بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : دوشنبه 13 دى 1395      11:59

کشاورزی فراسرزمینی در ۱۷ کشور دنیا

اقتصاد ایرانی: چند فعال کشاورزی دور هم نشسته اند و گرد سپیدی روی موهای تمام شان را پوشانده است. هر کدام بعد از سال ها کار و تجربه، گله و شکوه ای از بخش خاصی دارد و «تولید» محور اصلی دغدغه هایشان است. یکی از آنها می گوید: «آب نداریم. سیب زمینی آب خیلی زیادی می خواهد. باید الگوی مصرف عوض شود» .دیگری از فرسایش خاک صحبت می کند: «در بعضی از استان هایمان کشت بیش از حد و فرسایش خاک کار را برای آینده سخت کرده است.» گلایه از واردات نیز ترجیع بند حرف های بیشتر فعالان کشاورزی است: «قیمت های خرید داخل پایین است و سود کشاورزان از آن هم پایین تر. از آن طرف اما واردات خیلی زیاد و ساده صورت می گیرد.» کشاورزی که ۱۹.۴ درصد از کل اشتغال کشور و ۵۲.۸ درصد از اشتغال نقاط روستایی را به خود اختصاص داده، همیشه یکی از پرگلایه ترین بخش های اقتصاد بوده است. گلایه هایی که در سال های اخیر با بحران آب و خشکسالی اوج گرفته و هشدار کارشناسان مختلف را هم در پی داشته است.

به گزارش ایران، بر اساس آمار گمرک، بخش عمده ای از واردات کشور را کشاورزی تشکیل می دهد و دو ردیف اول اقلام عمده وارداتی، متعلق به این بخش است. ذرت دامی با ارزش یک میلیارد دلار، نخستین قلم عمده وارداتی به کشور است و پس از آن نیز لوبیای سویا با ارزش ۶۵۶ میلیون دلار قرار دارد. در این شرایط، چند وقتی است که صحبت از راه حلی برای کاهش واردات و حل مسائل داخلی کشاورزی در حوزه منابع داغ شده است. «کشاورزی فرا سرزمینی» عنوان همان کلیدی است که از آن صحبت می شود و بنا به گفته مسئولان دولتی، تاکنون با ۱۷ کشور دنیا در مساحتی بیشتر از ۲ میلیون هکتار، برای اجرای آن تفاهم شده است.

کشاورزی فراسرزمینی چیست؟

«بحث کشت فراسرزمینی قدمت ۲۰ ساله دارد. این نوع کشت برای ایران اهمیت زیادی دارد. ما در سال حدود ۸ تا ۱۲ میلیارد دلار واردات محصولات کشاورزی داریم. اهمیت کار در همین جا مشخص می شود.» مجید رزم آرا که تا چند ماه پیش به عنوان مسئول کشت فراسرزمینی معاونت زراعت وزارت جهاد کشاورزی فعالیت داشته است، چنین از این نوع کشت توضیح می دهد. او ادامه می دهد: «قیمت اجاره زمین در ایران گران است. در خارج از کشور شاید این هزینه ۱۰ درصد ازکل هزینه ایران باشد. با اجاره زمین در خارج و کشت محصولات در آنجا توسط خودمان، سپس همان ها را به کشور وارد می کنیم و در اینجا، صادراتی مثل بذر، کود، سم، ماشین آلات و تکنولوژی هم توسط ما به کشور هدف صورت می گیرد.»
عبدالله حاتمیان، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس نیز درباره این نوع کشت توضیح می دهد: «ایران سرزمینی است که زمانی می گفتند خشک و نیمه خشک است، اما الان تقریباً در وضعیت خشک هستیم. حتی ما در شهرستان درگز با سالانه ۵۵ سانتی متر افت آب های زیرزمینی مواجه هستیم. بارندگی هایمان کاهش پیدا کرده و نمی توانیم محصولاتی مثل چغندر تولید کنیم. اگر با این روند پیش رویم، تا ۵ سال آینده تنش های زیادی خواهیم داشت».
نماینده مجلس دهم ادامه می دهد: «در این شرایط، سرزمین هایی هستند که علاقه ای به تولید محصولات ندارند اما بستر تولید در آنها فراهم است. می توانیم با استفاده از آنها، تولید محصولات را بهینه کنیم و بحران آب مان را مدیریت کنیم.»
بر اساس این توضیحات، کشت فراسرزمینی برای ایران به عنوان یک نیاز ضروری دیده می شود. نیازی که نه تنها در حوزه کشاورزی وجود دارد، بلکه تمام اقتصاد، محیط زیست و حتی زندگی اجتماعی را هم درگیر خود کرده است. بررسی ها نشان می دهد از سال ۱۳۸۰ تا سال ۱۳۹۴، به طور متوسط هر سال در حدود ۲ الی ۳ میلیون تن گندم وارد ایران شده است. این در شرایطی است که ایران سال هاست برنامه خودکفایی تولید گندم را در دستور کار دارد و در برخی سال ها نیز موفق شده است نسبت به کاهش قابل توجه واردات گندم اقدام کند، اما از میان رفتن شرایط مناسب اقلیمی و افزایش خشکسالی ها وضعیت را به حالت سابق برمی گرداند.

در حال حاضر کشاورزی فراسرزمینی چه وضعیتی دارد؟

محمود حجتی، وزیر کشاورزی، سال گذشته چنین از وضعیت این نوع کشاورزی توضیح داده بود: «ما در روسیه، قزاقستان و برزیل طرح کشت فراسرزمینی را عملیاتی کردیم و در اوکراین، غنا و برخی کشورهای دیگر هم در حال رایزنی هستیم و مقدمات کار انجام شده است.» حالا پس از یک سال ایران دوباره سراغ این طرح رفته و حالا پیگیری ها از دولت و مجلس نشان می دهد کشاورزی فراسرزمینی در پیچ و خم بوروکراسی، گرفتار آمده است.
عبدالله حاتمیان، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس از صحبت با مقامات و تعلل آنها خبر می دهد و می گوید: «کار الان در مرحله تدوین دستورالعمل در وزارت جهاد کشاورزی است. چند مجموعه باید با هم همکاری کنند تا این طرح عملیاتی شود و برای همین کار طول کشیده است. وزارت امور خارجه برای ساخت پروتکل ها باید ورود داشته باشد اما خیلی ناامیدانه حرکت می کند. وقت کشی زیادی وجود دارد. ما نگرانیم این قضیه تا جایی با تأخیر پیش رود که دیگر در داخل کشور آبی نداشته باشیم.»
وظیفه پیگیری این طرح در وزارت جهاد کشاورزی، بر عهده بخش امور بین الملل قرار دارد. هومن فتحی، مدیرکل دفتر امور بین الملل و سازمان های تخصصی این وزارتخانه معتقد است پیشرفت های خوبی صورت گرفته و چنین توضیح می دهد: «طی یکی دو سال اخیر که این بحث در دستور کار دولت بوده، فعالیت های بسیار خوبی صورت گرفته است. کشورهای هدف شناسایی شده اند. مسئولان و مقامات شان در ملاقات ها و کمیسیون های مشترک که برای مذاکره بوده حاضر شده اند. در بخش عمده ای تفاهم های خوبی حاصل شده است. به لحاظ وظایف حاکمیتی دولت باید فضای کار را برای بخش خصوصی فراهم کند و این کار تا حدود زیادی پیشرفت داشته است.» فتحی می گوید ازکشور خاصی نمی تواند نام ببرد اما با ۱۷ کشور مختلف دنیا برای بیشتر از ۲ میلیون هکتار، جهت این نوع کشت تفاهم شده است. «بر اساس آیین نامه ای که دولت در اردیبهشت تصویب کرد، مشوق هایی برای فعالان اقتصادی کشت فراسرزمینی و تکالیفی برای دستگاه های اجرایی فراهم شده است. اراضی خوبی هم در بعضی از کشورها برای محصولاتی مانند ذرت، دانه های روغنی و غله زیر کشت قرار دارد.»

بوروکراسی، مانع عملیاتی شدن طرح

اما از طرفی دیگر، نمایندگان مجلس از آیین نامه ای صحبت می کنند که باید دستگاه ها و وزارتخانه های مختلف را با هم هماهنگ کند. مدیرکل دفتر امور بین الملل و سازمان های تخصصی وزارت جهاد کشاورزی در این باره نیز می گوید: «ساز وکار بسیار پیچیده ای وجود دارد که الان در مراحل پایانی تصویب و ابلاغ است. دستگاه های دیگر مانند وزارت امور خارجه، وزارت اقتصاد و وزارت تعاون هم طبق آیین نامه تکالیف و فعالیت هایی را باید صورت دهند. هر کدام از این وزارتخانه ها هم ساز و کارهایشان باید صورت بگیرد.»
فتحی در انتها می گوید: «کشاورزی فراسرزمینی موضوع جدیدی است و به احتیاط نیاز دارد. هر کدام از دستگاه ها هم نظرات خودشان را می دهند. مهم است محصولی در این چارچوب توسط ایرانیان تولید شود و بدون دغدغه خاصی به کشور وارد شود تا در بحث اقتصاد مقاومتی قدم مهمی برداشته باشیم.»


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir