بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : شنبه 19 اسفند 1391      12:36

عوامل اثرگذار بر بازار ارز

در روزهای پایانی سال، باز هم بازگشت به قیمت‌های متعادل در بازار ارز و سکه با وقفه روبه‌رو شده است. از طرفی سال 91 در حالی به پایان می‌رسد که از همان ابتدای سال، حملات سوداگرانه ادامه داشته است. در بررسی چشم‌انداز ارزی کشور در سال آینده، عوامل خاصی هست که به عنوان متغیرهای مهم در پیش‌بینی چشم‌انداز بازار ارز مطرح است. فراتر از این عوامل خاص، این تقاضای سفته‌بازی است که به دلیل اثرگیری از تحولات بین‌المللی، در صورت تداوم، می‌تواند زمینه‌ساز بروز حملات سوداگرانه ارزی در آینده شود.

4 عامل تاثیرگذار در آینده بازار ارز 
 نوسان های ارزی که در یک سال گذشته در اقتصاد کشور به وقوع پیوسته، نشان داد بازار ارز ایران همچنان مستعد حملات سوداگرانه ارزی است. اقتصاددانان یکی از مهم ترین پیش زمینه های تلاطم های ارزی را وقوع حملات سوداگرانه ارزی می دانند.
کارشناسان اقتصادی حمله سوداگرانه به بازار ارز را وقتی می دانند که «فروش عظیم پول داخلی یک کشور توسط سرمایه گذاران داخلی و خارجی در ازای خرید ارزهای خارجی» رخ دهد. برخی از اقتصاددانان وقوع بحران را زمانی می دانند که ارزش پول ملی حداقل 30 درصد کاهش یافته و نسبت به سال گذشته 10 درصد افزایش در نرخ کاهش ارزش پول ملی اتفاق بیفتد. نشریه «تازه های اقتصاد» در گزارشی، چشم انداز آینده بازار ارز در کشور را بررسی کرده است.
زمینه های حملات
بازار ارز ایران در سال های 1390 و 1391 درگیر نوسانات و تلاطم های ارزی بوده است که دلایل اصلی آن را می توان در مبانی ضعیف و شکننده اقتصادی و فراهم بودن زمینه وقوع بحران های ارزی، وقوع تحریم های اقتصادی علیه ایران و اخبار مرتبط با آن و کاهش درآمدهای نفتی کشور دانست. در چند سال گذشته، عواملی مثل افزایش شدید حجم نقدینگی در کشور، بالاتر بودن مستمر تورم داخلی نسبت به تورم بین المللی و عدم توجه به این امر در تعدیل نرخ ارز، کسری شدید تراز تجاری غیرنفتی، کسری شدید بودجه بدون در نظر گرفتن درآمدهای نفتی و اتکای شدید بودجه دولت به درآمدهای نفتی و بزرگ شدن آن، ارزش گذاری بیش از حد پول ملی و تعدیل نشدن نرخ ارز برای سال های متوالی، اقتصاد ایران را مستعد وقوع تلاطم های ارزی کرده بود.
نوسانات ارزی اخیر را، می توان در شمار تلاطم های ارزی کلاسیک به وقوع پیوسته در جهان ارزیابی کرد. البته شرایط این دو سال در طول سالیان قبل نیز وجود داشت ولی عرضه ارز از محل درآمدهای نفتی و افزایش این درآمدها به دلیل افزایش قیمت نفت در چندین سال اخیر باعث شده بود دولت و بانک مرکزی بتوانند اثر این مبانی ضعیف بر بازار ارز را خنثی کرده و با پاسخگویی سریع به تقاضای موجود در بازار، قیمت ارز را حول و حوش یک مقدار ثابت حفظ کنند.
پیش بینی فعالان بازار ارز از شرایط پس از کاهش فروش نفت، باعث شد یک سری حملات در بازارارز اتفاق بیفتد که با انتشار هر خبر ناخوشایندی، با وجود آنکه در همان زمان عرضه ارز در بازار دچار کاهش خاصی نشده بود، هجوم خریداران باعث افت شدید ارزش پول ملی و تشدید بحران ارزی شود.
فشار نیروهای بازار
در دو سال اخیر بازار ارز، هم از طرف عرضه و هم از طرف تقاضا تحت فشار قرار گرفت. کاهش عرضه دلار عمدتا به دلیل محدود شدن درآمدهای ارزی دولت به عنوان بزرگ ترین عرضه کننده ارز در کشور رخ داد.
از طرف دیگر در سمت تقاضا به دلایلی مثل به وجود آمدن حملات سوداگرانه به خاطر شکل گیری انتظارات و تجربه های سوداگران و فعالان بازار، کاهش سودآوری در بازار طلا به عنوان بازار موازی ارز به دو دلیل افت قیمت جهانی طلا و اشباع بازار و وجود سرمایه های خرد فراوان در دست مردم؛ تقاضا برای خرید ارز افزایش پیدا کرد.
در نتیجه نوسانات ارزی در عمل حاصل فشار نیروهای بازار بودند. در پاسخ به تلاطم های ارزی، بانک مرکزی و دولت اقداماتی را از قبیل افزایش نرخ سود بانکی در زمستان سال1390، استفاده از ذخایر ارزی برای مهار حملات سوداگرانه تا حد امکان، کنترل تقاضا از طریق طبقه بندی گروه های کالایی وارداتی و کنترل سفته بازی در بازار ارز از طریق برخورد قهری، برای مهار نیروهای بازار در پیش گرفتند.
نقش مرکز مبادلات در آینده
معرفی مرکز مبادلات ارزی و تعیین نرخ ارز بین 2400 تا 2500 برای هر دلار، اقدام دیگری بود که بانک مرکزی در راستای کنترل نوسانات ارزی انجام داد. این مرکز تا حد زیادی توانست نیازهای مبادلاتی برای ارز را پاسخگو بوده و حتی در مقطعی موجب کاهش قیمت بازار آزاد شده و نرخ دلار را در کمتر از 3000 تومان در اواخر پاییز 1391 نگه دارد. به عبارت دیگر، اگر تقاضا برای ارز را به دو بخش تقاضای مبادلاتی و سفته بازی تقسیم کنیم، مرکز مبادلات ارزی از توان مناسبی برای برآورده کردن تقاضای نوع اول برخوردار است و اگر سایر عوامل دخیل در نوسانات ارزی بالاخص انتشار اخبار مربوط به تحولات بین المللی و خارج از اراده بانک مرکزی تحت کنترل درآید، این مرکز می تواند در از بین بردن فاصله بین نرخ ارز بازار آزاد و سایر نرخ های موجود و احتمالا تک نرخی شدن ارز در آینده نقش موثری ایفا کند.
تاثیر نوسانات بر روند آتی
با توجه به آسیب پذیری خارجی اقتصاد کشور، افت ارزش پول ملی در اثر کاهش درآمدهای نفتی اجتناب ناپذیر بود و اگر از مضرات سرعت زیاد افت ارزش پول ملی صرف نظر شود، حتی می توان افزایش نرخ ارز را به نفع برخی از بخش های اقتصادی نیز دانست. به ویژه به وجود آوردن امکان افزایش صادرات و کاهش واردات در میان مدت و بلندمدت می تواند منجر به تقویت تولید ملی شود. اما صرف نظر از آثار کاهش ارزش پول داخلی، تحلیلگران اقتصادی بر این نکته اتفاق نظر دارند که منفعتی از محل نوسانات ارزی نصیب کشور نخواهد شد و این نوسانات با ایجاد نااطمینانی در اقتصاد، به شدت محیط کسب و کار را ملتهب کرده و به تولید ضربه می زند. بنابراین، در پویایی های آینده بازار ارز، روند و نوسانات نرخ ارز از اهمیت بسیاری برخوردار است.
تقویت مرکز مبادلات و مداخله مقطعی
به نظر می رسد اثر بستر مناسب تضعیف ارزش پول ملی با افزایش قیمت دلار از حدود 1000 تومان در ابتدای سال 1390 به بیش از 3000 تومان در ابتدای زمستان سال1391 در بازار ارز تخلیه شده است و آنچه احتمالا بالاترین اثرگذاری را در ماه های آینده بر ادامه روند فعلی کاهش ارزش پول ملی یا معکوس شدن آن و همچنین نوسانات نرخ ارز خواهد داشت، میزان اعتبار سیاست گذار ارزی، نوع عکس العمل فعالان بازار نسبت به اخبار، میزان کاهش درآمدهای نفتی و برنامه های بانک مرکزی و دولت در برخورد با نوسانات بازار ارز خواهد بود.
با توجه به تحرکات صورت گرفته در چند ماه گذشته، می توان کاهش بیشتر درآمدهای نفتی در چند ماه آینده و استمرار اخبار مربوط به تحریم ها را قابل انتظار دانست. البته مرکز مبادلات ارزی توانایی کنترل و جوابگویی نیازهای مبادلاتی ارزی را دارد و بانک مرکزی می تواند در هنگام هجوم سفته بازان به بازار آزاد، با افزایش مداخله مقطعی، اثر این حملات را بر بازار ارز کنترل کند.
انتظار می رود تا پایان سال جاری و حتی در سال آینده، حملات سوداگرانه در بازار ارز و مدیریت نوسانات ارزی از دغدغه های اصلی نظام اقتصادی کشور باشد. در این بین، تقویت مرکز مبادلات ارزی برای پاسخگویی به نیازهای مبادلاتی ارزی و دخالت مقطعی بانک مرکزی در بازار به هنگام وقوع حملات ناگهانی، می تواند اثر قابل توجهی در دفع این حملات و ایجاد آرامش در این بازار ایفا کند.


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir