اثر دوگانه ترامپ بر بورس

اقتصاد ایرانی: بورس تهران در اولین روز هفته جاری شاهد تشدید تقاضای خرید سهام در گروه های کالایی بود که رشد حدود ۶۰۰ واحدی نماگر این بازار را رقم زد. فلزات اساسی و معدنی ها در مرکز توجه فعالان بازار قرار گرفتند. در حالی که بلاتکلیفی در سطح اقتصاد جهان موج می زند، فعالان بورس تهران نیز همگام با بازارهای جهانی واکنش هیجانی نشان می دهند. در روزهای پایانی هفته گذشته، احتمال افزایش تقاضای مواد خام به علت برنامه های توسعه زیرساخت دونالد ترامپ، رئیس جمهوری منتخب آمریکا از قیمت کالاها حمایت کرد. این امر توانست با رشد صنایع وابسته به کالا در بورس تهران، ریزش ۱.۸ درصدی شاخص سهام در معاملات چهارشنبه را تا حدودی جبران کند. این افت و خیز دقیقا هم جهت با رفت و برگشت قیمت ها در بازارهای جهانی رخ داد که اغلب با رفتارهای سفته بازانه ناشی از ابهامات در تصمیمات آتی زمامدار جدید بزرگ ترین اقتصاد دنیا تشدید شده اند. در طرف دیگر، شاخص گروه خودرو و ساخت قطعات که به واسطه فضای مثبت ایجاد شده در ماه های گذشته و در فضای پسابرجام رشد قابل توجهی را ثبت کرده بود، با افت مواجه شد. به نظر می رسد فعالان بازار سهام تبعات مبهم سیاست های خارجه ترامپ به ویژه در بحث برجام را با بدبینانه ترین سناریو در معاملات خود لحاظ کرده اند.

به گزارش دنیای اقتصاد، شاخص بورس تهران طی معاملات روز گذشته با ۶۰۰ واحد رشد، دوباره به کانال ۷۹ هزار واحد رسید. این در حالی بود که دماسنج بازار در آخرین روز کاری هفته گذشته، در پی انتخاب ترامپ به عنوان رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا، ۱۴۶۰ واحد افت کرده بود. دیروز بخشی از افت هفته گذشته شاخص جبران شد و اغلب نمادها با فشار خرید و رشد قیمت مواجه شدند. اتفاقی که پس از رشد قیمت های جهانی در هفته گذشته قابل پیش بینی بود. با در نظر گرفتن وضع موجود می توان انتظار داشت که هفته جاری، هفته ای پرافت و خیز برای سهام شرکت های حاضر در بورس و فرابورس باشد.

انعکاس بلاتکلیفی جهانی در بورس تهران

پس از انتخاب دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهوری ایالات متحده، نوسان های قابل توجهی در بازارهای جهانی رخ داد که با تجربیات گذشته این بازارها همخوانی نداشت. در ابتدا از طرفی شاخص دلار به شدت تضعیف شد و تا ۹۶ واحد عقب نشست. شاخص بازارهای سهام بین المللی افت های قابل توجهی را ثبت و قیمت جهانی کالاها نیز تا حدودی افت کرد. قیمت هر اونس طلا در بازارهای جهانی رشد کرد و اقتصاد جهان به طور کلی وارد فاز عدم اطمینان شد. اصولا هر زمان که در سطح اقتصاد جهان، عدم اطمینان افزایش می یابد و ریسک معاملات در بازارهای جهانی رشد می کند، بازار طلا اولین هدف سرمایه گذاران خواهد بود. اما بر خلاف آنچه انتظار می رفت، بازار جهانی طلا به آرامی رشد شدید خود را اصلاح کرد. پس از آن نوبت به بازارهای کالایی رسید که رفته رفته رشد کنند. بر این اساس قیمت هر تن مس از محدوده ۵ هزار دلار به محدوده ۶ هزار دلار رسید. اما بورس تهران برای واکنش به این تغییرات قیمتی فرصت کافی نداشت. بورس تهران، ظهر روز چهارشنبه تعطیل شد و تنها توانست به کاهش قیمت های جهانی کالاها در صبح روز چهارشنبه واکنش نشان دهد. بنابراین بهترین زمان برای رشد قیمت سهام شرکت های فلزی و معدنی، روز گذشته بود.

روز گذشته صف های خرید نسبتا سنگینی در نمادهای فلزی و معدنی شکل گرفت و در نتیجه معاملات این نمادهای بزرگ، شاخص بورس بیش از ۶۰۰ واحد رشد کرد. اغلب این شرکت ها در پیش بینی های خود قیمت های پایین تری را برای فروش محصولات خود در نظر گرفته اند. برای مثال، شرکت ملی صنایع مس ایران نرخ فروش خود را بر مبنای ۴ هزار و ۵۵۰ دلار در نظر گرفته است. چنانچه قیمت های جهانی از این محدوده پیشی بگیرند و برای مدت قابل قبولی در این سطوح تثبیت شوند، تعدیل مثبت در پیش بینی درآمدهای این شرکت اجتناب ناپذیر خواهد بود. از طرف دیگر نرخ تسعیر دلار نیز در پیش بینی های این شرکت ۳ هزار و ۵۷۰ تومان در نظر گرفته شده است. در چنین شرایطی، بدیهی است که اقبال فعالان بازار به این سهم افزایش می یابد. در شرکت های تولید کننده فولاد، اگرچه پیچیدگی هایی وجود دارد، اما همین تحلیل باعث می شود که توجه به این شرکت ها افزایش یابد. شرکت های استخراج کننده روی و سنگ آهن نیز شرایط مشابهی دارند.

ریسک رفتار سفته بازانه در بازارهای جهانی

پس از آنکه قیمت مس به ازای هر تن در روز جمعه به محدوده ۶ هزار دلار نیز رسید، یک برگشت قابل توجه در قیمت این فلز اساسی شکل گرفت و قیمت هر تن مس تا محدوده ۵۵۰۰ دلار عقب نشست. در این باره، یک فعال بازارهای جهانی فلزات به وال استریت ژورنال گفت: مقامات چینی محدودیت هایی را در موقعیت های خرید مس در بازار آتی اعمال کرده اند تا به این وسیله از شدت خرید سفته بازان خردی که منجر به رشد ملموس قیمت در صبح جمعه شده بود بکاهند. بالا رفتن سطح خرید از سوی این معامله گران باعث افزایش مارجین ضروری معاملات نیز شده است.

در تفسیر این رویداد، اولا باید در نظر داشت که چین مصرف کننده ۴۵ درصد مس جهان است. افزایش قیمت مس در بازارهای جهانی به نفع صنایع چین نیست و طبیعتا دولت چین تلاش خواهد کرد نوسان قیمتی را کنترل کند. نکته دومی که باید در نظر داشت، فضای ابهام آلودی است که بر اقتصاد جهان سایه افکنده است. در حال حاضر تحلیل هایی روی رفتارهای اقتصادی آتی ایالات متحده آمریکا وجود دارد. برای مثال انتظار می رود که آمریکا روی زیرساخت ها سرمایه گذاری کند و لذا تقاضای کالاها را در بازارهای جهانی افزایش دهد. همچنین انتظار می رود برنامه های رئیس جمهوری جدید آمریکا منجر به افزایش رشد اقتصادی آمریکا، افزایش تورم و همچنین افزایش نرخ بهره آمریکا شود. اما به نظر می رسد در این باره تردیدهایی نیز وجود دارد. برخورد رئیس جمهوری جدید ایالات متحده با موانع سیاست های اعلامی روشن نیست و اصولا جدی بودن او برای اجرای سیاست هایش چندان واضح نیست.

اصولا در چنین شرایطی، می توان انتظار داشت که رفتارهای سفته بازانه در بازارها رشد کند. در واقع با توجه به منابع خبری خارجی، همین موضوع بود که سبب شد قیمت مس تا محدوده ۶ هزار دلار رشد کند. در طرف مقابل این دولت چین بود که با کنترل سفارش های خرید تلاش دارد از اخلال های سفته بازانه در بازار جلوگیری کند. به عبارت دقیق تر دولت چین متوجه تحرکات سفته بازان شده است و تلاش دارد آن را خنثی کند. تمام این نکات تاییدکننده وجود عدم قطعیت در بازارهای جهانی است. از آنجا که فعالان بورس تهران این روزها با نگاهی به تحولات بازارهای جهانی، اقدام به خرید و فروش در بازار می کنند، می توان انتظار داشت که امروز بازاری محتاط تر داشته باشیم. از طرف دیگر برخی از تحلیلگران بازارهای جهانی معتقد هستند که واکنش بازارهای جهانی به اتفاقات اخیر، هیجانی و به نوعی بیش واکنشی است. بنابراین این احتمال وجود دارد که باز شدن بازارهای جهانی در بامداد دوشنبه، در محدوده های منفی رخ دهد.

خودرویی ها، بدبین به برجام

از میان گروه های بورسی که اغلب در روز گذشته سبزپوش بودند، خودرویی ها با افت شاخص و فشار فروش در نمادهای مختلف مواجه شدند. خودرویی ها در روز گذشته از معدود گروه هایی بودند که تماما با افت قیمت رو به رو بودند. به نظر می رسد که فعالان بازار در شرایط فعلی حاضر نیستند خودرویی ها را در قیمت های بالا خریداری کنند. با روی کار آمدن ترامپ در آمریکا، این ریسک به وجود آمده است که برجام با سنگ اندازی آمریکا تحت تاثیر قرار گیرد. در این حالت، ممکن است قراردادهای خودرویی تهدید شوند. بنابراین تمام رشدی که برای سهام شرکت های خودرویی و قطعه سازی رخ داد، شکننده جلوه می کند. اما از طرفی، همان ابهاماتی که در تمام رفتارهای آتی ترامپ وجود دارد، در برخورد با برجام نیز صدق می کند و از طرف دیگر اظهارنظرهای متعددی از موگرینی، ظریف و... وجود دارد که سنگ اندازی آمریکا در برجام را غیر محتمل می داند.

در حال حاضر تنها یک توضیح برای رفتار این روزهای بازار سهام وجود دارد. فعالان بورس تهران همانند فعالان بازارهای جهانی فرض را بر این گذاشته اند که ترامپ در عملیاتی کردن شعارهای انتخاباتی خود جدی است و علاوه بر آن قادر به عملیاتی کردن این اهداف است. در حالی که اولا این تردید وجود دارد که ترامپ صرفا تلاش داشته است با شعارهای رادیکال خود، توجه رأی دهندگان آمریکایی را به خود جلب کند. نکته دومی که در این باره مورد تردید قرار می گیرد، توان ترامپ در اجرایی کردن این اهداف است. آیا ساختارها و مناسبات بین المللی به ترامپ اجازه خواهد داد که هر آنچه صلاح می داند را عملی کند؟ مهم تر از آن آیا اصولا در دنیای مدرن، می توان اهدافی مانند اخراج ۱۱ میلیون مهاجر، احداث دیوار بین دو کشور همسایه، نقض قراردادهای بین المللی و مواجهه با همه تبعات آن را در سر پروراند؟

در بازار چه گذشت؟

شاخص بورس تهران در روز گذشته با ۶۰۰ واحد رشد (معادل ۰.۷۶ درصد) به عدد ۷۹ هزار و ۱۰ واحد رسید. نمادهای «فملی»، «فولاد»، «کگل»، «کچاد» و «وامید» با تکیه بر رشد قیمت های جهانی با افزایش قیمت مواجه شدند و جمعا شاخص را ۴۲۶ واحد ارتقا دادند. در طرف دیگر نمادهای «فارس»، «خودرو» و «شبریز» به ترتیب شاخص را ۷۶، ۴۶ و ۱۰ واحد تنزل دادند و از رشد بیشتر دماسنج بازار جلوگیری کردند. شاخص هم وزن نیز روز گذشته با ۷۴.۰ درصد رشد مواجه شد. این موضوع نشانگر رشد متناسب قیمت سهام شرکت های بزرگ و کوچک است. در واقع بازار دیروز، سراسر سبز بود و از میان گروه های ۳۷ گانه بورسی، شاخص ۲۷ صنعت با رشد مواجه شد. در این میان شاخص گروه های استخراج کانه های فلزی (با لیدری دوقلو های معدنی)، استخراج نفت و گاز، انتشار و چاپ و فلزات اساسی بیشترین رشدهای روزانه را تجربه کردند و هریک به ترتیب با رشد ۴.۹، ۴.۴، ۴.۳ و ۴.۲ درصدی مواجه شدند. در طرف دیگر شاخص گروه های خودرو و ساخت قطعات، ساخت محصولات فلزی، قند و شکر و شرکت های سرمایه گذاری بیشترین افت روزانه را ثبت کردند. شاخص گروه خودرویی با افت ۲.۲ درصدی، بیشترین زیان را به سهامداران خود تحمیل کرد.روز گذشته در مجموع، یک میلیارد و ۱۴۴ میلیون ورقه بهادار به ارزش ۴۰۷ میلیارد تومان و در ۷۴ هزار و ۶۳۶ نوبت در بورس دست به دست شد. از این میزان تقریبا ۲۱۵ میلیارد تومان به معاملات خرد سهام و حق تقدم در نمادهای عادی اختصاص داشت. همچنین بیشترین ارزش معاملات به گروه های خودرو و ساخت قطعات، فلزات اساسی، استخراج کانه های فلزی و محصولات فلزی اختصاص یافت. ۵۷ درصد ارزش معاملات دیروز به این چهار گروه اختصاص داشت.