واکنش اروپا به موضع برجامی ترامپ
اقتصاد ایرانی: پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا چند روزی است که علاوه بر آن کشور، دنیا را نیز در بهت فرو برده و برای بسیاری این پرسش مطرح شده است که رئیس جمهوری آینده آمریکا که در حوزه سیاست هیچ تجربه ای ندارد، قرار است چگونه عمل کند. در این میان اما برای تهران مهم ترین مساله، نحوه برخورد رئیس جدید کاخ سفید با برجام یا همان توافق نامه هسته ای است.
به گزارش دنیای اقتصاد، ترامپ در رقابت های انتخاباتی اش از «پاره کردن» برجام سخن گفته بود و بعدتر نیز اعلام کرده بود در صورت پیروزی در انتخابات، برجام را اصلاح یا بازبینی خواهد کرد. این در شرایطی است که کمتر از ۴۸ ساعت پس از اعلام پیروزی کاندیدای جمهوری خواهان در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، یکی از مشاوران او گفته است که دولت آینده آمریکا توافق هسته ای با ایران - برجام - را «مورد بازبینی» قرار خواهد داد.همزمان وزارت امور خارجه ایالات متحده درباره آینده توافق هسته ای با ایران در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ «ابراز نگرانی» کرده و مارک تونر، یکی از سخنگویان این وزارتخانه گفته است به سود همه جهان است که توافق هسته ای با ایران اجرا شود.
از سوی دیگر محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در نخستین واکنش به پیروزی ترامپ، گفته بود: «رئیس جمهوری آینده آمریکا موظف به رعایت تعهد چندجانبه برجام است و ما یقین داریم که جامعه بین المللی نیز این توقع را از ایالات متحده آمریکا خواهد داشت.» روز گذشته نیز ظریف در دیدار با همتای خود در پراگ، پایتخت چک، به چشم انداز توافق هسته ای ایران و۱+۵ اشاره و تاکید کرد: «برجام یک توافق بین المللی است، همه طرف ها باید به آن پایبند باشند و تنها یک توافق دو جانبه محسوب نمی شود.» همچنین فدریکا موگرینی، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم در پی انتخاب دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهوری جدید آمریکا تاکید کرده است که برجام توافقی دوجانبه میان تهران و واشنگتن نیست و ترامپ نمی تواند آن را لغو کند.
احتمال بازبینی توافق
ولید فارِس، مشاور ترامپ در سیاست خارجی، در مصاحبه ای که روز پنج شنبه انجام داد، در پاسخ به این پرسش که آیا رئیس جمهوری منتخب آمریکا برجام را «پاره خواهد کرد؟» گفت: «پاره کردن شاید واژه خیلی تندی باشد، اما او توافقی را که قبلا انجام شده بر می دارد و با اروپائیان و طرف های تماس، بازبینی می کند.» فارِس در پاسخ به این پرسش که «آیا منظور بازبینی است، اما نه لزوما توقف اجرای توافق؟» گفت: «آن را بررسی خواهد کرد، به کنگره خواهد فرستاد و از ایرانیان خواهد خواست چند مورد را تغییر دهند» او از انجام مذاکراتی بسیار فشرده در آینده خبر داده است. مشاور دونالد ترامپ مدعی شد که توافق به این صورتی که الان هست، یعنی فرستادن ۱۵۰ میلیارد دلار به ایران بدون دریافت چیز نه چندان قابل توجهی در برابر آن برای دولت ترامپ قابل قبول نخواهد بود.
اولویت اول سیاست خارجی ترامپ
روابط ایران و آمریکا در بخش دیگری از مصاحبه ولید فارس که به موضوع مبارزه با داعش ارتباط داشت نیز مطرح شد. فارس گفت که اولویت اول سیاست خارجی دولت آینده آمریکا موضوع مقابله با داعش است. او ادامه داد که برخورد دولت دونالد ترامپ با مساله مقابله با داعش با رویکرد دولت فعلی آمریکا متفاوت خواهد بود و برخورد دولت جدید را «غیریکجانبه و قاطعانه تر» توصیف کرد.
این مشاور رئیس جمهوری منتخب آمریکا در ادامه گفت: «دولت آینده آمریکا ائتلافی را با کشورهای عربی تشکیل خواهد داد و سیستم دفاعی اروپائیان را برای مقابله با تروریسم به کار خواهد گرفت.» او در مورد همکاری با روسیه نیز توضیح داد: «البته که او با روس ها صحبت خواهد کرد اما این به معنی تقسیم دنیا با روسیه نیست.» فارس در مورد همکاری با روسیه علیه داعش، افزود: «اولویت اول آمریکا، تشکیل ائتلافی با کشورهای میانه رو عرب است و ما به کشورهایی مانند کشورهای حاشیه خلیج فارس، اردن و مصر نظر داریم.» مشاور دونالد ترامپ در واکنش به اظهارنظر مصاحبه کننده که یادآور شد چنین ائتلافی در حال حاضر هم وجود دارد، مدعی شد:
«ای کاش چنین بود، اما بسیاری از دیپلمات های عرب می گویند که مایل بوده اند یک چنین نیروی هوایی مشترکی را با آمریکا برای جنگ علیه تروریسم داشته باشند.
این در حالی است که دولت اوباما به آنها گفته است ما نمی خواهیم شما در سوریه یا عراق باشید، به خاطر توافق با ایران؛ به همین علت هم بخش اعظم نبرد علیه داعش در عراق توسط نیروهایی که از سوی ایران حمایت می شوند، صورت می گیرد.» ولید فارس دارای تبار لبنانی، پژوهشگر آمریکایی و مفسر امور خاورمیانه و تروریسم جهانی است و در سال ٢٠١١، به عنوان مشاور میت رامنی، نامزد جمهوری خواهان در انتخابات دوره قبلی ریاست جمهوری برگزیده شد. اوایل سال جاری، دونالد ترامپ او را به عنوان مشاور خود در زمینه مبارزه با تروریسم و مسائل خاورمیانه انتخاب کرد.
ابراز نگرانی وزارت خارجه آمریکا
با تمام این تفاسیر، طبیعتا با انتخاب دونالد ترامپ به ریاست جمهوری آمریکا، ابهاماتی در مورد آینده برجام بروز کرده است به ویژه اینکه دستیابی به توافق هسته ای با ایران عمدتا به رویکرد مسالمت آمیز اوباما و وزیران خارجه او، به خصوص جان کری، نسبت داده شده است. همچنان که وزارت امور خارجه آمریکا درباره آینده توافق هسته ای با ایران در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ ابراز نگرانی کرد، مارک تونر، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا روز پنج شنبه گفت به سود همه جهان است که تمامی طرف های امضاکننده توافق هسته ای، آن را اجرا کنند. به گفته مارک تونر، خروج آمریکا از توافق هسته ای اگرچه مطلوب نیست، اما از نظر حقوقی امکان پذیر است. او گفت، توافق هسته ای با ایران توافقی است که هر یک از طرف های امضاکننده می تواند از آن کنار بکشد. سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در عین حال اضافه کرد که خروج از توافق هسته ای می تواند پیامدهای زیادی داشته باشد. او تاکید کرد که صحبت هایش در حد فرضیات است و صحبت کردن درباره تصمیم های ترامپ در دوران ریاست جمهوری اش هنوز زود است. مارک تونر گفت دولت کنونی واشنگتن (دولت اوباما) توافق هسته ای با ایران را یک موفقیت دیپلماتیک بزرگ می داند.
هشدار اتحادیه اروپا به واشنگتن
از سوی دیگر اتحادیه اروپا نیز نسبت به هرگونه تغییری در برجام از سوی آمریکا هشدار داده است. فدریکا موگرینی، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، ساعاتی پس از اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری آمریکا گفت که توافق هسته ای با ایران، توافقی دوجانبه میان تهران و واشنگتن نیست که دونالد ترامپ در مقام رئیس جمهوری آمریکا بتواند آن را برهم بزند. موگرینی روز چهارشنبه، در گفت وگو با شبکه سی ان ان افزود: «توافق با ایران توافقی دوجانبه میان آمریکا و ایران نیست، این توافقی چندجانبه است که از راه مذاکره به دست آمده و خود من هم شخصا مسوولیت مستقیم در آن دارم و هم اکنون رئیس کمیسیون مشترکی هستم که بر اجرای آن نظارت دارد تا اجرای این توافق از سوی همه طرف ها را تضمین کند. همچنین این توافق در قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل قرار گرفته است.»
عمل به تعهدات برجام
موضع فدریکا موگرینی می تواند پاسخی باشد به نگرانی های مقامات جمهوری اسلامی ایران که روز چهارشنبه و تنها ساعاتی پس از اعلام پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ابراز شد. از جمله روز چهارشنبه، محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران، در نخستین واکنش به انتخاب دونالد ترامپ گفت که «رئیس جمهوری آینده آمریکا موظف به رعایت تعهد چندجانبه برجام است و ما یقین داریم که جامعه بین المللی نیز این توقع را از ایالات متحده آمریکا خواهد داشت.» ظریف پیش تر در واکنش به اظهارات سناتورهایی که خواستار لغو توافق با ایران شده بودند، با استدلالی مشابه گفته بود که این توافق به خاطر قطعنامه شورای امنیت الزام آور است. روز چهارشنبه حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران نیز توافق برجام را «هوشمندانه» توصیف کرده و گفت مزیت این توافق این است که ایران «برجام را نه به عنوان توافق با یک کشور یا یک دولت، بلکه به عنوان یک قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل تثبیت کرد که با تصمیم یک دولت قابل تغییر نیست.» همچنین ظریف روز جمعه نیز که در سفر به اروپا به سر می برد در سخنانی درخصوص آینده برجام گفت: «برجام یک توافق بین المللی است، همه طرف ها باید به آن پایبند باشند و تنها یک توافق دوجانبه محسوب نمی شود.» ظریف ادامه داد: «برجام یک توافق نامه چندجانبه منطقی است که به تصویب شورای امنیت سازمان ملل رسیده؛ هرچند آمریکا به بخشی از تعهدات عمل نکرده است اما ما به طور کامل به تعهدات خود عمل کرده ایم.» رئیس دستگاه دیپلماسی ایران با اشاره به اینکه برجام یک قرارداد منطقی است، تاکید کرد: «ترجیح این است که به درد همه می خورد اما به این معنا نیست که ایران گزینه دیگری نداشته باشد.»
