال خوش کسب و کار آنها را در سال های تحریم، آمارهای رسمی نیز تأیید می کند.

به گزارش ایران، بر اساس آمار گمرک در سال ۹۰ و ۹۱، روی هم رفته تنها هزار و ۷۱ دستگاه پورشه وارد ایران شده بود تا جایی که شرکت پورشه اعلام کرد بیشترین فروش خاورمیانه را در ایران داشته است. رشد واردات خودروهای لوکس، همزمان با روزهایی بوده است که تشدید تحریم ها، کمر صنعت داخلی را خم کرد و البته طبقه ای نورسته را نیز متولد کرد. حالا میزان واردات، کاهش یافته و فعالان این صنف، از توافق هسته ای و برجام، گله دارند. گزارش و گفت و گوهای میدانی از آنچه طی یک سال گذشته بر زندگی بقیه مردم گذشته است، روزهای متفاوتی را روایت می کند.

صنف های مختلف یک سال اخیر را چطور گذرانده اند؟

در شلوغی و دود خیابان های مرکزی پایتخت، بوی خوش یک گلفروشی در پیاده رو پیچیده است. انتهای راهروی درازی که هر دو طرفش گل های رنگی و تازه چیده شده اند، به مردی موسپید با سبیل های خاکستری و جلیقه ای بر تن به سیاق پدربزرگ ها می رسد. مردی ۷۵ ساله، که ۶۰ سال است گلفروشی می کند و درباره اوضاع یک سال گذشته اش می گوید: «الان مردم بیشتر برای مراسم ختم، گل می خرند. گل هم وارد نمی کنیم که بفهمیم توافق هسته ای برای تجارت چه کاری کرده است.»

رونق آژانس های گردشگری

کمی پایین تر از این گلفروشی خوش رایحه و ساکت، آژانس مسافرتی بزرگی قرار گرفته که ۴۰ سال است فعالیت می کند. تلفن های روی میز هر کدام از کارمندان، پشت هم زنگ می خورد و یک لحظه صدای زن هایی که اسامی شهرهای مختلف خارجی را تکرار می کنند، آرام نمی شود. پشت یک میز، پسری جوان نشسته و با چند مرد چشم آبی، به انگلیسی صحبت می کند. او از آنها درباره وضعیت سفرهای خارجی می پرسد و توضیح می دهد: «در یک سال گذشته، گردشگران خارجی زیادی را به ایران آورده ایم. قبلاً اصلاً این طور نبود. تحریم ها و تبلیغاتی که علیه ایران انجام می دادند، اسم ما را بد کرده بود. بیشتر گردشگرانی که ما به ایران آورده ایم، از آلمان وترکیه بوده اند. واقعاً برایشان جذاب شده که بفهمند در ایران چه خبر است.» او ۴ سال است که در این آژانس مسافرتی کار می کند و درباره سفرهای داخلی نیز چنین توضیح می دهد: «در کل کار گردشگری همیشه رو به پیشرفت بوده و هیچ وقت توقف نداشته ایم، اما چند سالی است به خاطر اینکه ارزش ریال نسبت به دلار خیلی افت داشته، هزینه ها بالا رفته و مردم کمتر خارج می روند.» صحبت های او را، آمار اعلام شده از سوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نیز تأیید می کند. طی سال گذشته، ورود گردشگر به ایران ۱۲ درصد رشد داشته و درآمد این صنعت، به ۸ میلیارد دلار رسیده است.
در خیابان دیگری از مرکز شهر تهران، فروشگاهی قرار دارد که لاستیک های اتومبیل تا سقف آن چیده شده اند. مردی که ۲۷ سال است در این صنف فعالیت می کند، می گوید: «اوضاع ما خوب نیست. لاستیک کالای مصرفی است، اما پول دست برخی از مردم نیست. البته در دوره سازندگی اوضاع مان خیلی خوب بود. اما الان همه اش دلال بازی است. توافق هسته ای انجام شده و تحریم ها را برداشته اند، اما دلال هایی که در بازار حضور دارند و کالاهای بی کیفیت و نصف قیمت از چین وارد می کنند، نمی گذارند کسب و کار ما درست پیش رود.»

وضعیت دارو مناسب شد

میان روایت های مختلفی که از وضعیت کسب و کارهای مختلف می شود، عده ای با جان مردم سر و کار دارند. پزشکی داروساز که ۲۰ سال است در این حوزه کار می کند، روپوشی سفید به تن کرده و پشت به انبوه داروها، نشسته است. او درباره تأثیر توافق هسته ای و برجام چنین روایت می کند:«یک سال گذشته اوضاع دارو واقعاً عوض شده اما به آن وضعیتی که در میانه های دهه ۷۰ حتی تا سال ۸۵ داشتیم، برنمی گردد. خیلی از داروهای اساسی امکان وارد شدن به ایران را نداشتند که الان، راحت می آیند. الان مشکل گمرک داریم. داروهایی که اصلاً وارد نمی شدند، الان هستند اما گمرک پخش نمی کند و یکی دو ماه مانده به تاریخ انقضا به دست ما می رسد.»

خیالمان از نقل و انتقال ارز راحت شد

بانک های خیابان بهشتی در وسط هفته، روز خلوتی را می گذرانند. دختری جوان با یونیفرمی شیک، پشت باجه بانکی خصوصی نشسته و از تغییرات یک سال اخیر فعالیت هایشان، چنین می گوید: «نقل و انتقال ارز را باید توسط دو صرافی و دو کارگزار انجام می دادیم، حالا بانک های زیادی از خارج با ایران همکاری می کنند و می توانیم بی واسطه کار کنیم. قبلاً برای حواله جات مشکل زیادی داشتیم، اما واقعاً بلافاصله بعد از اینکه اعلام شد برجام امضا شده، کارهای ما راحت شد.»
اما در میان مردم مختلفی که بسرعت از کنار هم می گذرند، پیرمردی روزهایش را در داخل فضای تنگ دکه کوچک مطبوعاتی می گذراند و زندگی او در مجاورت خبرها، با تناقض می گذرد. او روزنامه ها و مجله های مختلفی را مقابل دکه اش چیده و خود بی توجه به آنها، روی سجاده اش نشسته است. مردی که نزدیک به ۳۰ سال است روزنامه فروشی می کند، با روزنامه ها قهر کرده و حتی تیترهای آنها را نمی خواند. او می گوید: «از جهان بی خبرم و کاری به توافق هسته ای ندارم. اما نشاط مردم را که می بینم می گویند وضعیت از قبل خیلی بهتر شده است.»