دامن‌گیری ریسک سیاسی از بورس
اقتصاد ایرانی: تنور انتخابات امریکا به داغ ترین روزهای خود رسیده و رو به پایان است. اگرچه بورس بازان در سراسر جهان در کنار دیگر تحولات اقتصادی، نیم نگاهی نیز به انتخابات امریکا داشتند اما در برهه کنونی این موضوع برای فضای کسب و کار ایران، حساسیت بیشتری پیدا کرده است، چراکه سرنوشت انتخابات ریاست جمهوری امریکا، آینده برجام و اجرا به تعهدات آن را در هاله یی از ابهام قرار داده است. با این حال به اعتقاد بسیاری از کارشناسان اقتصادی پیامد اصلی انتخابات امریکا اگر با افزایش تلاطم های روانی همراه باشد، اثرات کوتاه مدت و میان مدت این موضوع دامان بازار سرمایه را خواهد گرفت.
به گزارش تعادل، فعالان بازار سرمایه نیز به تبع دیگر فعالان اقتصادی کشور، در روزهای اخیر نگران آینده برجام بوده و در دادوستدهای خود ریسک سیاسی را مدنظر قرار داده اند، به همین روی طی دادوستدهای هفته جاری نماگرهای بازار روندی منفی به خود گرفته و سطوح حمایتی خود را از دست داده اند. براساس این گزارش، انتخابات ریاست جمهوری امریکا که فردا (سه شنبه) برگزار می شود و تا مدتی پس از آن نیز تحلیل ها و تفسیر های مختلف گروه ها و جناح های سیاسی کشور را به همراه خواهد داشت، نتایج و پیامدهای گوناگونی را برای کشور رقم خواهد زد، بنابراین در کوتاه مدت و تا مشخص شدن برنامه های سیاست های رییس جمهوری آینده این کشور، تاثیر هیجانی انتخابات امریکا بر بازارها از جمله بازار سرمایه ایران پایدار باقی می ماند.
آرامش اقتصادی؛ نیاز اصلی اقتصاد
در همین راستا، کمیلی طیبی استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان، حفظ امنیت و آرامش کنونی فضای اقتصادی و سیاسی کشور را برجسته ترین نیازهای کنونی کشور قلمداد می کند. طیبی در این باره افزود: «یکی از مهم ترین فاکتورهای تعیین کننده بهبود فضای کسب وکار، وجود آرامش و امنیت اقتصادی و سیاسی در بازارهای کشور است. به عبارت دیگر، ثباتی که در بخش های متعدد اقتصاد هر کشوری مانند بازار ارز، بازار خدمات و کالاها، بازار طلا و سکه و حتی بازار سرمایه وجود داشته باشد، به طور طبیعی عملکردهای محیط کسب وکار هر کشور را برای توسعه و پیشرفت بیشتر هموار می کند. از سوی دیگر بی ثباتی و نابسامانی های اقتصادی و سیاسی هم در کوتاه مدت و هم در میان مدت، محیط کسب وکار داخلی را با چالش های اساسی روبه رو می کند و سد محکمی در برابر دستیابی به چشم اندازهای تعیین شده خواهد بود. بنابراین توسعه اقتصادی تنها در محیط های آرام و به دور از تنش های سیاسی و دیپلماتیک قابلیت رشد و پیشرفت دارد.» این کارشناس اقتصادی در ادامه با اشاره به انتخابات امریکا و آثاری که در آینده وضعیت کشور خواهد داشت، گفت: «بحث های انتخاباتی امریکا از جمله مواردی بوده که می تواند فضای روانی اقتصادی کشور را با تغییرات اساسی روبه رو کند. همان طور که مواضع انتخاباتی آقای ترامپ نشان می دهد، انتظار افزایش نابسامانی های روانی در صورت روی کار آمدن وی بیشتر از کاندیدای دیگر است. این موضوع می تواند جو ناامنی و بی ثباتی در فضای اقتصادی ایران را تشدید کرده و از سوی دیگر نگرانی فعالان اقتصادی نسبت به آینده را نیز تشدید کند. این در حالی است که بسیاری از بازارهای داخلی و بخش های اقتصادی کشور از فضای دیپلماتیک و سیاست های احتمالی هر یک از کاندیداهای پیروز انتخابات اثرپذیر است.»
طیبی در ادامه توضیح داد: «زمانی که در کشور جو روانی نامساعدی شکل بگیرد به طور طبیعی بر مشکلات کنونی اقتصاد نیز افزوده خواهد شد و کشور را درگیر چالش های انرژی بری قرار خواهد داد. یکی از مهم ترین مشکلاتی که از تلاطم های روانی در اقتصاد ایران پیش بینی می شود، تقویت فعالیت های واسطه گری و احتکار است چراکه احتمال می رود با افزایش تنش های سیاسی ایران و امریکا، برخی بازارها با مشکلات بیشتری روبه ر و باشند. این در حالی است که یکی از مواردی که می تواند محیط کسب و کار داخلی را تضعیف کند، افزایش تورم روانی در بازارهای متعدد بوده که حالت ظهور یافته مشکلاتی از قبیل احتکار و فعالیت های واسطه گرایانه است.» طیبی دامنه مشکلات ناشی از ناامنی های روانی بازار را تنها به موارد گفته شده خلاصه نمی کند و در ادامه سخنان خود، مشکلات احتمالی را فراتر از حد انتظار پیش بینی می کند. یکی از مهم ترین این مشکلات، رکود دامن گیر اقتصاد کشور است که هم اکنون بیش از 4 سال همچنان به طور کامل درمان نشده است. طیبی در این باره معتقد است: «مشکل دیگری که ممکن است در آینده از جو بی ثباتی ایجاد شده تعمق یابد و کشور را بیشتر در گرداب خود فرو برد، تداوم رکود اقتصادی است. به طوری که یکی از عوامل کمک کننده در خروج از رکود افزایش تقاضا در شرایط کنونی بوده که بخشی از این هدف می تواند از طریق افزایش سرمایه گذاری های داخلی و خارجی تامین شود. به این معنا که با افزایش سرمایه گذاری ها، تقاضا برای مواد اولیه و حتی ماشین آلات افزایش می یابد و از این طریق با گردش پولی که در دیگر حوزه های اقتصادی کشور به وجود می آید، خود به خود افزایش تقاضا برای دیگر بخش های داخلی را تشدید می کند و عاملی است که موجب می شود حوزه های متعدد اقتصادی، با افزایش تقاضا و فروش همراه باشند. حال اگر شرایط کنونی به گونه یی تغییر یابد که این امنیت روانی و ثبات سیاسی و اقتصادی را برهم بزند، به طور قطع سرمایه گذاری در دیگر بخش ها نیز با کم استقبالی فعالان اقتصادی روبه رو خواهد شد و این موضوع رکود فعلی اقتصاد کشور را دامن خواهد زد که این مشکل در کوتاه مدت و بلندمدت اثرات خود را به خوبی نشان خواهد داد. بنابراین می توان گفت که هر کاندیدایی که آرامش و ثبات سیاسی و اقتصادی کشور را متلاطم کند، برخی مشکلات فعلی کشور عمیق تر خواهد شد.»
تاثیر پذیری سریع کامودیتی ها از تحولات
از سویی دیگر، بازار سرمایه از جمله حوزه های اقتصادی کشور بوده که سریع تر از همه بخش های دیگر، از پایان انتخابات تاثیر می پذیرد. این موضوع در روند بازار سهام در روزهای گذشته به خوبی قابل مشاهده است. در همین ارتباط احسان رضاپور کارشناس بازار سرمایه، درباره چرایی نوسانات شدید شاخص بورس در روزهای اخیر، معتقد است که افت و خیزهای شاخص بورس در روزهای اخیر، ناشی از فضای هیجانی موجود در بازار است که تحت تاثیر انتخابات ریاست جمهوری امریکا و اخبار سیاسی و اقتصادی موثر داخل کشور است.
عضو هیات مدیره شرکت مشاور سرمایه گذاری آوای آگاه درباره تاثیر انتخابات ریاست جمهوری امریکا بر بازار بورس ایران، افزود: «بورس ایران یک بازار کالامحور (مواد پایه و فلزات اساسی) است، بنابراین هرگونه تغییر در قیمت این محصولات در بازارهای جهانی، به سرعت به بورس تهران منتقل می شود.»
رضاپور با بیان اینکه انتخاب هر یک از نامزدهای ریاست جمهوری امریکا، تاثیر مستقیم بر نرخ برابری دلار بر سایر ارزهای بین المللی خواهد داشت، افزود: «تغییر برابری ارزهای بین المللی نیز بازار کالا را تحت تاثیر قرار می دهد، بنابراین نتایج انتخابات امریکا می تواند نوسانات شدید مقطعی و تاثیر کوتاه مدت بر بازار داشته باشد. این انتخابات از دو نگرش مختلف تاثیرگذار خواهد بود؛ روی کار آمدن دموکرات ها به دلیل رویکرد تعامل جویانه، می تواند خوشبینی اهالی بازار سرمایه به حل و فصل بیشتر چالش ها و درنتیجه گشایش های بیشتر اقتصادی و تعامل صنعت و شرکت ها با صاحبان تکنولوژی و امنیت بیشتر سرمایه گذاری در بازار با چشم انداز بهتر، تعبیر و تفسیر شود.» وی افزود: «از سوی دیگر، روی کار آمدن جمهوری خواهان، تضعیف نسبی شاخص دلار و رشد قیمت کالاها را در پی خواهد داشت که سبب رشد نرخ فروش محصولات شرکت ها می شود. هرچند ممکن است سیاست گذاری کلی در کشور ما تفاوت جدی نداشته باشد و تابع ضوابط و شرایط از پیش تعیین شده خاص خواهد بود.» رضاپور با بیان اینکه فضای کنونی بازار سرمایه، بسیار هیجانی است، توضیح داد: «در چنین شرایطی به خصوص سهامداران تازه وارد آماده تاثیر پذیری از اخبار هستند و به دنبال شایعه و خبری مثبت یا منفی، واکنش های مثبت و منفی هیجانی در معاملات از خود نشان می دهند.»
انتخاب بین بد و بدتر بورسی ها
از سوی دیگر حسین اسدی نیا با اشاره به انتخابات پیش روی ریاست جمهوری امریکا در گفت وگو با مهر اظهار کرد: «در انتخابات امریکا، انتخاب بین بد و بدتر خواهد بود، اما بر اساس تحلیل ها، انتخاب هیلاری کلینتون تاثیر به نسبت مثبت تری نسبت به ترامپ بر بازارهای مالی دنیا خواهد داشت؛ در این میان بازار سرمایه ایران نیز، طبیعتا انتخاب کلینتون را ترجیح می دهد که اگرچه انتخاب بین بد و بدتر است ولی برای بازار بورس تهران انتخاب وی، بهتر خواهد بود.»
به گفته اسدی نیا، بعد از برجام، افزایش خوبی در شاخص کل داشتیم اما بعد از گذشت مدتی، این رشد برگشت؛ چراکه اثر روانی داشت، اما گشایش های اقتصادی به صورت لحظه یی بر بازار بورس اثرگذار نیست و اکنون با یک تاخیر حدود یک ساله، روی شاخص تاثیر گذاشته که البته منطقی هم هست و توافق سیاسی، در بازارهای مالی و روابط اقتصادی ترجمه شده است.
